Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: Năm học mới bận rộn nhưng đầy niềm vui

Năm học này, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đánh giá toàn diện chương trình giáo dục phổ thông mới để có những điều chỉnh phù hợp; siết quản lý dạy thêm; khẩn trương xây trường cho các xã biên giới...

Hôm nay 5-9, hàng triệu học sinh cả nước sẽ dự khai giảng năm học mới 2025 - 2026. Dịp này, phóng viên báo Tuổi Trẻ đã trao đổi với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Nguyễn Kim Sơn về những nhiệm vụ trọng tâm trong năm học mới.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói từ khóa của năm học 2025 - 2026 là "triển khai". Cụ thể là tập trung triển khai thật tốt các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục; triển khai các nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ GD-ĐT đã đặt ra; kế thừa và phát huy thành quả giáo dục của 80 năm qua. Với sự chung sức của toàn ngành, năm học 2025 - 2026 có thể sẽ là một năm học bận rộn nhưng đầy niềm vui và thành công.

* Thưa bộ trưởng, năm học 2025 - 2026 là năm Bộ GD-ĐT đánh giá toàn diện việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Vậy kế hoạch cụ thể việc đánh giá này như thế nào?

- Năm 2025, lứa học sinh đầu tiên tốt nghiệp theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho thấy nhiều điểm tích cực. Cụ thể, học sinh được trải nghiệm đa dạng hoạt động, bộc lộ sở trường, lựa chọn môn học gắn định hướng nghề nghiệp, tiếp cận tri thức toàn diện nhờ các môn tích hợp. 

Nhưng quá trình thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng bộc lộ một số bất cập. Ở cấp THPT, việc lựa chọn môn học bị giới hạn bởi giáo viên và phòng học. Ở cấp THCS, dạy môn tích hợp gặp khó do năng lực giáo viên và học liệu chưa đồng đều.

Để khắc phục, bộ đã ban hành công văn ngày 5-8-2025 yêu cầu trường THPT công khai kế hoạch tổ chức dạy học các môn lựa chọn, phối hợp liên trường để mở rộng cơ hội cho học sinh. 

Các trường cũng phải hỗ trợ học sinh khi cần điều chỉnh lựa chọn môn học. Với THCS, tiếp tục bồi dưỡng giáo viên dạy tích hợp, biên soạn học liệu minh họa, triển khai mô hình cụm giáo viên hỗ trợ nhau nhằm nâng cao chất lượng và tạo hứng thú học tập.

Năm học này, Bộ GD-ĐT sẽ tiến hành đánh giá toàn diện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sau một chu kỳ triển khai nhằm làm rõ mức độ đạt được về phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Đồng thời nhìn nhận lại những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề ra giải pháp cụ thể điều chỉnh nhằm bảo đảm chương trình thực chất, hiệu quả, bền vững.

Công tác đánh giá sẽ tập trung vào các yếu tố gồm: cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý, chất lượng tập huấn, tính phù hợp của sách giáo khoa, hiệu quả đổi mới phương pháp, kiểm tra đánh giá. 

Bên cạnh đó, xem xét việc dạy học lựa chọn ở THPT và hoạt động hướng nghiệp từ THCS để bảo đảm quyền chọn thực chất của học sinh. 

Bộ GD-ĐT cũng phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia trong và ngoài nước để khảo sát, nghiên cứu, đánh giá toàn diện. Tinh thần là nhìn thẳng sự thật, đánh giá khách quan, điều chỉnh kịp thời, tất cả vì người học.

* Thời gian qua, Bộ GD-ĐT ban hành một số quy định, hướng dẫn liên quan tới quản lý dạy thêm học thêm, dạy học hai buổi/ngày. Các hướng dẫn trong việc huy động các nguồn kinh phí khác phục vụ việc này đang mơ hồ khiến các nhà trường gặp khó khăn. Bộ GD-ĐT có hướng gì để khắc phục, thưa bộ trưởng?

- Về quản lý dạy thêm học thêm, Bộ GD-ĐT tiếp tục kiên trì quan điểm "học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức, nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển con người". Những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm học thêm tràn lan đòi hỏi phải tiếp tục quyết liệt chấn chỉnh. 

Vì vậy, năm học 2025 - 2026, Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các địa phương ban hành quy định quản lý dạy thêm học thêm nhằm tăng cường trách nhiệm của chính quyền, đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Thực hiện chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 6-6-2025 của Thủ tướng Chính phủ về dạy học hai buổi/ngày, bộ đã chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch giáo dục thể hiện rõ phương án huy động, sử dụng nguồn lực để triển khai ở những nơi đủ điều kiện. 

Kế hoạch phải cụ thể hóa nội dung, thời lượng và đối tượng học sinh, đồng thời phân công giáo viên hợp lý, đúng quy định, chú trọng phân hóa đối tượng, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn tập cho học sinh cuối cấp và hỗ trợ học sinh chưa đạt yêu cầu theo thông tư 29.

Cùng với đó, bộ nhấn mạnh yêu cầu đổi mới công tác quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng như quản lý dạy thêm học thêm, bảo đảm thực hiện nghiêm túc các chính sách và pháp luật. 

Việc tổ chức buổi học thứ hai, trong đó có dạy thêm cho ba đối tượng theo quy định, được thực hiện đúng theo chỉ thị 17. Kinh phí cho buổi học thứ hai chủ yếu được bảo đảm từ ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng. 

Các nguồn xã hội hóa được thực hiện theo các quy định hiện hành như thông tư 04/2014/TT-BGDĐT về dạy kỹ năng sống, thông tư 21/2018/TT-BGDĐT về liên kết dạy tin học, ngoại ngữ, hay nghị định 24/2021/NĐ-CP.

Trong thời gian tới, Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và các địa phương xây dựng cơ chế chính sách cụ thể về huy động kinh phí. Đồng thời sẽ chỉ đạo các sở GD-ĐT tham mưu cho cấp có thẩm quyền và phối hợp với chính quyền cơ sở để tăng cường xã hội hóa, tạo nguồn lực thuận lợi cho việc triển khai dạy học hai buổi/ngày.

* Trong bối cảnh thực hiện việc sắp xếp theo chính quyền hai cấp ngay trước năm học mới, không còn cấp quản lý trung gian, nên các địa phương gặp nhiều khó khăn. Theo bộ trưởng, trong bối cảnh đó, các nhà trường cần thay đổi thế nào để giải quyết công việc được thông suốt?

- Việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đã mang lại nhiều biến chuyển tích cực đối với công tác quản lý, chỉ đạo và vận hành của ngành giáo dục. Tuy nhiên, cùng với đó cũng xuất hiện những vấn đề mới cần được nhận diện và xử lý.

Về quản lý, điều hành, khi bỏ cấp trung gian - tức phòng GD-ĐT cấp huyện, có thể dẫn đến sự bỡ ngỡ, lúng túng trong việc tiếp nhận và triển khai các văn bản, nhiệm vụ từ cấp tỉnh xuống cấp xã. 

Về chuyên môn, tại một số địa phương, công chức cấp xã phụ trách giáo dục ở nhiều nơi chưa có chuyên môn sâu, nên việc chỉ đạo và hỗ trợ cho các trường học gặp khó khăn. Việc phối hợp còn nhiều hạn chế trong việc kết nối giữa các trường cùng khu vực, đặc biệt trong các hoạt động chuyên môn.

Để công việc vận hành thông suốt, các nhà trường mầm non và phổ thông cần có những thay đổi quan trọng. 

Thứ nhất, cần tăng cường tự chủ và chủ động. Hiệu trưởng và đội ngũ quản lý phải chủ động nắm bắt, triển khai các văn bản từ sở GD-ĐT thay vì chờ hướng dẫn như trước. 

Thứ hai, cần hình thành các cụm liên kết chuyên môn giữa nhiều trường, nhiều xã. Qua đó, giáo viên và cán bộ quản lý có môi trường sinh hoạt, bồi dưỡng, trao đổi chuyên môn, thay thế phần nào vai trò kết nối của phòng GD-ĐT trước đây.

Thứ ba, phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Nhà trường cần sử dụng các phần mềm quản lý, nền tảng trực tuyến để bảo đảm thông tin thông suốt với sở GD-ĐT và các đơn vị liên quan.

Thứ tư, cần tăng cường phối hợp với chính quyền cấp xã. Các trường phải chủ động tham mưu, phối hợp để xử lý các vấn đề giáo dục ở địa phương, giúp chính quyền cấp xã có thể thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.