Chỉ thiếu ngủ 1 giờ/đêm cũng có thể làm tăng đường huyết?

Đối với người có nguy cơ cao hoặc đã mắc tiểu đường loại 2, kiểm soát đường huyết không chỉ phụ thuộc vào ăn uống, vận động mà còn cả giấc ngủ. Thiếu ngủ có thể làm giảm độ nhạy insulin, tăng đường huyết lúc đói và sau ăn.

Thiếu ngủ dù chỉ 1 giờ mỗi đêm cũng có thể khiến đường huyết tăng thông qua những những tác động sau:

Kích hoạt phản ứng căng thẳng

Nghiên cứu trên chuyên san Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism cho thấy giảm thời lượng ngủ khoảng 60-90 phút mỗi đêm trong một tuần làm tăng đáng kể đường huyết lúc đói và giảm độ nhạy insulin, theo chuyên trang sức khỏe Healthline (Mỹ).

Nguyên nhân được cho là thiếu ngủ làm tăng hoạt động hệ thần kinh giao cảm và tăng tiết cortisol, loại hoóc môn căng thẳng giúp huy động đường glucose từ gan ra máu.

Cortisol giúp cơ thể ứng phó tốt hơn với căng thẳng ngắn hạn. Thế nhưng, khi duy trì ở mức cao trong thời gian dài do thiếu ngủ sẽ dễ gây kháng insulin, khiến đường glucose khó đi vào tế bào. Nếu kéo dài, người mắc dễ rối loạn dung nạp glucose và tiến triển thành bệnh tiểu đường loại 2.

Rối loạn nhịp sinh học

Khi thời gian ngủ bị rút ngắn hoặc lệch pha so với đồng hồ sinh học, các gien điều hòa chuyển hóa glucose trong tế bào gan và cơ bị lệch nhịp với đồng hồ sinh học. Điều này khiến khả năng phản ứng của tế bào với insulin giảm đáng kể.

Cụ thể, thiếu ngủ khiến cơ thể rối loạn chu kỳ melatonin-cortisol, dẫn đến giảm đáng kể độ nhạy insulin chỉ sau vài đêm ngủ dưới 6 tiếng. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, điều này có thể làm tăng đường huyết buổi sáng, ngay cả khi không thay đổi chế độ ăn.

Ảnh hưởng đến tế bào beta tuyến tụy

Tế bào beta trong tuyến tụy chịu trách nhiệm sản xuất insulin. Tuy nhiên, quá trình này phụ thuộc mạnh vào năng lượng tế bào và hoạt động ty thể. Thiếu ngủ kéo dài gây căng thẳng ô xy hóa và tổn thương ty thể trong tế bào beta, khiến lượng insulin tiết ra giảm rõ rệt.

Ngoài ra, thiếu ngủ còn làm thay đổi biểu hiện của các gien liên quan đến tổng hợp insulin như INS và PDX1. Hệ quả là cơ thể không đáp ứng đủ insulin để kiểm soát đường glucose sau bữa ăn.

Tác động đến hành vi ăn uống

Thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến hoóc môn và chuyển hóa mà còn làm thay đổi hành vi ăn uống. Khi ngủ dưới 6 giờ/đêm, mức hoóc môn kích thích đói ghrelin tăng lên, trong khi hoóc môn tạo cảm giác no leptin giảm. Kết quả là người thiếu ngủ có xu hướng thèm món nhiều đường và tinh bột, làm tăng nguy cơ tăng đường huyết.

Cải thiện giấc ngủ

Để ổn định đường huyết, mọi người cần ngủ đủ giấc. Người trưởng thành nên ngủ 7-9 giờ mỗi đêm để duy trì sức khỏe chuyển hóa. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, họ cần chú trọng không chỉ thời lượng mà cả chất lượng giấc ngủ, chẳng hạn như ngủ đúng giờ, tránh cà phê hoặc rượu bia gần giờ đi ngủ, theo Healthline.