Cháu vua Thành Thái bị bại não: 'Công nương' đi bán vé số

Thuộc dòng dõi vua Thành Thái, Nguyễn Phước Thanh Tuyền (19 tuổi) không may bị bại não. Cha mất, cuộc sống quá khó khăn nên hằng ngày Tuyền phải ngồi lề đường bán vé số, cùng mẹ mưu sinh...

Cháu cố vua Thành Thái đi bán vé số

Hơn 1 tháng nay, Tuyền ngồi bán vé số tại một quán ăn nhỏ trên QL61C. Gặp ai quen, Tuyền gật đầu chào hỏi. Căn bệnh bại não bẩm sinh khiến Tuyền ăn nói lắp bắp, đứt đoạn khó nghe, đôi chân yếu ớt nên chỉ ngồi một chỗ trên ghế. Nắng nóng bứt rứt, mồ hôi nhễ nhại, Tuyền  vẫn ráng chịu đựng. Người ra vào quán ít ai biết cô gái khuyết tật này là hậu duệ của vua Thành Thái.

Khi con gái bán vé số, bà Nguyễn Bích Thủy (53 tuổi, mẹ của Tuyền) phụ bán quán cơm. Người phụ nữ có nước da đen sạm tất bật tới lui, ít có thời gian rảnh việc. "Hơn 4 giờ sáng, tôi đã ra phụ quán, nên Tuyền cũng phải thức sớm đi theo. Tuyền ngồi bán 100 tờ vé số nhưng thường không hết. Khi bán quán xong, tôi đi bộ dọc QL 61C để bán tiếp, rồi mới về nhà", bà Thủy nói.

Cách chỗ làm hơn 1km, mẹ con bà Thủy sống trong một căn nhà tại xã Nhơn Ái, TP.Cần Thơ (trước đây là xã Nhơn Nghĩa, H.Phong Điền, TP.Cần Thơ). Đó là căn nhà đại đoàn kết, do Ủy ban MTTQ Việt Nam H.Phong Điền (cũ) cất tặng từ năm 2011. Trước đây, vợ chồng bà Thủy không có nổi cục đất chọi chim. Vì tình thương, một người dì đã cho mảnh đất cất nhà nên chỗ ở của hai mẹ con nhỏ xíu, đi vài bước là cùng.

Dẫu chật hẹp, căn nhà vẫn dành chỗ trang trọng làm bàn thờ tổ tiên. Bệ thờ chia làm 3 ngăn. Trên cùng là di ảnh vua Thành Thái uy nghiêm trong chiếc áo bào, đầu đội mũ xung thiên. Ngăn giữa là di ảnh của hoàng tử Nguyễn Phước Vĩnh Giu trong bộ áo vest, mắt đeo kính trắng toát lên vẻ trí thức. Dưới cùng là di ảnh của hoàng tôn Nguyễn Phước Bảo Tài, con trai hoàng tử Vĩnh Giu, đã mất 5 năm nay.

Như thường lệ, khi về tới nhà, bà Thủy đỡ Tuyền xuống chiếc xe tự chế có thể trượt đi trên sàn gạch. Tuyền háo hức đẩy đi tới tui sau một ngày dài ngồi bán vé số. Trời sập tối, bà Thủy kính cẩn dâng hương lên bàn thờ dòng họ chồng. Bà cho biết, Tuyền là con của bà với ông Nguyễn Phước Bảo Tài, tức cháu nội của hoàng tử Vĩnh Giu, cháu cố của vua Thành Thái. 

Nói đến đây, bà Thủy chạnh lòng. Bởi là hậu duệ của vua, nhưng Tuyền không có được cuộc sống đủ đầy, phúc lộc. Ngược lại, cô gái khuyết tật còn khổ sở hơn người bình thường vì gia cảnh quá khó khăn, không có tiền chữa trị căn bệnh bại não bẩm sinh.

Chỉ giữ hào quang dòng tộc trong lòng

Chia sẻ về gốc gác bên chồng, bà Thủy tiếc nuối khi Tuyền là cháu cố vua Thành Thái (1879-1954, vị vua thứ 10 trong 13 đời vua triều Nguyễn), nhưng phần lớn con cháu của vua không được đoàn tụ, sum họp mà ly tán khắp nơi. Cuộc sống nhiều người lâm vào cảnh khó khăn nên chỉ giữ hào quang dòng tộc trong lòng.

Dẫu vậy, trong hoàn khó khăn và thiếu thốn, bà cho biết mọi người đều cố gắng vượt qua. Bỏ qua mặc cảm người đời dèm pha, họ bươn chải đủ nghề kiếm sống, nuôi vợ nuôi con.

Theo các ghi chép lịch sử, "nốt thăng" của gia tộc này bắt đầu vào năm 1889, vua Thành Thái được chính quyền bảo hộ Pháp dựng lên. Ông lên ngôi khi chỉ mới 10 tuổi nhưng sớm bộc lộ tinh thần duy tân. Ông là vị vua nhà Nguyễn đầu tiên cắt tóc ngắn, mặc đồ tây, biết lái cano, biết nói tiếng Pháp. Song, vua Thành Thái học tiếng Pháp là để chống Pháp, chứ không phải phục tùng tay sai.

Khác với nhiều vị hoàng đế được bảo hộ, vua Thành Thái thích đi vi hành, có tinh thần dân tộc, có thái độ chống đối Pháp. Điều này khiến người Pháp rất dè chừng, về sau coi ông như cái gai trong mắt. Trước mưu mô lật đổ của người Pháp, năm 1907 vua Thành Thái bị phế truất. Sau đó ông bị áp giải, quản thúc tại Capsaint Jacques (Vũng Tàu). Đến năm 1916 thì bị lưu đày ra đảo Réunion, một thuộc địa của Pháp ở Châu Phi bấy giờ.

Ở xứ người, cựu hoàng Thành Thái và hoàng phi Chí Lạc sinh sống cùng các con, trong đó có hoàng tử Vĩnh Giu. Sau 31 năm lưu đày, họ mới được về lại quê hương, nhưng các thành viên bị tác động chia rẻ, không được sống chung. Bản thân cựu hoàng Thành Thái sống ở Vũng Tàu, đến khi mất được đưa về Huế chôn cất cùng tổ tông. Các hoàng tử của vua phiêu dạt mỗi người một nơi.

Dẫu đã không sống gần nhau, nhưng để trừ hậu họa, chính quyền bảo hộ Pháp vẫn theo dõi gắt gao các hoàng tử và không cho cơ hội được học hành tử tế. Riêng hoàng tử Vĩnh Giu bị đưa đẩy xuống Cần Thơ làm công nhân cầu đường. Về sau, ông lấy vợ là bà Lý Ngọc Hóa, ở rể trên đường Phan Đình Phùng (P.Ninh Kiều, TP.Cần Thơ ngày nay), hằng ngày mưu sinh bằng nghề sửa chữa, bơm vá xe đạp.

Cuộc sống gia đình hoàng tử Vĩnh Giu "ăn đong từng bữa" khi có tới 7 người con (6 trai, 1 gái), trong đó Nguyễn Phước Bảo Tài là con trai út. Để đủ sức nuôi con, ngoài sửa xe, ông còn mua ve chai, đóng bàn ghế cho những người chở cá ở chợ. Với khiếu ca hát và là vũ công giỏi, hoàng tử này làm thêm ở một số phòng trà, bar. Ông cũng dùng ngón nghề đánh đàn tỳ bà, đàn tranh để kiếm thêm tiền.

Khi các con lớn lên, có vợ có chồng, căn nhà 60m² của ông Vĩnh Giu chia ra làm nhiều ngăn như dãy trọ, làm nơi tá túc cho 6 gia đình với 19 nhân khẩu. Hoàn cảnh đặc biệt nên con cháu của vị "hoàng tử xóm nghèo" này rất kín tiếng. Họ sống ở Cần Thơ mấy chục năm, nhưng chẳng ai biết rằng đang có một nhánh hậu duệ của vị vua yêu nước Thành Thái ở vùng đất này.

Mãi đến năm 2002, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đến thăm ông Vĩnh Giu (lúc này ông 80 tuổi), mọi người mới vỡ lẽ về nguồn gốc, thân thế của vị hoàng tử đời thường. Sau lần đó, thủ tướng còn nhiều lần gọi điện xuống hỏi han tình hình của ông, và ước mơ của ông về một căn nhà rộng rãi hơn đã được trở thành sự thật. Đến năm 2007, hoàng tử Vĩnh Giu qua đời sau thời gian lâm bệnh nặng, di cốt được đưa ra Huế.

Cũng giống như cha, nhiều người con của hoàng tử Vĩnh Giu nhọc nhằn mưu sinh. Người bán vé số, người chạy xe ôm từ nhỏ tới lớn. Nhưng người có số phận nghiệt ngã nhất có lẽ là ông Nguyễn Phước Bảo Tài - con trai út, cha của cô gái bị bại não Nguyễn Phước Thanh Tuyền. (còn tiếp)