Chính phủ Mỹ sắp đóng cửa?

Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa một phần vào ngày 1.10 (giờ địa phương) nếu quốc hội không thông qua dự luật chi tiêu kịp thời, trong khi vẫn còn nhiều khác biệt giữa các nghị sĩ lưỡng đảng.

Hãng Reuters ngày 30.9 đưa tin chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu vạch kế hoạch chi tiết về những dịch vụ nào sẽ tạm dừng hoạt động nếu chính phủ đóng cửa một phần, trong đó Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh dự kiến cho 41% nhân viên nghỉ việc tạm thời. Việc đóng cửa sắp tới sẽ khác vì chính quyền liên bang đã đe dọa sa thải hàng loạt nhân viên, đồng thời cho biết có thể tận dụng việc thiếu hụt ngân sách để thu hẹp bộ máy chính phủ, thay vì chỉ tạm hoãn lương như những lần đóng cửa trước đây.

Căng thẳng giờ chót

Cuộc gặp tại Nhà Trắng ngày 29.9 (giờ Washington D.C) giữa Tổng thống Trump với các lãnh đạo lưỡng đảng tại quốc hội không đạt được đột phá cần thiết liên quan dự luật chi tiêu. Sau cuộc họp, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer (đảng Dân chủ) cho hay hai bên vẫn còn "những khác biệt lớn". AFP dẫn lời ông Schumer nói tình thế hiện tùy thuộc vào quyết định của đảng Cộng hòa có muốn chính phủ đóng cửa hay không, đồng thời cho hay đã đưa ra "một số đề xuất" với Tổng thống Trump.

Trong khi đó, Phó tổng thống Mỹ JD Vance cáo buộc phe Dân chủ "chĩa súng vào đầu dân Mỹ" với những đòi hỏi về dự luật chi tiêu. "Tôi cho rằng chúng ta sẽ phải chứng kiến chính phủ đóng cửa vì phe Dân chủ không chịu làm điều đúng đắn", theo ông Vance.

Nếu quốc hội không thông qua dự luật ngân sách mới trước nửa đêm 30.9 (giờ Washington D.C), chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa một phần. Khi đó, nhiều hoạt động không thiết yếu sẽ bị đình trệ, hàng trăm ngàn công chức và viên chức tạm thời không được trả lương và nhiều khoản phúc lợi xã hội sẽ bị gián đoạn.

Vào tối 29.9 (giờ Washington D.C), Nhà Trắng công bố sắc lệnh hành pháp gia hạn hoạt động của hơn 20 ủy ban cố vấn liên bang đến năm 2027. Các ủy ban này tư vấn cho tổng thống trong các lĩnh vực như thương mại và an ninh quốc gia. Chưa rõ các ủy ban này sẽ được cấp kinh phí như thế nào nếu chính phủ đóng cửa.

Tâm điểm bất đồng

Vấn đề nằm ở khoản chi tiêu "tùy ý" trị giá 1.700 tỉ USD để tài trợ cho hoạt động của các cơ quan, chiếm gần 1/4 trong tổng ngân sách 7.000 tỉ USD của chính phủ. Phần lớn ngân sách còn lại được dành cho các chương trình y tế, hưu trí và thanh toán lãi suất khoản nợ ngày càng tăng.

Trước cuộc họp tại Nhà Trắng, các nghị sĩ Dân chủ đã đưa ra một kế hoạch kéo dài nguồn kinh phí hiện tại thêm từ 7 - 10 ngày nhằm tạo thêm thời gian để đạt được một thỏa thuận lâu dài hơn, theo Reuters dẫn các nguồn tin thuộc đảng Dân chủ. Tuy nhiên, thời gian này ngắn hơn so với đề xuất của phe Cộng hòa, vốn muốn gia hạn kinh phí đến ngày 21.11.

Về vấn đề y tế, khoảng 24 triệu người Mỹ được bảo hiểm thông qua Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) sẽ chịu chi phí gia tăng nếu quốc hội không gia hạn các khoản giảm thuế tạm thời vốn sẽ hết hiệu lực vào cuối năm nay. Lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết quốc hội cần phải quy định các khoản giảm thuế này có hiệu lực vô thời hạn ngay từ bây giờ, vì mức phí bảo hiểm y tế cao hơn đang được chốt và giai đoạn đăng ký mới sẽ bắt đầu từ ngày 1.11. Phe Cộng hòa cho biết họ sẵn sàng xem xét vấn đề này, nhưng không phải trong khuôn khổ gói chi tiêu tạm thời. Dự kiến phe Cộng hòa sẽ tìm cách gia tăng áp lực lên phe Dân chủ trước phiên bỏ phiếu về dự luật, vốn đã thất bại một lần tại Thượng viện.