Chuẩn xanh mở lối tăng trưởng bền vững cho doanh nghiệp Việt

Chuyển đổi xanh đang viết lại luật chơi của thị trường, và chỉ những doanh nghiệp chủ động thích ứng mới đủ năng lực duy trì vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Xu thế tất yếu trong bối cảnh pháp lý mới

Trong dòng chảy phát triển toàn cầu, nơi “xanh hóa” đã trở thành chuẩn mực không thể đảo ngược, Việt Nam đang hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 bằng một hệ thống pháp lý ngày càng hoàn thiện. 2.166 doanh nghiệp phải nộp báo cáo kiểm kê khí nhà kính trước ngày 31/3/2025 và kế hoạch giảm phát thải trước ngày 31/12/2025, theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Quyết định 13/2024/QĐ-TTg. Song song, Thông tư 25/2020/TT-BCT yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và vận tải tiêu thụ từ 1.000 tấn dầu tương đương (TOE) mỗi năm, cùng các tòa nhà thương mại như trung tâm mua sắm, khách sạn tiêu thụ từ 500 TOE, bắt buộc phải thực hiện kiểm toán năng lượng ba năm một lần.

Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý mà là mệnh lệnh của thời cuộc - buộc doanh nghiệp Việt chuyển mình, coi phát thải thấp và hiệu quả năng lượng là chuẩn mực để tồn tại và cạnh tranh.

Không ít doanh nghiệp còn chần chừ vì đâu?

Tuy nhiên theo các chuyên gia, có không ít doanh nghiệp còn chần chừ, e ngại trước xu hướng mới. Điều này có thể do chưa nhận thức đầy đủ về giá trị chiến lược của chuyển đổi xanh. Không ít đơn vị cho rằng chi phí năng lượng chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí sản xuất hoặc tin tưởng hệ thống hiện tại đang vận hành hiệu quả. Vì thế, các hoạt động như kiểm kê khí nhà kính hay xây dựng kế hoạch giảm phát thải vẫn bị xem là thủ tục hành chính, chưa trở thành một trụ cột thực chất trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó là rào cản về nguồn lực nội bộ. Các dự án cải thiện hiệu suất năng lượng và giảm phát thải thường đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu khá lớn với thời gian hoàn vốn kéo dài, khiến nhiều đơn vị ngần ngại triển khai. Khía cạnh kỹ thuật cũng là điểm yếu khi đội ngũ cán bộ tại nhiều cơ sở chưa đủ chuyên môn và năng lực để tính toán phát thải theo chuẩn ISO 14064-1 hoặc tự thực hiện kiểm toán năng lượng. Bên cạnh đó, sự phức tạp của hệ thống quy định khiến doanh nghiệp lúng túng trong việc xác định trách nhiệm và lựa chọn phương pháp kiểm kê phù hợp.

Ngoài ra còn phải kể đến khoảng trống về tư vấn uy tín. Thị trường tư vấn phát triển nhanh nhưng còn thiếu hệ thống tiêu chuẩn và cơ chế thẩm định năng lực rõ ràng, khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc lựa chọn đối tác phù hợp. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp vẫn giữ tâm thế dè dặt, làm chậm bước tiến trong quá trình triển khai các sáng kiến chuyển đổi xanh một cách chủ động và hiệu quả.

Biến chuẩn xanh thành lợi thế cạnh tranh theo lộ trình 3 giai đoạn

Để vượt qua các rào cản hiện hữu, doanh nghiệp cần chuyển từ tư duy “tuân thủ” sang “chủ động thích ứng”, coi chuyển đổi xanh là đầu tư chiến lược chứ không phải chi phí bắt buộc. Khi chuẩn xanh dần trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, đi sớm sẽ giúp doanh nghiệp giảm rủi ro pháp lý, mở rộng cơ hội tiếp cận vốn và chuỗi cung ứng quốc tế.

Theo bà Hoàng Thị Kim Cương, chuyên gia của Vinacontrol - tổ chức hàng đầu với 68 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đánh giá sự phù hợp và tư vấn môi trường - “Giá trị thực của chuyển đổi xanh không nằm ở những bản báo cáo, mà ở năng lực biến tri thức thành hành động - nơi doanh nghiệp thực sự làm chủ hành trình giảm phát thải của mình.”

Tuyên bố này phản ánh rõ định hướng mà Vinacontrol đang theo đuổi: một lộ trình chuyển đổi ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tập trung đo lường phát thải khí nhà kính và kiểm toán năng lượng, nhằm thiết lập cơ sở dữ liệu chính xác. Giai đoạn hai hướng tới xây dựng và thực thi kế hoạch giảm phát thải phù hợp với thực tế doanh nghiệp. Giai đoạn cuối cùng là tích hợp tư duy bền vững vào chuỗi giá trị, được hỗ trợ bởi nền tảng số Effitranz, hệ thống phân tích dữ liệu lớn (Big Data) cho phép giám sát năng lượng, phát hiện lãng phí và cắt giảm phát thải theo thời gian thực. Nhờ triển khai đồng bộ những giải pháp này, nhiều doanh nghiệp đã tiết kiệm 5-30% chi phí năng lượng mỗi năm, đồng thời từng bước tiến tới trung hòa carbon trong sản xuất. 

Trong bối cảnh các tiêu chuẩn trong nước và quốc tế liên tục cập nhật, doanh nghiệp cần nguồn thông tin chính xác và kịp thời để định hướng hành động. Đáp ứng yêu cầu đó, Vinacontrol đã phối hợp cùng cơ quan quản lý và các hiệp hội ngành hàng tổ chức nhiều hội thảo và khóa đào tạo chuyên sâu. Đây không chỉ là kênh cung cấp kiến thức, mà còn là diễn đàn trao đổi kinh nghiệm thực tiễn, giúp doanh nghiệp xây dựng tầm nhìn toàn diện cho chiến lược chuyển đổi xanh.

(Nguồn: Vinacontrol)