Cách lập ngân sách chi tiêu cho người trẻ: Bước khởi đầu để đạt được tự do tài chính

How Money - Hiểu Tiền xem chi tiết

Bước đầu: Đánh giá thu – chi hàng tháng

Điểm mấu chốt đầu tiên là nắm rõ tình hình tài chính cá nhân. Người trẻ nên liệt kê đầy đủ các nguồn thu nhập, từ lương chính, thu nhập thêm đến khoản hỗ trợ khác. Song song, cần thống kê các khoản chi thiết yếu như tiền thuê nhà, ăn uống, điện nước và các chi phí không thiết yếu như giải trí, mua sắm.

Việc phân loại này giúp hình thành bức tranh toàn cảnh: tiền đi đâu, tiêu vào việc gì, và đâu là khoản có thể tối ưu. Đây chính là cơ sở để áp dụng các quy tắc quản lý chi tiêu phổ biến hiện nay.

Quy tắc "chia ví" – công cụ đơn giản mà hiệu quả

Với những người mới đi làm, quy tắc 50/30/20 được xem là phù hợp: 50% thu nhập cho nhu cầu thiết yếu, 30% cho chi tiêu tự do, 20% cho tiết kiệm. Quy tắc này vừa đảm bảo mức sống cơ bản, vừa tạo thói quen tiết kiệm.

Khi thu nhập tăng dần, có thể nâng cấp thành quy tắc 6 "ngăn ví":

55% cho chi phí thiết yếu,

10% cho đầu tư,

10% cho tiết kiệm dài hạn,

10% cho phát triển bản thân,

10% cho hưởng thụ,

5% cho từ thiện.

Sự phân bổ này mang tính linh hoạt, giúp người trẻ không chỉ quản lý chi tiêu, mà còn chuẩn bị cho các mục tiêu dài hạn như mua nhà, đầu tư hoặc nâng cao năng lực bản thân.

Quỹ khẩn cấp – "lá chắn" tài chính bắt buộc

Một kế hoạch tài chính bền vững luôn đi kèm quỹ khẩn cấp. Nguyên tắc chung là dành ra tối thiểu 3 – 6 tháng chi phí sinh hoạt để dự phòng các biến cố như ốm đau, thất nghiệp, tai nạn hay chi phí sửa chữa bất ngờ. Nhờ khoản dự phòng này, người trẻ có thể tránh phụ thuộc vào vay mượn hoặc thẻ tín dụng – vốn dễ kéo theo vòng xoáy nợ nần.

Ngoài ra, bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm nhân thọ cũng là giải pháp nên cân nhắc để bổ sung lớp bảo vệ tài chính, nhất là trong bối cảnh rủi ro ngày càng khó lường.

Kỷ luật chi tiêu trong thời đại số

Sự bùng nổ của công nghệ tài chính (FinTech) và thanh toán không tiền mặt giúp quản lý tiền bạc thuận tiện hơn, nhưng cũng đặt ra thách thức khi thói quen "chi tiêu một chạm" khiến nhiều người rơi vào tình trạng "hết tiền trước ngày lĩnh lương".

Giới chuyên gia khuyến nghị, nên đặt hạn mức chi tiêu cho các ứng dụng thanh toán, sử dụng ví điện tử riêng cho mua sắm online, hoặc bật tính năng cảnh báo khi chi vượt ngưỡng. Sự kỷ luật này góp phần ngăn ngừa tiêu xài bốc đồng.

Từ chi tiêu đến đầu tư

Khi ngân sách ổn định, người trẻ có thể hướng đến các kênh đầu tư an toàn và dễ tiếp cận như gửi tiết kiệm, chứng chỉ quỹ, hoặc đầu tư định kỳ vào quỹ ETF. Các lựa chọn này vừa giúp tích lũy dài hạn, vừa tạo thêm thu nhập thụ động.

Theo chuyên gia tài chính, ngân sách chi tiêu không phải bản kế hoạch cứng nhắc mà cần được điều chỉnh linh hoạt theo mục tiêu và giai đoạn cuộc sống. Quan trọng nhất, lập ngân sách ngay từ sớm là bước khởi đầu để kiểm soát tài chính, hướng đến cuộc sống độc lập và bền vững.