Chuyên gia dự báo 'một năm khó khăn' đối với ngành công nghiệp xe điện Mỹ

Chính sách tín thuế mua xe điện, vốn được coi là động lực chủ lực cho sức tiêu thụ, sẽ chính thức kết thúc vào cuối tháng 9 này.

Vợ chồng ông Dan McGrath ở bang Michigan đã dành nhiều tuần lễ tìm mua một chiếc xe điện với kỳ vọng vừa tiết kiệm chi phí nhiên liệu, vừa góp phần bảo vệ môi trường. Nhưng ngay khi đến đại lý, họ nhận được thông báo: khoản tín thuế liên bang 7.500 USD mà lẽ ra sẽ giúp giảm giá đáng kể chiếc xe sắp hết hiệu lực.

“Nếu chúng tôi không kịp ký hợp đồng, số tiền hỗ trợ coi như biến mất,” McGrath chia sẻ trên tờ The New York Times. Câu chuyện phản ánh tình thế chung của hàng nghìn người Mỹ khi thị trường xe điện đang trải qua giai đoạn đầy chông chênh.

Theo các chuyên gia, 2025 được dự báo sẽ là “một năm khó khăn” đối với ngành công nghiệp xe điện tại Mỹ. Chính sách tín thuế mua xe điện, vốn được coi là động lực chủ lực cho sức tiêu thụ, sẽ chính thức kết thúc vào cuối tháng 9 này. Điều đó đồng nghĩa, những người mua sau thời điểm trên sẽ phải trả toàn bộ giá niêm yết mà không còn sự hỗ trợ đáng kể từ chính phủ.

"Năm tới có thể là một năm khá tồi tệ đối với xe điện tại đất nước này", Adam Jonas, người phụ trách ngành công nghiệp ô tô tại Morgan Stanley, phát biểu hồi đầu tháng tại một hội nghị do công ty ông tổ chức.

Ở một thị trấn nhỏ tại California, anh chị Ramirez đã tìm mua một chiếc xe điện mới nhằm giảm chi phí nhiên liệu. Trong tháng 9, khi biết tin chương trình ưu đãi sắp hết hạn, họ nhanh chóng đến các đại lý để lấy một mẫu đã khảo giá từ vài tháng trước.

Ramirez chia sẻ rằng nếu mua sau ngày hết hạn, chi phí “lãi suất mua thêm” sẽ khiến chiếc xe cao hơn rất nhiều so với ngân sách gia đình. Họ cho biết đại lý đề nghị giao xe sau hạn chót vẫn được hưởng ưu đãi nếu hợp đồng và thanh toán ban đầu được ký trước ngày 30/9.

Có thể thấy, sự thay đổi chính sách khiến cơn sốt mua xe điện nổ ra trong ngắn hạn khi người tiêu dùng gấp rút hoàn tất thủ tục trước hạn chót. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo sau khi “làn sóng cuối” này qua đi, nhu cầu sẽ rơi vào khoảng lặng, kéo theo nhiều hệ lụy.

General Motors đã lên kế hoạch giảm nhịp sản xuất, thậm chí tạm ngừng một số dây chuyền để tránh tồn kho khi thị trường nguội lạnh. Ford và GM tìm cách duy trì sức hút bằng chương trình cho thuê xe điện, giúp khách hàng vẫn hưởng ưu đãi tín thuế gián tiếp. Trong khi đó, Mercedes-Benz buộc phải tạm dừng nhận đơn đặt hàng một số mẫu xe điện tại Mỹ vì “điều kiện thị trường không thuận lợi”.

Chuyên gia đánh giá, chính sách thuế ưu đãi không chỉ là công cụ hỗ trợ doanh số, mà thực sự ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định “mua ngay hay chờ” của người dân. Khi ưu đãi giảm hoặc bị gỡ bỏ, nhiều người mua tiềm năng sẽ lùi bước, trì hoãn, hoặc chuyển hướng sang xe lai, từ đó khiến ngành xe điện chịu áp lực lớn.

Không chỉ phụ thuộc vào chính sách thuế, thị trường xe điện còn đối mặt nhiều rào cản khác: chi phí pin vẫn cao, mạng lưới trạm sạc chưa đáp ứng nhu cầu, và sự cạnh tranh từ xe lai cùng động cơ đốt trong tiếp tục mạnh mẽ. Những yếu tố này cộng hưởng khiến nhiều người tiêu dùng còn dè dặt, đặc biệt ở các bang nông thôn nơi hạ tầng sạc còn thưa thớt.

Hiệp hội vận động xe điện Electrification Coalition cảnh báo: “Việc loại bỏ các khoản tín thuế – vốn là động lực lớn cho nhiều khoản đầu tư sản xuất tại thời điểm then chốt – thực chất là tung ‘lá cờ trắng’, nhường quyền kiểm soát tương lai giao thông cho Trung Quốc… Hạ viện cần bác bỏ hành động này vì lợi ích của nhân dân Mỹ”.

Dù vậy, các chuyên gia vẫn lạc quan cho rằng khó khăn hiện tại chỉ mang tính tạm thời. Xu thế toàn cầu hóa xanh, cam kết cắt giảm khí thải và nỗ lực phát triển công nghệ pin hiệu suất cao là nền tảng quan trọng để thị trường phục hồi. Một khi hạ tầng sạc được mở rộng, giá thành pin hạ xuống, và các chính sách mới định hình rõ ràng, sức cầu sẽ quay trở lại.

Trong ngắn hạn, các hãng sản xuất ô tô Mỹ sẽ phải bước đi trên sợi dây căng thẳng: vừa giảm sản xuất để né tồn kho, vừa chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi có thể diễn ra ngay sau 2026. Với những gia đình như vợ chồng McGrath, lựa chọn mua hay chờ đợi xe điện giờ không chỉ là bài toán kinh tế cá nhân, mà còn phản chiếu biến động lớn của cả một ngành công nghiệp đang ở bước ngoặt.

Theo: The NY Times, Reuters