Bóng đen hình người sau vụ nổ bom nguyên tử Hiroshima vẫn còn sau 80 năm

(Dân trí) - Hình ảnh “bóng đen Hiroshima” không chỉ là tàn tích lịch sử mà còn là bằng chứng vật lý trực quan về cách thức ánh sáng và năng lượng có thể chạm tới tận cùng sinh mệnh con người trong tích tắc.

Vì sao bóng đen vẫn còn đó sau 80 năm?

Tròn 80 năm trước, vào sáng 6/8/1945, quả bom nguyên tử mang tên “Little Boy” phát nổ trên bầu trời Hiroshima, Nhật Bản, tạo ra một quả cầu lửa có nhiệt độ lên đến khoảng 300.000 độ C, gấp nhiều lần so với nhiệt độ bề mặt Mặt Trời.

Trong khoảnh khắc ấy, những tia sáng và sức nóng lan tỏa với tốc độ ánh sáng đã thiêu rụi mọi thứ trong bán kính gần 2 km. Nhưng điều khiến các nhà khoa học đặc biệt chú ý chính là một hiện tượng lạ. Đó là bóng đen của các nạn nhân vẫn còn in dấu trên cầu thang đá, bờ tường, mặt đường.

Những “human shadow”, hay bóng người màu đen, không chỉ là minh chứng cho sức công phá của vũ khí hạt nhân, mà còn là lời cảnh báo bằng hình ảnh ám ảnh nhất về sức hủy diệt của công nghệ vượt khỏi kiểm soát.

Các bóng đen ấy hình thành nhờ hiệu ứng nhiệt quang học đặc biệt. Khi sóng nhiệt từ vụ nổ lan tới bề mặt, chúng thiêu cháy mọi vật liệu không được che chắn.

Nếu có một người hoặc vật thể đứng chắn trước mặt nền đá hay tường bê tông, phần sau bóng sẽ được che khuất và không bị nhiệt tác động, trong khi phần xung quanh tiếp xúc trực tiếp với tia nhiệt thì bị biến đổi màu sắc do phản ứng hóa học xảy ra ở bề mặt vật liệu.

Sự chênh lệch nhiệt lượng tác động trong vài phần nghìn giây đã tạo nên hình ảnh âm bản dưới dạng một cái bóng chính xác tới từng đường nét cơ thể được in lên bề mặt.

Hiện tượng này gần giống với cách chụp ảnh bằng ánh sáng cực mạnh trong thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, trong trường hợp Hiroshima, "ánh sáng" này đến từ một vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Theo các nhà nghiên cứu, điều kiện môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc lưu giữ các bóng đen này. Cụ thể, vật liệu bề mặt phải là đá hoặc bê tông có khả năng giữ nhiệt và phản ứng hóa học rõ rệt với tia tử ngoại cường độ cao.

Bên cạnh đó, khu vực bóng in phải tránh được tác động của gió, mưa và con người trong nhiều năm để không bị bào mòn. Chính vì vậy, không phải ở mọi nơi trong vùng nổ đều tồn tại “bóng người” mà chỉ một số ít địa điểm đặc biệt như cầu thang đá của Ngân hàng Sumitomo hay thành lan can gần Cầu Aioi mới lưu lại hình ảnh "rợn người" ấy sau hơn 80 năm.

Khi ánh sáng trở thành "lưỡi dao" vô hình

Một vụ nổ hạt nhân không chỉ tạo ra ánh sáng và nhiệt lượng khủng khiếp, mà còn giải phóng một lượng năng lượng khổng lồ dưới 3 dạng: sóng xung kích cơ học, bức xạ nhiệt và bức xạ ion hóa.

Các tia gamma, neutron và hạt alpha, beta từ phản ứng phân hạch uranium-235 không những có thể giết chết hàng chục nghìn người ngay lập tức do ảnh hưởng của vụ nổ, mà còn để lại hậu quả sinh học sâu rộng qua nhiều thế hệ.

Trong đó, nhiệt độ cực cao sinh ra trong quá trình phản ứng hạt nhân làm bốc hơi cơ thể người chỉ trong tích tắc nếu đứng gần tâm nổ, khiến nhiều nạn nhân không để lại gì ngoài một cái bóng.

Sóng xung kích sinh ra từ vụ nổ di chuyển với vận tốc hơn 1.000 km/h, làm đổ sập nhà cửa và cuốn bay nạn nhân. Trong khi đó, bức xạ ion hóa, đặc biệt là tia gamma, xâm nhập sâu vào cơ thể, phá hủy cấu trúc phân tử ADN, dẫn đến hàng loạt bệnh lý như ung thư máu, vô sinh, rối loạn sinh sản và đột biến gen.

Những người sống sót sau vụ nổ, còn được người Nhật gọi là hibakusha, chịu ảnh hưởng tâm lý và thể chất nặng nề, với tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp và ung thư máu cao hơn đáng kể so với dân số bình thường.

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy, mức độ chiếu xạ chỉ từ 1 sievert đã đủ để gây buồn nôn và thay đổi tế bào máu, trong khi ở tâm nổ Hiroshima, con số này vượt quá 10 sievert, mức gây tử vong trong vòng vài giờ nếu không điều trị.

Hệ quả là, cây cối, động vật và đất đá cũng ghi nhận các dấu vết phân rã phóng xạ kéo dài hàng thập kỷ, dẫn đến biến đổi sinh học ở mức hệ sinh thái.

Sự kết hợp chết chóc giữa nhiệt năng, cơ năng và bức xạ của một vụ nổ hạt nhân khiến nó trở thành một trong những hiện tượng vật lý nguy hiểm và phức tạp nhất mà con người từng tạo ra.