Bộ phận từng bị chê lạc hậu có thể ‘hồi sinh’ nhờ quy định khí thải mới

Phanh tang trống - công nghệ từng bị "thất sủng" và coi là lạc hậu lại đang có cơ hội trở lại mạnh mẽ trên các mẫu xe đời mời khi châu Âu siết chặt khí thải không chỉ từ động cơ mà cả từ lốp và phanh.

Từ “quá khứ vàng son” đến sự biến mất của phanh tang trống

Trước thập niên 1970, phanh tang trống từng là hệ thống hãm chính trên hầu hết ô tô. Với thiết kế cơ bản, cơ cấu này hoạt động bằng cách ép các má phanh vào mặt trong của tang trống kim loại để tạo ma sát, giúp xe giảm tốc và dừng lại.

Tuy nhiên, khi tốc độ xe ngày càng cao, hạn chế lớn nhất của phanh tang trống dần lộ rõ là dễ quá nhiệt, dẫn tới hiện tượng bó phanh, phanh không ăn hoặc mất phanh khi sử dụng liên tục.

Đây cũng là lý do khiến nhiều tài xế lái xe sử dụng tang trống luôn phải thận trọng trên các đoạn đèo dốc quanh co.

Vào những năm 1970, công nghệ phanh đĩa đã bắt đầu phát triển và dần thay thế phanh tang trống, thậm chí phanh đĩa trở thành trang bị tiêu chuẩn trên phần lớn ô tô phổ thông thời điểm đó.

Đến giữa thập niên 1980, phanh tang trống gần như biến mất khỏi bánh trước và chỉ còn giữ lại ở trục sau của những dòng xe cỡ nhỏ, công suất thấp nhờ chi phí rẻ và ít chịu tải phanh.

Trong nhiều năm, phanh tang trống bị xem như “tàn dư” của quá khứ và là công nghệ lạc hậu. Nhưng nghịch lý là chính nhược điểm từng khiến nó bị đào thải - sinh nhiệt và giữ bụi bên trong - lại đang mở đường cho sự trở lại trong thời gian tới.

Quy định mới thay đổi cuộc chơi

Từ tháng 11/2026, quy định Euro 7 chính thức có hiệu lực tại châu Âu. Khác với các thế hệ trước chỉ tập trung vào khí thải động cơ, Euro 7 mở rộng phạm vi kiểm soát sang bụi phát sinh từ lốp xe và hệ thống phanh - những nguồn ô nhiễm ngày càng đáng kể.

Các hãng xe và nhà cung cấp linh kiện đã nghiên cứu nhiều giải pháp: phủ lớp đặc biệt lên đĩa thép để giảm mài mòn, sử dụng má phanh bằng các vật liệu chậm hao mòn hơn, thậm chí lắp phanh đĩa bằng carbon như siêu xe.

Một số thử nghiệm cho thấy có thể giảm tới 81% bụi phanh, nhưng chi phí lại quá cao.

Trong bối cảnh đó, phanh tang trống bất ngờ trở thành một lựa chọn khả thi. Nhờ thiết kế khép kín, phần lớn bụi sinh ra bởi ma sát đều bị giữ lại bên trong tang trống, hạn chế phát tán ra ngoài.

Ngoài yếu tố môi trường, công nghệ này còn có lợi thế chi phí sản xuất thấp hơn hẳn, trọng lượng nhẹ và ít tạo lực cản.

Tất nhiên, nhược điểm cố hữu của phanh tang trống vẫn là dễ bị nóng, dễ mất phanh khi làm việc quá tải... vẫn rất khó khắc phục. Song trong một số điều kiện vận hành bình thường, đây lại không phải vấn đề quá lớn.

Công ty phụ tùng ô tô Tenneco – vốn cung cấp nhiều loại má phanh hiện đại – thừa nhận nhu cầu phanh tang trống hiện đang giảm nhanh. Tuy nhiên, họ cũng không loại trừ khả năng thị trường sẽ đảo chiều khi Euro 7 có hiệu lực.

Xe điện – “mảnh đất màu mỡ” cho phanh tang trống

Một trong những lý do quan trọng khiến giới chuyên gia tin phanh tang trống có thể tái xuất chính là sự bùng nổ của xe điện và hybrid.

Các dòng xe này có hệ thống phanh tái tạo năng lượng, tận dụng động cơ điện để hãm tốc, nhờ đó giảm tải đáng kể cho phanh cơ khí. Vì vậy, nhược điểm dễ bị quá nhiệt của phanh tang trống không còn quá nghiêm trọng.

Trong khi đó, ưu thế giữ bụi bên trong lại phù hợp với tiêu chuẩn khí thải mới Euro 7 tại châu Âu.

Volkswagen đã sớm áp dụng công nghệ này cho các mẫu xe điện như ID.3, ID.4 và cả bản hiệu suất cao GTX. Đây được xem như động thái mở đường, tạo tiền lệ cho những hãng xe khác.

Tương lai của phanh tang trống vẫn là dấu hỏi. Một số chuyên gia cho rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời, trong khi công nghệ phanh đĩa ít bụi sẽ tiếp tục tiến hóa.

Nhưng cũng không ít ý kiến nhận định sự trở lại của tang trống, đặc biệt ở trục sau xe điện, là xu hướng tất yếu.

Dù kết cục ra sao, rõ ràng Euro 7 đã buộc các nhà sản xuất ô tô phải nhìn lại một công nghệ tưởng chừng đã bị lãng quên. Và biết đâu, thứ từng bị xem là “lỗi thời” lại một lần nữa trở thành “cứu cánh” trong kỷ nguyên ô tô xanh.

(Theo Carscoops)

Bạn có góc nhìn nào về câu chuyện trên? Hãy gửi ý kiến dưới phần bình luận của bài viết. Mọi câu hỏi tư vấn về sử dụng, mua bán xe xin gửi tới Báo VietNamNet theo email: otoxemay@vietnamnet.vn. Các nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin cảm ơn!