Chúng tôi tin vào tương lai kinh tế Việt Nam

Năm 2025, lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ chính thức mời doanh nghiệp tư nhân Việt Nam tham gia các công trình trọng điểm quốc gia. Đây là minh chứng rõ ràng nhất trong việc cụ thể hóa chủ trương Nghị quyết 68, đặt kinh tế tư nhân vào vị trí quan trọng nhất của nền kinh tế. Thanh Niên đã có cuộc trao đổi với ông Trần Đình Long, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát, một trong những tập đoàn nhận được đề nghị từ người đứng đầu Chính phủ nghiên cứu sản xuất ray thép chất lượng cao xung quanh sự kiện lịch sử này. Ông Trần Đình Long cho biết dù Chính phủ chưa chính thức đặt hàng nhưng Hòa Phát đã đầu tư dây chuyền công nghệ, máy móc vì tin tưởng vào tương lai kinh tế Việt Nam.

Hòa Phát là một trong số các doanh nghiệp mà Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đến thăm và đề nghị nghiên cứu sản xuất ray thép phục vụ các dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và đường sắt đô thị trong tương lai. Cảm xúc của ông khi ấy thế nào?

Ông Trần Đình Long: Tôi cảm thấy vui và tự hào khi được Đảng và Nhà nước ghi nhận những nỗ lực của doanh nghiệp tư nhân. Vui, tự hào nhưng trên hết là cảm giác được ghi nhận một cách xứng đáng. Thực ra từ 2-3 năm trước khi Việt Nam quyết định làm dự án đường sắt tốc độ cao, Hòa Phát đã bắt tay nghiên cứu sản xuất ray thép cao tốc. Nên khi lãnh đạo Đảng, Chính phủ quyết tâm làm đường sắt cao tốc, đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, Hòa Phát đã có thể cam kết chắc chắn đảm bảo cung cấp 100% ray thép và các sản phẩm thép khác cho dự án. Chính phủ chưa có đơn đặt hàng nào với Hòa Phát nhưng chúng tôi đã ký hợp đồng mua dây chuyền máy móc, công nghệ từ tháng 5.2025, chắc chắn 2 năm nữa sẽ có sản phẩm đầu tiên.

Chính phủ chưa đặt hàng mà Hòa Phát đã sẵn sàng rồi, ông chắc chắn được chọn hay điều gì khiến ông tự tin đến thế?

Chúng tôi nỗ lực kinh doanh, tạo công ăn việc làm, đóng thuế và trên hết Hòa Phát mong muốn có thể đóng góp tối đa trong lĩnh vực mình là chuyên gia. Dự án đường sắt cao tốc là thời cơ ngàn năm có một, nếu không làm thì mãi mãi Việt Nam không phát triển được công nghiệp đường sắt. Cũng như nhiều doanh nghiệp lớn khác, Hòa Phát sẵn sàng để cùng chung tay biến ước mơ, biến kỳ vọng của đất nước thành hiện thực.

Ông từng tuyên bố Hòa Phát đủ sức làm thép cung cấp cho siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Ông cũng khẳng định đây là dự án "nghìn năm có một", sao ông không đăng ký tham gia đầu tư dự án luôn?

Câu trả lời kiên định của tôi là không. Thứ nhất, Hòa Phát chỉ làm những cái gì mình mạnh nhất. Đường sắt cao tốc là dự án lớn, liên quan đến hạ tầng, giao thông, tự động hóa, viễn thông…, Hòa Phát chưa có kinh nghiệm xây lắp nên sẽ không tham gia đầu tư.

Thứ hai, dự án này còn mang tính chất là động lực phát triển cho tất cả các ngành, các doanh nghiệp, các địa phương. Hòa Phát chỉ tập trung phần mình mạnh nhất, để dư địa và cơ hội cho tất cả các doanh nghiệp khác.

Từ đường sắt cao tốc, đường sắt đô thị, điện hạt nhân…, các siêu dự án của đất nước trong kỷ nguyên mới đều sẽ có bóng dáng của Hòa Phát thông qua việc cung cấp thép, phải chăng ông đã dự báo trước được ngày này nên mạnh dạn đầu tư?

Chỉ đơn giản thế này thôi, đất nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hoạt động xây dựng cần rất nhiều sắt thép. Hòa Phát là doanh nghiệp thép lớn và chúng tôi được tham gia cung cấp thép cho các dự án hạ tầng lớn là điều dễ hiểu.

Nhìn vào nhu cầu phát triển của đất nước, Hòa Phát đã kiên định đầu tư sản xuất thép quy mô lớn. Trong lịch sử 33 năm thì Hòa Phát đã có kinh nghiệm 25 năm làm thép. Từ nhà máy nhỏ ở Hưng Yên năm 2001 với công suất 300.000 tấn, giờ chúng tôi có 2 khu liên hợp sản xuất gang thép quy mô lớn tại Hải Phòng, Quảng Ngãi và 1 tổ hợp luyện cán thép tại tỉnh Hưng Yên, sản lượng 16 triệu tấn, lớn nhất Đông Nam Á và tương đương top 30 thế giới. Năng lực của Hòa Phát do tích lũy qua nhiều năm, qua nhiều dự án, từ anh thợ học nghề đến anh kỹ sư làm chủ công nghệ và giờ có thể làm những loại thép khó nhất thế giới như thép làm tanh lốp ô tô.

Cách đây 10 năm tôi đã nói ở Đại hội Cổ đông Hòa Phát là với nền tảng chúng tôi đang gây dựng thì có đóng cửa, tiền cũng tự tìm cách chui vào. Thành quả ngày hôm nay của Hòa Phát là do tích lũy, do sự kiên trì, kiên định đầu tư. Hòa Phát "đổ" 7 tỉ USD cho khu liên hợp gang thép tuần hoàn khép kín với cảng biển lớn nhất nhì Việt Nam, làm được bao nhiêu tiền lại tích lũy tái đầu tư để có thể làm chủ công nghệ sản xuất thép khó nhất trên thế giới. Đó là khát vọng của Hòa Phát từ những ngày đầu.

Thành lập trước khi luật Doanh nghiệp ra đời, Hòa Phát đã trải nghiệm môi trường đầu tư từ khi "người dân và doanh nghiệp được làm những gì pháp luật cho phép" tới "được tự do kinh doanh những gì pháp luật không cấm" và đến Nghị quyết 68 lần đầu tiên khẳng định "kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất", ông có thể cho biết những tác động thực tế của cơ chế, chính sách lên hoạt động của doanh nghiệp nói chung và Hòa Phát nói riêng? Có gì mà trước đây ngành thép không được làm, thì nay chỉ sợ không có sức mà làm?

Mỗi lần chính sách được sửa đổi đều là một bước tiến. Đối với doanh nghiệp, thời gian là cơ hội. Vì thế, thủ tục hành chính càng được cắt giảm càng tốt. Đầu những năm 2000, chúng tôi muốn nhập vật tư, máy móc dây chuyền từ nước ngoài về để xây dựng nhà máy tốn rất nhiều thời gian và khó khăn hơn bây giờ rất nhiều. Ngày đó, chúng tôi thậm chí phải nhờ qua công ty thương mại làm ủy thác mới nhập được. Nhưng khoảng hơn chục năm gần đây, việc nhập khẩu máy móc thiết bị vật tư đã dễ dàng hơn trước nhiều.

Tới Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân là bước đột phá đặc biệt, lần đầu tiên kinh tế tư nhân được đặt vào vị trí trung tâm. Mấy tháng nay cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi, bởi những khó khăn về thể chế chính sách đã được tháo gỡ rất nhiều, theo hướng tốt hơn. Đó cũng là lý do, không chờ có đơn đặt hàng chúng tôi đã đầu tư làm thép ray. Chúng tôi tin vào tương lai kinh tế Việt Nam với một số dự án xương sống đột phá, đặc biệt là sự năng động, đổi mới sâu sát của lãnh đạo Đảng, Chính phủ.

Hòa Phát đã đi một chặng đường dài, tới năm 2018 ông chính thức trở thành tỉ phú USD thứ 4 của Việt Nam với tài sản khoảng 1 tỉ USD. Hiện tại, con số này là 3 tỉ USD, tăng gấp 3 lần chỉ trong 7 năm. Tôi đang hình dung khi Khu liên hợp Dung Quất 2 chính thức hoàn thành, tài sản của ông chắc chắn còn tăng mạnh. Ông thấy thế nào khi nhìn thời gian trôi và tên mình nhảy bậc ngày càng nhanh trên bảng xếp hạng người giàu?

Tài sản của tôi gắn liền với sự phát triển của Hòa Phát. Tên tôi xuất hiện trên bảng xếp hạng khẳng định tốc độ tăng trưởng của tập đoàn. Đúng như cô nói, sau khi hoàn thành Dung Quất 2, Hòa Phát như từ một người cao 1,7 m lên 6,8 m; từ sản lượng 3 triệu tấn lên 16 triệu tấn/năm... Nhưng đây là hành trình trong dự liệu, tính toán từ khi bắt tay làm dự án của chúng tôi. Hòa Phát vẫn vậy, tính toán thì lâu mà làm thì nhanh, kết quả ra rất sát, không quá bất ngờ đâu.

Nhưng Hòa Phát không chỉ có thép mà còn có bất động sản, điện máy gia dụng, nông nghiệp, chỉ là chúng tôi ít khoe thôi. Tất cả các lĩnh vực này đều tăng trưởng ổn định và đặc biệt mảng nông nghiệp Hòa Phát có tỷ suất lợi nhuận "đáng mơ ước" ngay cả với doanh nghiệp tốp đầu.

Ông nhắc tôi mới nhớ, tôi mới đọc tin Hòa Phát chuẩn bị đưa mảng nông nghiệp lên sàn...

Đúng thế, 10 năm tham gia lĩnh vực nông nghiệp, Hòa Phát có hàng chục nhà máy, trang trại trên toàn quốc đạt chuẩn an toàn sinh học, đã vào top 13 về thị phần thức ăn chăn nuôi, dẫn đầu thị phần bò Úc, dẫn đầu thị phần trứng gà phía bắc. Chăn nuôi heo vào top những doanh nghiệp quy mô lớn và hiệu quả nhất. Chính vì thế chúng tôi quyết định IPO Tổng công ty nông nghiệp Hòa Phát để thêm một mã cổ phiếu chất lượng trên sàn chứng khoán, tăng cơ hội đầu tư của người dân đồng thời thêm nguồn vốn để phát triển nền tảng đang rất tốt của nông nghiệp Hòa Phát.

Chúc mừng ông nhưng ông thấy đấy, thị trường giờ đây biến động khó lường. Tôi nhớ ông đã từng nói, ông thích quan điểm "nước Mỹ là trên hết", hàm ý bảo vệ ngành sản xuất nội địa của Tổng thống Donald Trump ở nhiệm kỳ đầu. Nhưng quan điểm này cũng đang gây sóng gió cho nhiều doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ và đặc biệt là thuế đối ứng? Ông có còn giữ quan điểm đó hay không?

Bất kỳ quốc gia nào cũng phải bảo vệ sản xuất trong nước. Sản xuất trong nước có vững mạnh thì mới tránh được các cú sốc bên ngoài, không bị phụ thuộc vào hàng nhập khẩu và chảy máu ngoại tệ. Thậm chí, bảo vệ sản xuất trong nước chính là góp phần giữ vững an ninh kinh tế, tạo công ăn việc làm ổn định cho người lao động, tăng tính tự chủ, tự cường cho đất nước.

Không có nước nào chấp nhận hàng nhập khẩu còn lớn hơn sản xuất trong nước như với thép giai đoạn vừa qua. Ở góc độ nào đó, việc Mỹ áp thuế đối ứng còn là cơ hội cho nhiều sản phẩm của doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có thép.

Và tôi cũng chứng kiến 2 năm gần đây, Hòa Phát chiến đấu không mệt mỏi với thép nhập khẩu giá rẻ vào Việt Nam. Xung quanh việc này đang có nhiều ý kiến khác nhau giữa bảo vệ sản xuất trong nước và xây dựng môi trường cạnh tranh để người tiêu dùng có quyền lựa chọn phù hợp với túi tiền của mình, quan điểm của ông về việc này như thế nào?

Thép là ngành công nghiệp nền tảng với bất kỳ quốc gia nào. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính từng chia sẻ trong chuyến thăm Hòa Phát rằng công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà không có ngành công nghiệp nền tảng, trong đó có ngành công nghiệp thép thì chúng ta luôn luôn bị động, rất khó thực hiện chiến lược lâu dài, nghĩ sâu làm lớn.

Ngành thép Việt Nam có lịch sử hơn 60 năm phát triển, trong đó Hòa Phát là hơn 30 năm. Vị thế của chúng ta là Top 12 quốc gia sản xuất thép thô lớn nhất. Tôi nhấn mạnh lại là thép thô nhé. Chúng ta tự chủ được thép thô, thép từ thượng nguồn quặng sắt thì sẽ làm được tất cả các loại thép, bao gồm các loại thép chất lượng cao, thép cao cấp phục vụ các ngành công nghiệp khác như ô tô, đóng tàu, đường sắt, năng lượng,…

Tất cả các nước đều quan tâm, thậm chí dựng hàng rào bảo vệ sản xuất nội địa. Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo Bộ Công thương có biện pháp tăng cường kiểm soát thép nhập khẩu. Chúng tôi rất mong Chính phủ, các bộ ban ngành có chính sách quy định cụ thể, ủng hộ, bảo hộ hợp lý chính đáng theo các quy định của Việt Nam và thế giới cho sản xuất trong nước để doanh nghiệp yên tâm đầu tư.

Tác giả: NGUYÊN HẰNG