Bùng nổ tranh cãi khi AI thay thế Thùy Tiên

Một cuộc thảo luận sôi nổi khởi phát sau khi nhà sản xuất “Chốt đơn” quyết định sử dụng AI để thay thế Thùy Tiên.

Sau loạt câu hỏi bỏ ngỏ, nhà sản xuất, đạo diễn Chốt đơn cuối cùng đã chính thức trả lời cho công chúng về việc thay thế nữ diễn viên chính. Thùy Tiên đã không còn hiện diện trong bộ phim điện ảnh sau khi vướng lao lý. Thay thế cô là AI. Giọng nói của Thùy Tiên cũng được lồng tiếng bằng một nữ diễn viên khác, theo ê-kíp.

Lần đầu tiên, điện ảnh Việt Nam ghi nhận một "case-study" khi AI là nữ diễn viên chính, xuất hiện từ đầu đến cuối bộ phim. Sau buổi premiere Chốt đơn tại TP.HCM ngày 4/8, những bàn luận sôi nổi xoay quanh chủ đề "AI thay thế Thùy Tiên" thu hút sự quan tâm từ giới làm phim, những người hoạt động trong ngành điện ảnh lẫn khán giả.

Lần đầu tiên, điện ảnh Việt có nữ chính là AI

"Chúng tôi hay nói đùa rằng chúng tôi là 'người tiên phong bất đắc dĩ'. Không ai muốn mình trong hoàn cảnh này để tiên phong, không ai muốn tốn kém công sức, tiền bạc và rất nhiều thứ, kể cả tuổi thọ. Thậm chí có thời điểm, chúng tôi đã nghĩ mình sẽ ra đi bất cứ lúc nào, vì mọi thứ căng thẳng quá", bà Đinh Thị Thanh Hương, Chủ tịch Điều hành Galaxy Studios phát biểu tại họp báo sau buổi chiếu Chốt đơn tại TP.HCM. Bà Hương gọi tên sự việc Thùy Tiên bị thay thế bởi AI trong phim điện ảnh là "trường hợp đầu tiên, không chỉ ở Việt Nam mà còn cả khu vực".

Có nhiều lý do để giải thích cho việc nhà sản xuất bắt buộc phải sử dụng công nghệ AI thay thế Thùy Tiên. Một mặt, trong thời gian ngắn (từ khi Thùy Tiên vướng lao lý đến thời gian nhà sản xuất quyết định đưa phim ra rạp), ê-kíp không thể casting diễn viên mới hay quay lại toàn bộ dự án. Lúc này, chi phí đầu tư, sản xuất sẽ "đội" thêm một khoản khổng lồ khác.

Tranh luận bùng nổ khi AI thay thế Thùy Tiên trong Chốt đơn. Ảnh: NSX.

Mặt khác, sự liền mạch của câu chuyện, cảm xúc của dàn diễn viên khi một gương mặt mới thay thế Thùy Tiên cũng là cản trở lớn. Trong bối cảnh đó, nhà sản xuất đã tìm đến AI như một phương pháp giải quyết tạm thời để vừa tiết kiệm các khoản chi phí phát sinh, vừa giải quyết bài toán cho Chốt đơn không phải "xếp kho".

Song cũng từ đây, những tranh luận bùng nổ mà cốt lõi là AI có thể mô phỏng khuôn mặt, cử chỉ nhưng liệu có truyền tải được biểu cảm, cảm xúc của một con người thật hay không?

Câu trả lời là không.

Theo ghi nhận của Tri Thức - Znews, vì can thiệp công nghệ AI nên hình ảnh của nữ chính tỏ ra thiếu tự nhiên. Biểu cảm nhân vật không mượt mà. Hạn chế này bộc lộ rất rõ ở những chuyển cảnh hay khi nhân vật thay đổi thái độ. Hơn thế, vì thời lượng của "diễn viên chính" AI trải dài từ đầu đến cuối phim, khuôn mặt, đôi mắt và biểu cảm đơ cứng ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm của khán giả trên màn ảnh rộng.

Đơn cử, trong một phân cảnh phim giữa ông An (Quyền Linh) và Hoàng Linh (vai của Thùy Tiên, được thay bằng AI), người xem đang xúc động với những đoạn trải lòng, chia sẻ sâu sắc từ ông An, khi máy quay chuyển sang góc cận với gương mặt của Hoàng Linh, mọi cảm xúc nhanh chóng bị dập tắt. Không chỉ vậy, nhà sản xuất cũng sử dụng phương án lồng tiếng để thay thế giọng Thùy Tiên trong phim, nên phần thoại của nữ chính khá thô cứng, đều đều, giống "trả bài".

Trên mạng xã hội, hàng loạt bình luận phản ứng xuất hiện sau khi nhà sản xuất quyết định sử dụng công nghệ AI để thay thế nữ chính.

"Chẳng ai dùng AI để thế chỗ một diễn viên chính. Điều này tạo nên tiền lệ xấu cho ngành điện ảnh"; "Chẳng phải ngẫu nhiên mà phim thành công nhờ phần rất lớn từ diễn xuất của diễn viên chính, bên cạnh kịch bản, đạo diễn... Giờ cho AI thay với biểu cảm máy, giọng nói cũng máy thì mất biết bao nhiêu giá trị. Biết là đoàn làm phim cần phải có biện pháp chữa cháy. Nhưng không biết sẽ lấy được niềm tin từ khán giả hay gây ảnh hưởng nhiều hơn cho những dự án sau này"; "AI thì còn đâu cảm xúc mà xem phim, thật là thật, không thể nhầm lẫn được"... là những bình luận từ các tài khoản mạng.

Song cũng có một bộ phận khán giả cho rằng việc thay thế AI là giải pháp bất khả kháng của nhà sản xuất. Họ cũng chịu thiệt hại lớn khi Thùy Tiên vướng lao lý. Để có thể đưa phim ra rạp và hoàn vốn cho nhà đầu tư, nhà sản xuất, đạo diễn đã phải xoay xở mọi cách để có thể phát hành bộ phim.

'AI không thể thay thế diễn viên'

Trong kỷ nguyên công nghệ số, điện ảnh thế giới không còn xa lạ với các trường hợp sử dụng AI can thiệp vào quá trình hậu kỳ. Nhưng thực tế những năm qua, trí tuệ nhân tạo còn đang lấn sâu vào một trong số khía cạnh cốt lõi của sáng tạo của điện ảnh: Diễn xuất. Khi công nghệ bắt đầu mon men “thế chỗ” diễn viên, nó thổi bùng lên làn sóng tranh cãi về đạo đức nghề nghiệp, cũng như những lỗ hổng pháp lý trong ngành công nghiệp sáng tạo này.

Một trong những trường hợp điển hình là Rogue One: A Star Wars Story (2016), khi hãng Lucasfilm quyết định hồi sinh nhân vật Grand Moff Tarkin bằng cách tái tạo gương mặt diễn viên Peter Cushing, người đã qua đời từ năm 1994. Quá trình này chỉ được thực hiện sau khi có sự đồng thuận từ người thân cố nghệ sĩ, đồng thời phải mất nhiều tháng hậu kỳ.

Dù đã có sự đồng thuận của gia đình và được thực hiện bởi đội ngũ hàng đầu Hollywood, kết quả thực tế vẫn gây chia rẽ. Trong khi nhiều ý kiến coi đây là bước đi phù hợp để mang nhân vật trở lại màn ảnh, thì một bộ phận người xem buông lời chỉ trích nặng nề, cho rằng AI đã khiến gương mặt ông trông "như tượng sáp", mất tính tự nhiên và chân thực của cảnh quay.

Một trường hợp khác là Fast & Furious 7, khi Paul Walker đột ngột qua đời giữa quá trình ghi hình. Thế nhưng, thay vì thay thế hoàn toàn diễn viên, ê-kíp đã mời hai anh em ruột của Walker diễn xuất, sau đó dùng công nghệ CGI kết hợp AI để hoàn thiện những cảnh còn dang dở.

So với trường hợp của Rogue One, cách làm này tạo được thiện cảm hơn hẳn. Chưa kể, với sự diễn xuất của người thật, nhân vật hiện lên sống động và cảm xúc hơn. Thậm chí, đây còn được coi là một trong những màn tri ân cảm động của điện ảnh Hollywood.

Đoàn phim sử dụng GCI và AI để "hồi sinh" Paul Walker trong Fast & Furious 7. Ảnh: MovieWeb.

Kể ra để thấy AI không phải điều cấm kỵ trong điện ảnh. Nhưng thành bại lại phụ thuộc vào mục đích, cũng như cách thức sử dụng. Giới chuyên môn quốc tế đã nhiều lần cảnh báo về xu hướng lạm dụng AI trong phim ảnh.

Bài báo Bên trong cuộc nội chiến AI của Hollywood xuất bản hồi tháng 7 của The Hollywood Reporter, cũng trích dẫn nhận định của một trong những nhà hoạt động chống AI nổi tiếng Bateman, cho rằng việc dựa dẫm vào AI “là hành vi bóc lột”. Bởi bản chất AI chỉ có thể đưa ra kết quả dựa trên tất cả những gì con người đã tạo ra trước đó.

Điều này đặt ra một vấn đề về đạo đức lao động, khi những con người ấy gần như sẽ không được trả công hay ghi nhận. Nhưng nghiêm trọng hơn, đây là một vấn đề mang tính hiện sinh, vì nó đồng nghĩa với việc nỗ lực sáng tạo nghệ thuật của con người, vốn đã tồn tại từ thời chữ tượng hình, đang bị chặn đứng.

“Dùng AI cho một cảnh quay, chẳng khác nào nôn ra quá khứ”, Bateman kết luận.

Tại thị trường Trung Quốc, việc sử dụng AI vào phim ảnh khi diễn viên vướng ồn ào không phải là chưa từng xảy ra. Tuy nhiên, theo Sohu nhận định, bất chấp sự nỗ lực, xoay xở của ê-kíp, khi ra mắt, chất lượng phim thường kém kỳ vọng của khán giả trong khi khả năng hoàn vốn bất khả thi.