Chùa Âng, nơi được rắn và chim thần bảo vệ

Tọa lạc tại tỉnh Vĩnh Long (trước đây thuộc địa phận tỉnh Trà Vinh), chùa Âng (tiếng Khmer là Angkorajaborey) là ngôi chùa theo Phật giáo Nam Tông cổ kính bậc nhất Nam bộ.

Nằm trong khuôn viên rộng hơn 3,5 ha (sát di tích cấp quốc gia ao Bà Om), theo truyền thuyết, chùa được khởi dựng từ cuối thế kỷ 10. Năm 1842, chùa được xây lại bằng gỗ quý, quy mô hơn. Đến nay, chùa được trùng tu, sửa chữa nhiều lần nhưng vẫn giữ cơ bản nguyên trạng.

Cổng chùa có 3 ngôi tháp tượng trưng cho Phật, Pháp, Tăng (Tam bảo). Hào nước sâu, dài hơn 400 m bao quanh chùa như lớp bảo vệ nơi thờ tự. Trước chánh điện là ngôi bảo tháp chứa di cốt các sư trụ trì. Đây là tháp 5 ngọn hiếm hoi trong các chùa Khmer ở Vĩnh Long.

Mái chùa có 3 cấp tượng trưng cho 3 cõi dục giới, sắc giới, vô sắc giới. Diềm mái trang trí thân rắn thần Naga (linh vật canh giữ nơi linh thiêng), vảy uốn ngược lên tạo cảm giác mái như đang bay, cuộn sóng. Đầu cột ngoài hành lang có trang trí chim thần Garuda (đại bàng kim sí điểu, vật cưỡi của thần bảo hộ Vishnu trong Hindu giáo) và nữ thần Kenar (tượng trưng cho vẻ đẹp và sự thịnh vượng trong nghệ thuật Khmer) dang tay đỡ mái, là biểu tượng mang tính bảo vệ, trấn giữ.

Là nơi quan trọng nhất, chánh điện cao hơn hẳn so với các công trình xung quanh. Theo người Khmer, Phật ở Tây phương nhìn về hướng đông để phổ độ chúng sinh nên chánh điện quay mặt về hướng đông.

Trong chánh điện có 12 cột sơn son thếp vàng. Tuy nhiên, một số chi tiết và cột gỗ bị hư hại theo thời gian đã bị dặm vá bằng xi măng. Tượng Phật Thích Ca cao 2,1 m an tọa trên tòa sen, xung quanh là hơn 50 tượng Phật lớn nhỏ bằng đá và gỗ. Tượng Phật đứng tượng trưng cho việc ban phước, ngồi tượng trưng cho thiền định và nằm tượng trưng cho nhập Niết bàn. Tường và trần được vẽ cuộc đời tu hành của Phật.

Năm 1994, công trình được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Người Khmer Nam bộ có câu: "Sống vào chùa gửi thân, chết vào chùa gửi cốt" cho thấy chùa đối với họ rất thiêng liêng. Không chỉ là nơi tu hành, chùa Âng còn là nơi lưu giữ và truyền thừa văn hóa truyền thống của cộng đồng Khmer. Mỗi dịp lễ cúng trăng Ok Om Bok (để tỏ lòng biết ơn với thần Mặt Trăng và cầu vụ mùa tới tốt đẹp) vào rằm tháng 10 âm lịch, hàng ngàn phật tử và du khách tề tựu về đây dự lễ, cầu phúc.