Công bố bộ quy tắc dùng AI có trách nhiệm trong truyền thông số

Bộ quy tắc, được đưa ra tại hội thảo "Sử dụng công nghệ AI có trách nhiệm" sáng 30/9 ở Hà Nội, là tài liệu tham khảo khi sáng tạo nội dung với AI, nhằm cân bằng giữa quyền tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội. Sáu nguyên tắc được đề cập gồm: minh bạch, đáng tin cậy, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền riêng tư, tôn trọng phẩm giá con người và có trách nhiệm. Đi kèm là 29 hướng dẫn cụ thể cho người dùng và 5 lưu ý đối với hoạt động quảng cáo trực tuyến.

Ông Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA), cho biết ngoài quy định pháp lý bắt buộc cần có thêm những quy tắc mang tính đồng thuận, tự nguyện. "Nếu pháp lý là khung, bộ quy tắc giống như kim chỉ nam, có giá trị tham khảo để thực hành trong công việc hàng ngày", ông nói. "Giá trị của bộ quy tắc nằm ở chỗ có 'sống' không, có được cộng đồng làm truyền thông số chấp nhận và áp dụng hay không".

Theo ông, đây là bộ quy tắc phiên bản 1.0, bám sát Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi 2025) cùng các nguyên tắc đạo đức quốc tế của UNESCO, OECD.

Ông Nguyễn Đức Lam, đại diện IPS, cho biết, để giải quyết mặt trái của AI, nhiều quốc gia đã ban hành quy tắc ứng xử hoặc khung quản lý, như Liên minh châu Âu (EU) với Nguyên tắc điều chỉnh AI, Australia với 8 nguyên tắc đạo đức, Nhật Bản có hướng dẫn AI cho doanh nghiệp, Malaysia ban hành bộ quy tắc quốc gia, trong khi Mỹ xây dựng khung quản lý rủi ro AI. Tại Việt Nam, hành lang pháp lý về AI cũng đang dần hoàn thiện.

Theo IPS, khung pháp lý và nguyên tắc quốc tế đã có nhưng vẫn xa lạ với phần lớn người dùng AI. Nhiều cá nhân sáng tạo nội dung độc lập cảm thấy bối rối khi phân định hành vi hợp pháp. "Người dùng AI sáng tạo nội dung rất đa dạng, từ học sinh, sinh viên đến người đi làm. Vì vậy, xã hội cần thêm những hướng dẫn trực quan, dễ hiểu, gần gũi để AI vừa phát huy sáng tạo, vừa bảo đảm chuẩn mực", đại diện IPS nói.

Theo các thống kê trước đó, Việt Nam đứng thứ sáu trong 40 quốc gia về mức độ sẵn sàng cho AI, với tỷ lệ ứng dụng cao: 42% dân số và 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng công nghệ này, song khoảng cách đầu tư với các nước phát triển vẫn còn lớn. Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đã được Chính phủ ban hành năm 2021, dự kiến cập nhật vào cuối năm nay, song song với việc xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo.

Tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia về AI hồi giữa tháng 9, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho hay AI là lĩnh vực thay đổi nhanh nên chiến lược cần được cập nhật. Về chính sách và thể chế, ông đưa ra quan điểm quản lý theo mức độ rủi ro, minh bạch và trách nhiệm giải trình, đặt con người ở trung tâm, khuyến khích phát triển AI trong nước, coi đây là nguồn lực tăng trưởng nhanh và bền vững.

Trọng Đạt