Chính quyền địa phương 2 cấp: Không chuyển đổi số thì bao nhiêu người cũng không đủ

Đại biểu đề cập tình trạng sau sắp xếp chưa có sự đồng bộ trong phân định chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp; có nơi xảy ra tình trạng thừa cán bộ ở cấp này nhưng thiếu cán bộ ở cấp khác.

Sáng 21.10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế - xã hội.

Đại biểu Lò Thị Luyến, đoàn Điện Biên, đề cập tới một số vướng mắc khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Người ít, việc nhiều nhưng lương thì vẫn thế

Dẫn thực tế từ địa phương, bà Luyến phản ánh các xã mới được sử dụng trụ sở của cấp huyện cũ thì "tương đối đầy đủ", còn những nơi phải tận dụng trụ sở xã cũ thì "rất khó khăn".

Bởi lẽ, trụ sở xã cũ được thiết kế cho khoảng 30 người làm việc, nhưng nay sáp nhập 2 - 3 xã, số lượng tăng lên nhiều lần nên rất chật hẹp. Tình thế này khiến một số cơ sở phải thực hiện mô hình Đảng ủy một nơi, HĐND và UBND một nơi, mặt trận tổ quốc một nơi, "không tập trung được".

Nhiều địa phương ở miền núi không có nhà công vụ, cũng không có dịch vụ thuê nhà; địa bàn rộng trong khi hạ tầng giao thông kém. Thực trạng này khiến cán bộ, công chức phải dành chi phí lớn cho việc đi lại, ăn ở; có nơi phải quây ván, quây tôn quanh trụ sở cơ quan để ăn ở tạm, điều kiện vệ sinh không đảm bảo.

"Có xã do di chuyển xa quá, cán bộ xin nghỉ hết", bà Luyến nói và cho hay sau ngày 1.7.2025, Điện Biên có hơn 1.100 cán bộ, công chức xin thôi việc.

Chưa kể, do sắp xếp bộ máy, số lượng cán bộ, công chức giảm, khối lượng công việc tăng lên rất nhiều, "nhưng lương thì vẫn thế".

Khó khăn không chỉ đến với cán bộ mà người dân cũng rất vất vả. Bà Luyến nói, có những người dân đi từ bản mình sinh sống đến trụ sở cơ quan công quyền phải vượt quãng đường 100 km. Dù Nhà nước đã có chủ trương đẩy mạnh thủ tục hành chính công trên môi trường điện tử, song việc thực hiện không hề dễ dàng.

Như Điện Biên, hiện còn khoảng 6% các thôn bản chưa có điện, khoảng 8% khu vực dân cư không có sóng điện thoại. Việc xử lý các nhu cầu của người dân trên môi trường điện tử là rất xa vời.

Nữ đại biểu kiến nghị Chính phủ quan tâm hơn nữa trong việc đầu tư, nâng cấp hạ tầng, trụ sở làm việc cho cấp xã; ưu tiên phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, sớm hoàn thiện hệ thống dữ liệu, đảm bảo tính kết nối liên thông, chuyển đổi số.

Đặc biệt là đẩy nhanh lộ trình cải cách tiền lương, tiến tới trả lương theo vị trí việc làm; xây dựng chính sách hỗ trợ điều kiện đi lại, làm việc cho cán bộ, công chức, người lao động sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy…

Không chuyển đổi số thì người bao nhiêu cũng không đủ

Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói, chỉ trong thời ngắn, chúng ta thực hiện được khối lượng công việc rất lớn về sắp xếp tổ chức bộ máy. "Chủ tịch quốc hội một số nước khi gặp tôi, người ta rất ngưỡng mộ, ngạc nhiên khi Việt Nam có thể sắp xếp như vậy", ông kể.

Theo Chủ tịch Quốc hội, tính đến nay, chính quyền địa phương 2 cấp mới đi vào hoạt động gần 4 tháng, nên cần thời gian để ổn định, nề nếp. 

Dù vậy, Chủ tịch Quốc hội cũng thẳng thắn nhìn nhận một số hạn chế. Ví dụ chưa có sự đồng bộ trong phân định chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp; có nơi xảy ra tình trạng thừa cán bộ ở cấp này nhưng thiếu cán bộ ở cấp khác.

Trước đây, mỗi xã khoảng 20 người, nay 3 xã nhập lại thì tăng lên 60 - 80, dẫn đến trụ sở chật hẹp, thiếu phòng ban; có nơi thiếu thiết bị làm việc hoặc thiết bị đã xuống cấp, ảnh hưởng đến hiệu suất công việc…

Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần tập trung chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), nâng cấp hạ tầng thông tin để kết nối thông suốt từ tỉnh đến cơ sở. "Không làm cái này thì dù người bao nhiêu cũng không đủ", ông nhấn mạnh.

Đồng thời, cần sớm mua sắm trang thiết bị cho các đơn vị, nhất là cấp xã, "muốn ứng dụng chuyển đổi số thì đường truyền phải mạnh"; khẩn trương thành lập các đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ công cơ bản ở xã, khuyến khích doanh nghiệp ngoài nhà nước tham gia…

Vẫn theo Chủ tịch Quốc hội, cuộc cách mạng bao giờ cũng có khó khăn, thử thách, ai không chịu được thì đành phải nghỉ. Vừa qua, chúng ta giảm khoảng 140.000 cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có những người chưa đến tuổi nghỉ, hoặc có năng lực nhưng vì không sắp xếp được đi xa được "đành phải chịu".

"Các chiến sĩ ở Trường Sa, Hoàng Sa, hải đảo có khi 6 tháng hoặc 1 năm chưa về thăm vợ, thăm con được 1 lần, rất khổ cực, nhưng ta vẫn chịu đựng được", Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng trên tinh thần vừa ghi nhận khó khăn nhưng cũng cần sự chia sẻ.