Chính phủ Mỹ khởi kiện bang California vì tiêu chuẩn khí thải

Chính phủ Mỹ vừa khởi kiện bang California nhằm ngăn chặn bang này thực thi các tiêu chuẩn khí thải khắt khe dành cho xe tải hạng nặng, vốn đã bị Tổng thống Donald Trump tuyên bố vô hiệu gần đây.

Dù là quốc gia phát triển bậc nhất thế giới, đội ngũ xe tải và container hùng hậu vẫn đóng vai trò huyết mạch của nền kinh tế Mỹ, bảo đảm hàng hóa được lưu thông khắp cả nước, kể cả đến những vùng xa xôi hẻo lánh nhất.

Trong các đơn kiện nộp trong tuần này tại hai tòa án liên bang, Bộ Tư pháp Mỹ lập luận rằng luật liên bang có hiệu lực cao hơn, do đó Hội đồng Tài nguyên Không khí California (CARB) không có quyền áp dụng các quy định khí thải đối với xe tải và động cơ hạng nặng. Bộ cũng khẳng định các quy định về xe du lịch nhẹ của bang này cũng nằm trong diện bị vô hiệu.

Một trong những quy định bị nhắm tới là Sáng kiến Clean Truck Partnership, được triển khai năm 2023 cùng các hãng xe để hướng tới mục tiêu giảm phát thải của California, đồng thời cho phép ngành công nghiệp xe tải có thêm sự linh hoạt trong việc đáp ứng yêu cầu khí thải.

Hội đồng Tài nguyên Không khí California (CARB) bị Bộ Tư pháp phát hiện vượt thẩm quyền khi không cho phép các hãng xe tung sản phẩm ra thị trường với danh nghĩa tiêu chuẩn khí thải của riêng bang này.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp cho biết Ủy ban Hạ viện gần đây phát hiện nhân viên CARB lại không cho phép các hãng xe tung sản phẩm ra thị trường nếu không tuân thủ các tiêu chuẩn khí thải của riêng bang này. Đại diện Bộ Tư pháp nhấn mạnh: "Sự coi thường liên tục đối với luật liên bang này phải chấm dứt".

Đại diện CARB từ chối bình luận, trong khi văn phòng Thống đốc California Gavin Newsom cũng chưa phản hồi. Ông Newsom, thành viên Đảng Dân chủ, từ lâu đã thúc đẩy các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt và khuyến khích bán xe điện để chống biến đổi khí hậu.

Từ khi nhậm chức Tổng thống Mỹ, Ông Donald Trump đã khôi phục các ngành công nghiệp mũi nhọn của quốc gia này trong quá khứ, đồng thời xóa bỏ những chính sách thiên vị xe điện của chính quyền tiền nhiệm.

California từ năm 1970 đã nhiều lần được cấp quyền miễn trừ theo Đạo luật Không khí Sạch (Clean Air Act) để đặt ra tiêu chuẩn ô nhiễm khắt khe hơn mức liên bang, với hơn 100 lần được chấp thuận. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp lập luận việc Tổng thống Trump ký thông qua các nghị quyết của Quốc hội hồi tháng 6 vừa qua đã giới hạn quyền này, bao gồm cả việc vô hiệu hóa quyền miễn trừ cho Clean Truck Partnership.

Ông Adam Gustafson, quyền trợ lý Bộ trưởng Tư pháp phụ trách mảng môi trường và tài nguyên thiên nhiên, phát biểu: "Tổng thống Trump và Quốc hội đã vô hiệu các miễn trừ của Đạo luật Không khí Sạch – vốn là cơ sở cho các hành động của bang California. CARB phải tôn trọng tiến trình này".

Việc buộc các hãng xe tải hạng nặng phải chuyển sang động cơ điện, đi kèm những khoản phí bắt buộc gia tăng, đang khiến doanh nghiệp Mỹ gánh chịu tổn thất tài chính nặng nề.

Ngoài ra, đã có ít nhất 2 đơn kiện mới được đưa ra nhằm chấm dứt nỗ lực thúc đẩy xe điện vô lý, tạo ra sự công bằng trong quy định và mở rộng quyền lựa chọn cho người tiêu dùng tại California. Cả 2 đều được nộp dưới dạng đơn xin tham gia vào các vụ kiện liên bang đang diễn ra liên quan đến tiêu chuẩn khí thải, trong đó có Clean Truck Partnership.

Cụ thể, một vụ kiện được nộp hôm thứ Hai tại thành phố Sacramento bởi 4 hãng xe tải lớn gồm Daimler, International Motors, Paccar và Volvo. Vụ kiện còn lại do Phòng Thương mại Tự do Mỹ (American Free Enterprise Chamber of Commerce) khởi xướng từ tháng 12/2024 tại Rockford, bang Illinois.

Hệ quả của quá trình "xanh hóa" xe tải và container một cách cứng nhắc sẽ khiến chi phí hàng hóa leo thang, trong khi các đối thủ đến từ Trung Quốc lại có thêm cơ hội thâm nhập và chiếm lĩnh thị trường nội địa Mỹ.

Việc California kiên trì áp dụng tiêu chuẩn riêng khiến nhiều ý kiến lo ngại bang này đang đặt nặng mục tiêu chính trị hơn là cân nhắc đầy đủ quan điểm từ ngành công nghiệp và khuôn khổ luật pháp liên bang. Những quy định quá khắt khe cũng được cho là chưa thật sự tôn trọng quyền lựa chọn của khách hàng, đồng thời gây thêm thách thức cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tại địa phương.