Ăn chay, gầy gò như “xác ve” vẫn sốc vì mỡ máu cao: Bác sĩ chỉ ra "thủ phạm" quen mặt

Mỡ máu cao không chỉ xảy ra ở người béo phì hay ăn uống dư thừa mà còn xuất hiện ở cả những người gầy, thậm chí ăn chay.

Rối loạn mỡ máu, hay còn gọi là máu nhiễm mỡ, đang trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động. Theo số liệu từ Điều tra quốc gia các yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm, tỷ lệ người Việt mắc rối loạn mỡ máu ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa, thậm chí ghi nhận cả ở trẻ em.

ThS.BS Lý Hoàng Anh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết: “Mỡ máu cao được xem là căn bệnh của thời đại. Điều đáng lo ngại là bệnh thường diễn biến âm thầm, ít biểu hiện rõ ràng, chỉ phát hiện khi biến chứng đã xuất hiện”.

Vì sao gầy vẫn mỡ máu cao?

Bác sĩ Hoàng Anh chia sẻ, trong quá trình khám bệnh, bác sĩ gặp không ít trường hợp bệnh nhân ăn chay, thậm chí rất gầy gò nhưng lại có mỡ máu cao. Khi được bác sĩ thông báo về chỉ số mỡ máu, nhiều người trong số họ đã không khỏi bàng hoàng. Theo bác sĩ Hoàng Anh, nguyên nhân chủ yếu đến từ chế độ dinh dưỡng mất cân đối. Đây là "thủ phạm" rất quen mặt dẫn tới tăng mỡ máu. 

“Ăn nhiều chất béo bão hòa, sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp chứa dầu hoặc chất bảo quản cũng có thể làm tăng cholesterol, gây rối loạn mỡ máu. Ngoài ra, hút thuốc, uống rượu, ít vận động, căng thẳng kéo dài hay yếu tố di truyền cũng là tác nhân làm tăng nguy cơ”, bác sĩ Hoàng Anh phân tích.

Ở phụ nữ sau tuổi 45, đặc biệt là giai đoạn mãn kinh, cũng dễ gặp tình trạng mỡ máu cao do thay đổi nội tiết tố.

Biến chứng khó lường

Mỡ máu cao thường không có triệu chứng đặc hiệu. Một số bệnh nhân chỉ phát hiện khi đi khám định kỳ hoặc khi mỡ máu cao dẫn đến tăng huyết áp, xuất hiện biểu hiện đau đầu, chóng mặt, hoa mắt. Nặng hơn, mỡ trong máu có thể hình thành mảng xơ vữa, gây hẹp mạch và dẫn tới những hệ lụy nguy hiểm như đau thắt ngực, vã mồ hôi do thiếu máu cơ tim; hẹp động mạch não, động mạch cảnh, gây tai biến mạch máu não; nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, đe dọa tính mạng.

Nguy hiểm nhất là khi bệnh đi kèm các tình trạng khác như tăng huyết áp, đái tháo đường hay bệnh tim thiếu máu cục bộ. Khi đó, nguy cơ tử vong sẽ tăng cao.

Bác sĩ Hoàng Anh khuyến nghị, người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên nên xét nghiệm mỡ máu định kỳ, đặc biệt là những ai có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, đột quỵ. Với phụ nữ sau mãn kinh, việc kiểm tra càng cần thiết để kịp thời phát hiện bất thường.

Nếu được chẩn đoán rối loạn mỡ máu, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị tùy mức độ, có thể bằng thay đổi lối sống hoặc kết hợp dùng thuốc. Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ mỡ máu mà cần tuân thủ hướng dẫn chuyên khoa.

Kiểm soát từ lối sống

Mỡ máu cao không chỉ xảy ra ở người béo phì hay ăn uống dư thừa mà còn xuất hiện ở cả những người gầy, thậm chí ăn chay. Điều này cho thấy bệnh có thể “ghé thăm” bất kỳ ai nếu không có chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng hợp lý.

Theo các chuyên gia, yếu tố quan trọng nhất trong phòng ngừa và kiểm soát mỡ máu cao là xây dựng lối sống khoa học. Một số khuyến cáo bao gồm:

- Chế độ ăn uống hợp lý: Hạn chế chất béo bão hòa, tránh xa chất béo chuyển hóa. Ưu tiên bổ sung chất béo tốt từ cá béo, dầu thực vật, các loại hạt. Ăn rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và chất xơ hòa tan. Giảm lượng đường, tinh bột tinh chế và muối.

- Tăng cường vận động: Duy trì hoạt động thể chất ít nhất 150 phút mỗi tuần giúp cải thiện chuyển hóa và giảm nguy cơ rối loạn lipid.

- Kiểm soát cân nặng: Giữ cân nặng hợp lý, tránh thừa cân, béo phì.

- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

- Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm mỡ máu để phát hiện sớm và theo dõi tiến triển bệnh.