'Chạy KPI' khiến nhiều bạn trẻ kiệt sức, mắc hội chứng căng thẳng nghề nghiệp

Chị M. (25 tuổi, ở TP.HCM) mất ngủ kéo dài, tim đập nhanh, ăn uống kém, kiệt sức, ngất xỉu khi đang thuyết trình trong cuộc họp được đưa vào bệnh viện cấp cứu.

Khai thác bệnh sử, chị M. cho biết, cô làm việc trung bình 12 tiếng mỗi ngày, thường xuyên mang việc về nhà, kể cả cuối tuần. Mỗi sáng, mở mắt ra là thấy email, deadline, báo cáo, đầu óc quay cuồng với KPI, tăng trưởng khiến cô mệt rã rời, kiệt sức.

Tương tự chị T. (24 tuổi, TP.HCM) bước vào phòng khám tâm lý tâm thần mắt đỏ hoe, vò nát tờ giấy trên tay nói với bác sĩ nội trú Phạm Văn Dương, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, cô đã nhiều lần muốn kết thúc sự sống. Chị T. từng là học sinh xuất sắc khi ngồi trên ghế nhà trường với bảng thành tích đáng ngưỡng mộ, nhanh nhẹn, hoạt bát trong các phong trào trường. Hai năm đi làm ngành kiểm toán, chị T. như thành người khác, thu mình, ngại tiếp xúc với đám đông, thường xuyên mệt mỏi, mất ngủ.

Tại Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, chị T. khám tiêu hóa, nội soi dạ dày, đại tràng. Các kết quả nội soi, xét nghiệm máu, chụp CT và các hệ cơ quan khác cho thấy sức khỏe chị T. bình thường, song dựa trên một số biểu hiện khác, bác sĩ tư vấn chị đi khám chuyên khoa tâm lý.

Thạc sĩ - bác sĩ Phạm Văn Dương cho biết cả chị T. và M. không mắc bệnh lý nào nghiêm trọng. Tuy nhiên, cả hai được chẩn đoán mắc hội chứng burnout - hay còn gọi là kiệt sức nghề nghiệp.

Chị T. hiện tại nghỉ việc không lương 6 tháng để điều trị bệnh tâm lý - tâm thần bằng thuốc và trị liệu tâm lý, tình trạng được cải thiện. Bác sĩ Dương khuyên nên tìm một công việc mình yêu thích. Còn chị M. kết hợp uống thuốc và tập thể dục đều đặn, tắt điện thoại và lên giường đi ngủ trước 22 giờ, tinh thần cải thiện rõ rệt. Chị M. sắp xếp lại công việc, làm tập trung trong giờ, không mang việc về nhà. 

Kết quả ngoài mong đợi. Chị M. bớt tự ti, có thời gian nghỉ ngơi và không còn cảm giác nặng nề với công việc như trước đây. 

Hội chứng burnout không chỉ là tình trạng mệt mỏi thông thường

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) từ năm 2019 đã công nhận burnout là một hội chứng liên quan đến công việc, nằm trong phân loại bệnh quốc tế ICD-11. Burnout không đơn thuần là mệt mỏi mà là trạng thái kiệt quệ về thể chất, cảm xúc và tinh thần, kéo dài và tích tụ do căng thẳng nghề nghiệp không được xử lý hiệu quả.

Bác sĩ Dương chia sẻ, các dấu hiệu điển hình của hội chứng burnout bao gồm kiệt sức về thể chất và tinh thần, mệt mỏi kéo dài, khó ngủ, đau đầu, tim đập nhanh, rối loạn tiêu hóa, dễ ốm. Trong công việc họ dễ mất tập trung, dễ nhầm lẫn, không còn động lực. Ngoài ra là cảm xúc tiêu cực, tách biệt biểu hiện chán nản, thờ ơ, mất hứng thú với công việc, hay cáu gắt; kèm cảm giác vô dụng hoặc thất bại vì luôn tự ti, thấy mình không đủ năng lực, bế tắc.

Theo bác sĩ Dương, tại Việt Nam nhiều người trẻ không nhận diện đúng burnout, chỉ nghĩ "yếu sức" hoặc "chưa cố gắng". Các biểu hiện cơ bản là mất ngủ, cáu gắt, mất cảm giác tập trung mà không biết mình đang mắc burnout.

Bệnh viện đa khoa Tâm Anh ghi nhận trong 3 tháng gần đây số người đến phòng khám tâm lý tâm thần tăng 30% so với cùng kỳ năm trước, trong đó 2/3 mắc hội chứng burnout và 52% thuộc thế hệ Gen Z. Có trường hợp một nhóm đồng nghiệp trẻ rủ nhau đến khám và 100% trong số này mắc hội chứng burnout.

Bác sĩ Dương cho biết nguyên nhân chính dẫn đến burnout ở người trẻ là do áp lực thành tích, nhiều người trẻ đặt kỳ vọng cao vào bản thân, dễ rơi vào trạng thái thất vọng khi không đạt được mục tiêu. Làm việc quá giờ liên tục, văn hóa "cày việc", làm thêm cuối tuần, đem laptop lên giường ngủ. Môi trường cạnh tranh cao, thiếu hỗ trợ tinh thần; không cân bằng giữa công việc - cuộc sống cá nhân; thiếu kỹ năng quản lý stress hoặc không được giáo dục về chăm sóc sức khỏe tâm thần… cũng là những lý do gây nên hội chứng burnout.

"Nhiều người cho rằng burnout là do bản thân 'chưa đủ mạnh mẽ' hoặc 'phải cố gắng thêm'. Nhưng thực tế, đó là cách cơ thể và tâm trí gửi tín hiệu 'đã quá tải'. Việc nhận diện và xử lý burnout sớm là điều cần thiết. Không ai có thể chạy marathon liên tục mà không nghỉ ngơi, cần biết dừng lại để nạp năng lượng", bác sĩ Dương chia sẻ.