Cấp thiết giải quyết ngập lụt

Ba trận lũ lịch sử dồn dập gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, đặt ra vấn đề cho chính quyền TP.Huế sớm đúc kết để có giải pháp ứng phó tốt hơn với thiên tai ngày càng phức tạp.

Vừa qua, nhiều đô thị và hàng loạt khu dân cư từ vùng núi phía bắc đến nhiều tỉnh, thành ven sông Hồng; ở khu vực miền Trung và TP.HCM, miền Tây, tình trạng ngập lụt diễn ra phức tạp, gây nhiều thiệt hại nặng nề cho người dân, doanh nghiệp, kết cấu hạ tầng, giao thông... Giải quyết căn cơ thực trạng ngập lụt mới có thể bảo vệ các đô thị an toàn, bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu khó lường.

Ba trận lũ lịch sử dồn dập cuối tháng 10, đầu tháng 11.2025 gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, đặt ra vấn đề cho chính quyền TP.Huế sớm đúc kết để có giải pháp ứng phó tốt hơn với thiên tai ngày càng phức tạp, tần suất lũ lớn ngày càng tăng.

HẬU QUẢ NẶNG NỀ

Chưa đầy 7 ngày, từ 26.10 - 3.11, TP.Huế hứng chịu 3 cơn lũ liên tiếp với mực nước dâng cao lịch sử khiến mọi nỗ lực chống chọi của người dân gần như cạn kiệt và bất lực trước thiên tai.

Trước đó, 2 đợt lũ liên tiếp xảy ra đạt đỉnh vào ngày 27 và 29.10 nhấn chìm 32/40 xã, phường với độ ngập sâu từ 0,5 - 1 m. Lũ vừa rút xuống dưới báo động (BĐ)3 thì đến chiều 2.11 mưa lớn kéo dài trên toàn TP.Huế; nước trên sông Hương, sông Bồ lại vượt BĐ3 khiến khu vực hạ du tái ngập. Số liệu đo đếm trên sông Bồ tại trạm Phú Ốc trưa 3.11 đã xác lập kỷ lục mới, cao 5,28 m, trên BĐ3 là 0,78 m, vượt đỉnh lũ lịch sử xác lập hôm 29.10.

Ngập lụt lịch sử, kéo dài 3 đợt liên tiếp đã để lại hệ lụy nghiêm trọng ở TP.Huế, tàn phá khủng khiếp cơ sở hạ tầng giao thông, thủy lợi, nông lâm thủy sản, di sản cố đô…; mức thiệt hại cần khắc phục lên đến hàng ngàn tỉ đồng.

Theo ông Nguyễn Đình Đức, Giám đốc Sở NN-MT TP.Huế, nguyên nhân chính của 3 đợt lũ lớn vừa qua là do mưa lớn nối tiếp nhau, lượng mưa cực đoan dồn dập khiến đất đã bão hòa, nước không kịp thoát. Lượng mưa đo được vùng núi phổ biến từ 1.200 - 2.300 mm, một số nơi cao hơn. Lượng mưa ghi nhận ngày đặc biệt lớn (ngày 27.10) tại Bạch Mã là 1.739,6 mm/24 giờ, vượt mức lịch sử từng ghi nhận tại VN và xếp thứ 2 mức thế giới từng ghi nhận (1.825 mm tại Foc-Foc, đảo Réunion thuộc Pháp trên Ấn Độ Dương vào ngày 7 - 8.1.1966).

KIỆT SỨC VÌ LŨ DỒN LŨ

Ở đợt lũ đầu tiên (khuya 28.10 đến sáng 29.10), anh Hồ Đắc Lợi, sống tại khu vực đường Bạch Đằng (TP.Huế), đã cùng mẹ dọn dẹp nhà cửa khi thấy nước rút. Nhưng đến 13 giờ ngày 29.10, nước lũ lại dâng lên. Đến sáng 1.11, khi thấy đợt lũ thứ 2 rút xuống, anh lại tranh thủ đẩy bùn ra khỏi nhà và tiếp tục dọn dẹp. Nhưng rồi đến chiều 2.11, lũ dâng cao trở lại… "Chỉ trong vòng 7 ngày mà có tới 3 đợt lũ dâng ngập nhà cửa, thực sự quá mệt mỏi!", anh Lợi nói.

Tuyến đường Bạch Đằng và Huỳnh Thúc Kháng dọc sông Đông Ba cũng có hàng trăm hộ dân rơi vào tình trạng "lũ dồn lũ" như thế. Tại P.Phú Xuân (sáp nhập từ 6 phường cũ gồm Gia Hội, Phú Hậu, Tây Lộc, Thuận Lộc, Thuận Hòa, Đông Ba) là địa bàn thấp trũng nên hầu như nhà cửa và tài sản của người dân đều bị hư hỏng, trôi mất khi đối diện 3 cơn lũ lịch sử trong gần 1 tuần. Không điện, không nước, gián đoạn thông tin liên lạc, người dân phải trú ẩn trong các ngôi nhà cao tầng hoặc tự kê bàn ghế lên cao để chống chọi.

Cụ ông Trần Ngọc Leo (92 tuổi, ở P.Phú Xuân) cho hay từ sau trận lũ năm 1999 đến nay, cụ mới thấy lại trận lũ lớn như vậy. Đợt lũ này do được chính quyền thông tin dự báo sớm, nên người dân trong phường có sự chuẩn bị. Chỉ tiếc là 3 trận lũ nối nhau liên tiếp, bất thường nên vật dụng trong nhà như ti vi, tủ lạnh, máy giặt, bàn ghế sô pha, chăn, nệm… hư hỏng hết. "Tài sản hầu như bị nước lũ nhấn chìm, nhưng giữ được mạng sống là tốt lắm rồi!", cụ Leo nói.

BẤT THƯỜNG LŨ LỚN

Theo ông Nguyễn Đình Đức, những năm gần đây tình hình mưa lũ ở Huế có xu hướng phức tạp hơn, cường độ mưa cực đoan tăng rõ rệt. TP.Huế nằm ở miền Trung VN, có địa hình hẹp và dốc, hằng năm chịu ảnh hưởng trực tiếp của nhiều đợt lũ lụt gây thiệt hại nặng nề cho toàn lưu vực. Theo số liệu thống kê, trung bình hằng năm trên sông Hương có 3 - 5 trận lũ lớn hơn hoặc bằng BĐ2, năm nhiều nhất có 7 trận, năm ít nhất có 1 trận, trong đó có 36% trận lũ lớn và đặc biệt lớn. Tần suất lũ lớn ngày càng tăng, kể từ sau đợt lũ lịch sử 1999 thì liên tiếp các năm 2017, 2020, 2021, 2022, 2023 đều xảy ra lũ lớn.

Những năm có hiện tượng La Nina, số đợt lũ và đỉnh lũ lớn hơn rất rõ rệt. Nguyên nhân hình thành lũ là do mưa lớn gây ra bởi các hình thái thời tiết xấu như không khí lạnh, bão và áp thấp nhiệt đới, hội tụ nhiệt đới, đới gió đông trên cao và tổ hợp giữa chúng. Những năm gần đây, tình hình thiên tai ở Huế có chiều hướng tăng lên cả về cường độ và tần suất cũng như thiệt hại vật chất dưới tác động của biến đổi khí hậu. Số trận lũ và đỉnh lũ hằng năm trên các sông TP.Huế có xu thế tăng cả về số trận (tăng 30% ở sông Hương, 15% ở sông Bồ) và mực nước đỉnh lũ lớn nhất năm (tăng 15% ở sông Hương, 9% ở sông Bồ).

"Lũ lụt là hiện tượng tự nhiên thường xuyên xảy ra ở Huế. Tuy nhiên lũ lụt ngày càng lớn hơn về cường độ và tần suất do vấn đề phát triển và tác động của biến đổi khí hậu", ông Nguyễn Đình Đức khẳng định. Ông cũng cho rằng Huế là vùng đất gắn bó với nước; nước nuôi sống, nhưng cũng có lúc thử thách con người. "Ngập lụt là điều khó tránh, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu thiệt hại nếu biết chủ động chuẩn bị, quy hoạch đúng hướng và hành động đồng bộ. Tôi tin rằng với sự vào cuộc của chính quyền, sự chủ động của người dân và hỗ trợ của các ngành khoa học, Huế hoàn toàn có thể sống an toàn, thích ứng trong điều kiện mưa lũ ngày càng cực đoan", ông Đức nói.

Với 3 đợt lũ liên tiếp cuối tháng 10, đầu tháng 11, theo ghi nhận, do các đợt mưa đặc biệt lớn ở TP.Huế lại trùng đúng kỳ triều cường cao, làm nước sông thoát ra biển chậm, thậm chí dâng ngược trở lại, khiến nước bị kẹt ở hạ du; thêm yếu tố xả nước từ các hồ chứa ở thượng nguồn. "Tất cả những yếu tố này cộng hưởng, tạo nên tình trạng ngập sâu trên diện rộng mà chúng ta vừa trải qua", ông Nguyễn Đình Đức khẳng định.