Cha đẻ gạo ST25: Muốn đi xa, người nông dân cần có thông tin đúng

Dự án từ Thư viện số Nguyễn An Ninh góp phần phát triển văn hóa đọc hiện đại, giúp người dân đồng bằng Sông Cửu Long tiếp cận kiến thức nông nghiệp và bảo tồn văn minh bản địa.

Kỹ sư Hồ Quang Cua, "cha đẻ" của gạo ST25, hy vọng sẽ có thêm nhiều người chú ý đến văn minh lúa nước đồng bằng Sông Cửu Long.

Khi nông dân đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) đang thích nghi với biến đổi khí hậu, mô hình sản xuất thuận thiên và khởi nghiệp nông nghiệp, tri thức càng là yếu tố nền tảng cần gieo trồng. Sự kết hợp giữa văn hóa đọc, công nghệ số và di sản lúa nước đang mở ra một hướng phát triển mới cho miền Tây.

Sáng 3/12 tại Đường Sách TP.HCM, không gian triển lãm “Văn minh lúa nước Đồng bằng sông Cửu Long” mở ra với những vật dụng nông cụ, ghe xuồng truyền thống, mô hình cây lúa và tranh vẽ chim phương Nam.

Trong buổi khai mạc, nhiều nhà khoa học, kỹ sư cũng có mặt để chia sẻ câu chuyện về tri thức, sản xuất và văn hóa đọc như: TS Quách Thu Nguyệt - Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ Hoa Sen, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống - Phó ban Quản lý Quỹ, kỹ sư Hồ Quang Cua - người phát triển giống gạo ST25, ông Bùi Bá Bổng - Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn...

TS Quách Thu Nguyệt cho rằng phát triển văn hóa đọc cũng là một vấn đề cấp bách ở miền Tây Nam bộ.

Thư viện số cho nông dân miền Tây

“Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với thách thức về giáo dục về văn hóa đọc. Tiếp cận với tri thức chính xác, đúng nghĩa là rất khó", TS Quách Thu Nguyệt đặt vấn đề. Với bà, vấn đề cấp bách của ĐBSCL hiện nay không chỉ là sản xuất ra bao nhiêu hạt gạo, mà là người nông dân có bao nhiêu cơ hội tiếp cận tri thức đúng, đọc được - hiểu được - áp dụng được.

Dự án “Tủ sách Văn minh lúa nước ĐBSCL” do Quỹ Hoa Sen khởi xướng là một phần trong nỗ lực giải bài toán đó. Từ thư viện số Nguyễn An Ninh, nhóm sáng lập kỳ vọng mở rộng thành một hệ sinh thái tri thức số không chỉ lưu trữ mà còn lan tỏa nội dung bằng nhiều định dạng như video, sách nói, podcast, bài viết ngắn và app dành riêng cho nông dân. “Ngay cả người không biết chữ cũng có thể dùng điện thoại để nghe nội dung hữu ích bằng tiếng nói quen thuộc với họ”, bà nói.

Mô hình này hướng tới một quy trình ngược, thay vì đợi người dân tìm đến thư viện, tri thức sẽ đến tận tay họ qua mạng xã hội, ứng dụng, cộng đồng địa phương. Trong tương lai, người nông dân cũng sẽ là người đóng góp khi họ có thể ghi âm, quay video, chia sẻ kinh nghiệm để đưa ngược lại vào kho dữ liệu chung.

PGS.TS Nguyễn Thiện Tống đánh giá dự án thư viện số cho người dân đồng bằng Sông Cửu Long là bước tiến cần thiết.

Chia sẻ với Tri Thức - Znews, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, Phó ban quản lý Quỹ Hoa Sen, đánh giá dự án là bước tiến cần thiết để đưa thông tin chính xác, khoa học, có đạo đức đến đúng người. Theo ông, thách thức lớn nhất hiện nay là thói quen đọc đang thay đổi, người dân thích thông tin ngắn, nhanh, nhẹ, ít ai còn đọc sách dày.

“Nhiều nơi làm thư viện sách giấy rồi, nhưng người đến đọc rất ít. Phải đổi cách làm. Thay vì than phiền người ta dùng điện thoại, thì phải đưa nội dung phù hợp lên điện thoại. Đó là cách để khôi phục lại văn hóa đọc, một cách thực tế hơn”, ông nói.

Tri thức đồng hành cùng hạt gạo Việt

Kỹ sư Hồ Quang Cua, "cha đẻ" của giống lúa ST25, chia sẻ về vai trò của tri thức trong phát triển nông nghiệp bền vững. Ông cho rằng việc mở rộng tiếp cận kiến thức cho nông dân là điều không thể chậm trễ.

Suốt 8 năm liền đem gạo đi thi quốc tế, từ Ma Cao (Trung Quốc) đến Hà Nội, ông nhận ra để đứng vững ở thị trường cao cấp, người làm nông phải hiểu cây lúa từ gốc rễ. Ông và cộng sự đã không ngừng cải tiến quy trình canh tác bằng các giải pháp sinh học như rút khô giữa mùa, dùng phân hữu cơ, hạn chế hóa chất bảo vệ thực vật. Những điều tưởng nhỏ ấy lại giúp hạt gạo đủ điều kiện tranh giải quốc tế.

Dự án "Tủ sách Văn minh lúa nước ĐBSCL" được thực hiện trực tiếp lẫn trực tuyến trên website, ứng dụng di động.

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận giống tốt là một chuyện nhưng hiện tại sản lượng gạo chất lượng cao vẫn chưa đáp ứng đủ cho thị trường trong nước, chưa nói đến xuất khẩu. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng trong khi nguồn cung vẫn thiếu hụt. Ông cho rằng để đi xa hơn, cần nhiều nông dân cùng thay đổi và thay đổi đó phải bắt đầu từ hiểu biết, từ việc tiếp cận được thông tin đúng và có hệ thống.

“Hy vọng sau buổi hội thảo hôm nay, ở ngay trung tâm kinh tế của cả nước, sẽ có thêm nhiều người quan tâm đến hạt gạo và cả những con người đứng sau hạt gạo đó”, ông bày tỏ.