Chuyên gia Nguyễn Xuân Thành (Fulbright) đề xuất Trái phiếu dự án là kênh huy động vốn mới cho các dự án đầu tư

Ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam cho rằng, Trái phiếu dự án được đảm bảo trước hết từ dòng tiền của các dự án cơ sở hạ tầng có thu. Nhưng đối với các dự án công thuần túy hoặc dự án nguồn thu hạn chế thì trái phiếu có thể được đảm bảo thêm bằng giá trị quyền sử dụng đất từ những quỹ đất công được xác định rõ.

Tham luận tại Hội thảo "Hiện thực hóa tầm nhìn thành phố trực thuộc Trung ương – Đột phá trong kỷ nguyên mới" tổ chức tại Khánh Hoà sáng ngày 25/7/2025, ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam, cho rằng, để Khánh Hoà trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, vấn đề được đặt ra chính là nguồn lực để đầu tư.

Hiện nay, phần lớn dòng vốn này đến từ các ngân hàng. Trong khi từ đây đến 5 năm tới, nhu cầu huy động về nguồn vốn rất cần thiết, quan trọng.

Để giải quyết vấn đề này, ông Thành đề xuất kênh huy động vốn mới cho các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng (cả dự án đầu tư công và dự án đầu tư với sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân) đó là trái phiếu dự án.

Trái phiếu dự án được đảm bảo trước hết từ dòng tiền của các dự án cơ sở hạ tầng có thu. Nhưng đối với các dự án công thuần túy hoặc dự án nguồn thu hạn chế thì trái phiếu có thể được đảm bảo thêm bằng giá trị quyền sử dụng đất từ những quỹ đất công được xác định rõ, thay vì đảm bảo thông thường bằng Ngân sách Nhà nước.

Quỹ đất công (ưu tiên đất gắn liền hay chịu tác động tích cực từ sự ra đời và đi vào vận hành của dự án) được xác định rõ ràng. Nguồn vốn từ huy động từ trái phiếu dự án được dùng để tài trợ trong quá trình xây dựng dự án. Khi dự án gần hoàn thành thì quyền sử dụng đất sẽ được bán đấu giá. Số tiền thu về sẽ dùng để hoàn trả nợ gốc.

Cơ chế huy động vốn đầu tư cơ sở hạ tầng bằng trái phiếu dự án sẽ đảm bảo được các nguyên tắc về tối đa hóa giá trị, gia tăng hiệu quả và đảm bảo an toàn tài chính. Quỹ đất công sẽ được khai thác với giá trị phản ánh đúng giá trị thị trường và toàn bộ giá trị thu về được dùng cho việc tạo dựng cơ sở hạ tầng kinh tế và xã hội vì lợi ích chung của người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Đảm bảo cho nguyên tắc này là tính minh bạch, áp lực cạnh tranh theo tín hiệu của thị trường. Việc áp dụng cơ chế này sẽ khắc phục được rất nhiều điểm yếu của hình thức BT (đổi đất lấy hạ tầng mà việc định giá đất không căn cứ theo giá thị trường hay năng lực tài chính không đảm bảo của chủ đầu tư). Trái phiếu dự án này cũng tạo động cơ khuyến khích đúng đắn cho các bên tham gia dự án, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân.

Về phía Nhà nước là hiệu quả từ việc tiết kiệm chi phí tài chính. Đặc điểm trái phiếu dự án không được đảm bảo bằng Ngân sách Nhà nước là yếu tố quan trọng để đảm bảo hình thức huy động vốn này hoàn toàn không làm tăng nợ công. Hình thức này có thể áp dụng linh hoạt cho dự án đầu tư công thuần túy, dự án PPP hay dự án do doanh nghiệp tư nhân đầu tư trực tiếp.