Cầu Trường Tiền từng sập do bão lớn 120 năm trước

Theo Trung tâm Lưu trữ quốc gia I - Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước, trong vòng 94 năm, từ 1810 đến 1904, Huế đã hứng chịu 13 trận bão và 22 trận lụt, song cơn bão "Giáp Thìn" năm 1904 được xem là thảm họa nặng nề nhất. Chính sử triều Nguyễn, sách Đại Nam Thực Lục ghi lại: "Nước dâng ngập hết cung điện, quan thự; nhà cửa bị tốc mái, cột cờ Kỳ đài gãy ngang, cầu sắt sông Hương bị trôi đổ".

Trong báo cáo ngày 21/9/1904, Hiệu trưởng Trường Canh Nông Huế mô tả, gió bắt đầu nổi từ 8h30 sáng, mạnh dần đến đỉnh điểm lúc 12h trưa và kéo dài suốt buổi chiều. Mưa như trút nước, gió cuốn phăng mái nhà, cây cối cổ thụ bị bật gốc, cầu Thành Thái (tên gọi ban đầu của cầu Trường Tiền) bị gãy bốn nhịp, phần mặt cầu rơi xuống sông. Cảnh tượng hoang tàn bao trùm thành phố, người dân sống trong cảnh màn trời chiếu đất.

Phóng viên Alfred Raquez, có mặt tại Huế để đưa tin về Lễ mừng thọ 50 năm của Hoàng Thái Hậu - thân mẫu của vua Thành Thái, vào đúng thời điểm xảy ra cơn bão, đã thuật lại sự việc trên tờ L’Avenir du Tonkin ngày 23/9/1904 như sau:

"Người Âu hoảng loạn lánh nạn trong câu lạc bộ và tầng trệt của doanh trại ở hữu ngạn sông Hương, nơi các vòm trần vẫn trụ vững trước cơn bão dữ dội. Cây cầu sắt lớn do Công ty Creusot xây dựng cũng không trụ nổi gió bão. Bốn nhịp cầu, mỗi nhịp dài 70 m, bị bật khỏi các trụ cầu. Những khung sắt khổng lồ nay nằm ngổn ngang dưới lòng sông. Huế trơ trụi không còn một bóng cây. Cơn bão đã cướp đi sinh mạng của khoảng 3.000 người bản xứ và làm ba người Âu bị thương".

Theo nhà nghiên cứu Phan Thuận An, vợ chồng người Pháp J. Pannier, có mặt ở Huế trong chuyến du lịch Đông Dương, đã kịp chụp lại hình ảnh cây cầu sắt gãy đổ ngay sau cơn bão. Đây hiện là một trong những tư liệu hiếm hoi về trận thiên tai này.

Cầu Trường Tiền được xây dựng năm 1897 và hoàn thành năm 1899, do hãng Eiffel (Pháp) thiết kế, với sáu nhịp dầm thép, mỗi nhịp dài 67 m. Ban đầu cầu mang tên Thành Thái, sau đổi thành Clémenceau rồi Nguyễn Hoàng, nhưng dân gian quen gọi là cầu Trường Tiền - do phía tả ngạn sông Hương từng có xưởng đúc tiền của triều Nguyễn.

Sau khi bị sập, cầu được phục dựng lại vào năm 1906, tiếp tục chứng kiến nhiều biến cố lịch sử của Huế trong suốt thế kỷ XX. Với dáng cong mềm mại bắc qua đoạn sông trung tâm, cầu Trường Tiền là công trình giao thông đầu tiên ở Đông Dương sử dụng kết cấu thép hiện đại - biểu tượng gắn bó sâu sắc với đời sống và tâm hồn người dân cố đô.

Hiện cầu Trường Tiền là điểm đến không thể thiếu trong hành trình khám phá Huế. Du khách thường dừng chân ngắm dòng Hương Giang hoặc tản bộ buổi tối khi hệ thống chiếu sáng rực rỡ phản chiếu xuống mặt nước. Hơn 120 năm trôi qua, cây cầu vẫn hiện diện như chứng nhân của lịch sử và là biểu tượng của vẻ đẹp, trầm mặc của xứ Huế.

Tuấn Anh