Cách sơ cứu người ngưng tim, ngưng thở

ThS.Bs Nguyễn Ngọc Uyển, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết ngưng tim ngưng thở là tình trạng ngưng hoạt động của tim và hệ hô hấp, làm giảm lượng máu, oxy lưu thông đến não và các cơ quan khác. Đây là tình trạng nguy hiểm, có thể gây tử vong trong vài phút nếu không được cấp cứu kịp thời.

Nguyên nhân gây ngưng tim ngưng thở có thể là bệnh lý tim mạch như đau tim, nhồi máu cơ tim, rung nhĩ, rung thất, loạn nhịp tim. Tắc nghẽn đường thở, do dị vật, ói mửa, phù quầng, viêm thanh quản, hen suyễn. Ngoài có thể do chấn thương, độc chất, ngộ độc, sốc, nhiễm trùng, ngạt nước, điện giật, đột quỵ, động kinh...

Dấu hiệu nhận biết điển hình là bất tỉnh, không thở, không mạch, da nhợt tái hoặc tím, mắt không phản ứng. Hồi sinh tim phổi cơ bản là bước đầu tiên trong cấp cứu ngừng tuần hoàn cho bệnh nhân, cần được thực hiện ngay lập tức. Việc này nhằm duy trì tuần hoàn và oxy cho não cũng như các cơ quan khác, cho đến khi đội cấp cứu ngoại viện đến dùng các biện pháp hồi sức tim phổi nâng cao hoặc can thiệp khác.

Nguyên tắc sơ cứu tổng quát

D – Danger: Đảm bảo khu vực an toàn cho người sơ cứu và nạn nhân.

R – Response: Kiểm tra phản ứng: lay nhẹ, gọi lớn.

A – Airway: Kiểm tra và khai thông đường thở.

B – Breathing: Kiểm tra hô hấp, nhìn-nghe-cảm nhận hơi thở.

C – Circulation: Kiểm tra mạch, dấu hiệu sống - ép tim nếu cần.

D – Disability: Đánh giá ý thức, kiểm tra đồng tử.

E – Exposure: Quan sát thương tích toàn thân, bộc lộ để đánh giá nguyên nhân.

Các bước cấp cứu ngưng tim ngưng thở

Bước 1: Gọi cấp cứu khẩn cấp:

Gọi 115 ngay lập tức, thông báo rõ người bệnh bất tỉnh, không thở.

Bước 2: Khai thông đường thở

Đặt nạn nhân nằm trên mặt phẳng cứng.

Nâng cằm lên, ngửa nhẹ đầu để mở đường thở – kỹ thuật theo tiêu chuẩn Basic Life Support (BLS) quốc tế.

Bước 3: Ép tim ngoài lồng ngực

Vị trí ép: giữa xương ức, đoạn dưới ngang núm vú. Chồng hai tay, khuỷu tay thẳng, ép vuông góc xuống lồng ngực.

Độ sâu ép tim: 5–6 cm, tốc độ 100–120 lần/phút, đảm bảo "nhả hoàn toàn lực giữa lần ép". Không nghỉ giữa các lần ép – tiếp tục đến khi có trợ giúp y tế.

Nếu được đào tạo: kết hợp thổi ngạt 2 hơi thở sau mỗi 30 lần ép tim. Nếu không, chỉ ép tim liên tục vẫn tốt hơn không làm gì.

Lưu ý với trẻ nhỏ

Trẻ 1–8 tuổi: sử dụng 1 tay, ép sâu 4–5 cm.

Trẻ dưới 1 tuổi: dùng 2 ngón tay, ép 3–4 cm, tốc độ 100–120 lần/phút.

Khi nào dừng hồi sinh tim phổi (CPR)?

Khi nạn nhân tự thở lại, có phản ứng rõ hoặc khi nhân viên y tế hoặc cấp cứu đến tiếp nhận.

Bác sĩ Uyển cho biết theo khuyến nghị AHA 2020, người cứu không chuyên nên bắt đầu ép tim ngay cả khi không chắc mạch đập, vì nguy cơ tổn thương thấp hơn bỏ sót người cần cấp cứu. CPR bắt đầu trong vòng vài phút đầu (4–5 phút) có thể giúp giữ lại chức năng sống và giảm tổn thương não. Theo khảo sát tại Việt Nam, nâng cao tỷ lệ người xung quanh thực hiện CPR sẽ làm tăng gấp đôi cơ hội sống sót sau ngưng tim ngoài viện.

Lê Nga