Chikungunya bùng phát trên thế giới, TP.HCM tăng cường giám sát

Bệnh Chikungunya lây truyền sang người qua muỗi vằn. Ảnh: Medinet.

Ngày 10/8, Sở Y tế TP.HCM cho hay hệ thống giám sát dịch bệnh của thành phố chưa phát hiện ca mắc Chikungunya. Tuy nhiên, các dữ liệu nghiên cứu trong và ngoài nước đều cho thấy đây là bệnh từng lưu hành tại Việt Nam và có thể quay lại bất cứ lúc nào.

Chikungunya là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Chikungunya gây ra, lây qua muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus, cũng là tác nhân truyền sốt xuất huyết Dengue và Zika.

Bệnh được ghi nhận lần đầu vào năm 1952 tại Tanzania (châu Phi), thường bùng phát ở các vùng nhiệt đới, sau đó lan rộng đến hơn 110 quốc gia và vùng lãnh thổ. Từ đầu năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết Chikungunya đã xuất hiện trên mọi châu lục, kể cả châu Âu.

Người bị muỗi nhiễm virus đốt sẽ trải qua thời gian ủ bệnh 3-7 ngày, sau đó khởi phát với sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội, phát ban, đau cơ, nhức đầu và mệt mỏi. Phần lớn bệnh nhân tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần, song một số trường hợp có thể đau khớp kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vaccine phòng ngừa.

Nhiều nghiên cứu dịch tễ học cho thấy Chikungunya từng lưu hành ở Việt Nam. Từ năm 2010 đến 2014, nghiên cứu của Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM phát hiện 4 ca Chikungunya trong hơn 8.100 trẻ sốt cấp tính tại 7 bệnh viện phía Nam.

Một khảo sát huyết thanh năm 2015 cho thấy 10% người tại TP.HCM và An Giang từng nhiễm virus này, tỷ lệ ở Đắk Lắk là 7,97% và ở Huế là 3,72%. Từ 2017 đến 2019, một nghiên cứu khác trên 31 tỉnh thành cho thấy 46,4% mẫu huyết thanh có kháng thể, 27,7% mẫu dương tính PCR, khẳng định mức độ lưu hành đáng kể.

TP.HCM đã duy trì giám sát trọng điểm bệnh Chikungunya từ sau dịch Zika năm 2016. Tính đến nay, cả Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) và Viện Pasteur TP.HCM đều chưa ghi nhận ca bệnh mới, dù công tác theo dõi vẫn được thực hiện tại nhiều địa phương phía Nam như Tây Ninh, Kiên Giang.

Ngành y tế đánh giá nguy cơ tái xuất hiện của Chikungunya vẫn hiện hữu, đặc biệt khi điều kiện môi trường thuận lợi cho muỗi phát triển.

Hiện chưa có vaccine hoặc thuốc đặc hiệu phòng bệnh, do đó biện pháp hiệu quả nhất là tránh muỗi đốt và diệt lăng quăng, giống với phòng sốt xuất huyết.

Người dân được khuyến cáo ngủ mùng, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, loại bỏ vật dụng chứa nước đọng, thay nước bình hoa và đậy kín các dụng cụ chứa nước. Khi có triệu chứng sốt, đau khớp, phát ban… sau khi trở về từ vùng dịch, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám.

Ngành y tế TP.HCM kêu gọi người dân duy trì các biện pháp phòng bệnh để bảo vệ bản thân và cộng đồng.