Bộ Tài chính đưa ra đề xuất mới liên quan đến người nộp thuế, chưa từng được quy định ở luật hiện hành

Đây là nội dung bổ sung mới so với luật hiện hành - Luật Quản lý thuế (QLT) năm 2019.

Mới đây, Bộ Tài chính đang dự thảo Luật Quản lý thuế. Theo đó, việc xây dựng Luật QLT (sửa đổi) nhằm đẩy mạnh việc hiện đại hóa và chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, có tính liên kết, tích hợp để thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý thuế với ba trụ cột chính: Tạo thuận lợi cho người nộp thuế; nâng cao hiệu lực và trình độ quản lý thuế; thúc đẩy số hóa quy trình quản lý thuế.

Bên cạnh đó, khắc phục các bất cập của Luật QLT; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các pháp luật liên quan. Đẩy mạnh cắt giảm thủ tục hành chính (TTHC), giảm chi phí thực hiện TTHC; tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân có liên quan với cơ quan thuế trong việc chia sẻ dữ liệu, kết nối liên thông để thực hiện pháp luật về thuế và quản lý thuế. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thực hiện các TTHC trực tuyến cho người dân, doanh nghiệp, tổ chức không phụ thuộc địa giới hành chính. Xây dựng các TTHC toàn trình theo hướng tạo lập "một cửa sổ" tập trung, duy nhất.

Tăng cường kiểm tra chặt chẽ với các hành vi trốn thuế và gian lận thuế. Nâng cao tính tuân thủ pháp luật về thuế, tự giác nộp đúng, đủ, kịp thời tiền thuế vào ngân sách Nhà nước. Hoàn thiện khung pháp lý để quản lý các mô hình kinh tế mới, kinh doanh dựa trên công nghệ và nền tảng số, quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sau khi xóa bỏ hình thức khoán thuế, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp.

Dự thảo Luật QLT (sửa đổi) gồm 10 chương, 54 điều. Nội dung dự thảo Luật cơ bản được sắp xếp, thu gọn các chương, điều và nội dung các điều để phân quyền cho Chính phủ và Bộ Tài chính nhưng vẫn đảm bảo các nội dung về quản lý thuế được quy định đầy đủ trong dự thảo Luật (quy định khung).

Sẽ phân nhóm người nộp thuế trong quản lý thuế

Đáng chú ý, trong dự thảo, Bộ Tài chính đã bổ sung một số quy định mới so với Luật QLT năm 2019. Cụ thể, tại điều 3 của dự thảo, Bộ Tài chính đã bổ sung quy định về phân nhóm người nộp thuế trong quản lý thuế.

Theo đó, cơ quan thuế thực hiện phân nhóm người nộp thuế theo các tiêu chí quản lý rủi ro, quản lý tuân thủ và chức năng quản lý thuế.

Kết quả phân nhóm được sử dụng làm căn cứ để: Đánh giá rủi ro về thuế, mức độ tuân thủ pháp luật về thuế của người nộp thuế. Áp dụng biện pháp quản lý thuế, giám sát thực hiện nghĩa vụ thuế, quy trình nghiêp vụ quản lý thuế phù hợp với từng phân nhóm người nộp thuế; mức độ rủi ro về thuế và lịch sử tuân thủ của người nộp thuế. Xác định chế độ ưu tiên đối với người nộp thuế trong quản lý thuế, phân bổ nguồn lực quản lý.

Đồng thời, điều khoản này cũng  quy định cơ quan thuế thực hiện phân nhóm người nộp thuế theo các tiêu chí: Quy mô hoạt động, quy mô doanh thu; Ngành nghề, lĩnh vực hoạt động; Loại hình pháp lý, sở hữu, đặc thù hoạt động; Các tiêu chí khác theo quy định của Bộ Tài chính.

Bộ Tài chính lý giải, quy định phân nhóm người nộp thuế là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh hiện đại hóa công tác quản lý thuế, chuyển từ mô hình quản lý thủ công, dàn trải sang mô hình quản lý theo rủi ro và tuân thủ, phù hợp với định hướng của Đảng, Nhà nước về cải cách hành chính, chuyển đổi số, và tối ưu hóa nguồn lực công. Việc phân nhóm cho phép cơ quan thuế tập trung nguồn lực vào các đối tượng có rủi ro cao, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ đối tượng tuân thủ tốt, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý và khuyến khích tuân thủ tự nguyện.

Thực tiễn tại Việt Nam cho thấy người nộp thuế có quy mô, lĩnh vực hoạt động và mức độ tuân thủ rất khác nhau, đòi hỏi phải có cách tiếp cận quản lý phân loại, thay vì áp dụng đồng loạt một chế độ. Nhiều nước phát triển như Úc, Anh, Hàn Quốc, Canada, Singapore đã áp dụng quản lý thuế dựa trên phân nhóm người nộp thuế, kết hợp với hệ thống đánh giá rủi ro và lịch sử tuân thủ. OECD cũng khuyến nghị mô hình này trong quản lý tuân thủ thuế (OECD's Compliance Risk Management Framework).

Phân nhóm là tiền đề quan trọng để thiết kế các quy trình quản lý thuế theo mức độ rủi ro, từ đó quyết định biện pháp quản lý phù hợp như kiểm tra, cưỡng chế, hỗ trợ, giám sát, hoặc ưu tiên trong thực hiện thủ tục hành chính.

Về tác động chính sách, theo Bộ Tài chính, đối với người nộp thuế,  được quản lý phù hợp với đặc điểm, hành vi tuân thủ của mình; người tuân thủ tốt được giảm thiểu thủ tục, ưu tiên giải quyết nhanh; người rủi ro cao được tăng cường kiểm tra, giám sát.

Đối với cơ quan thuế: nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, giảm áp lực hành chính, tăng tính chủ động trong giám sát, kiểm tra, đồng thời đảm bảo công bằng trong quản lý thuế.

Đối với xã hội: tăng tính minh bạch, công bằng, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao niềm tin và sự hợp tác của người nộp thuế.

Việc phân nhóm người nộp thuế có thể triển khai ngay thông qua việc tận dụng cơ sở dữ liệu ngành thuế, hệ thống thông tin hóa đơn, tờ khai, báo cáo tài chính, lịch sử tuân thủ và thông tin từ bên thứ ba.

Bộ Tài chính sẽ hướng dẫn chi tiết tiêu chí, quy trình phân nhóm và tổ chức giám sát thực hiện thông qua hệ thống công nghệ thông tin và dữ liệu tập trung.