Bộ Giáo dục trăn trở khi nhiều học sinh vùng cao bỏ học đi làm

GS Lê Quân, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, chiều 13/11 gặp gỡ 80 giáo viên vùng biên giới, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, trong khuôn khổ chương trình "Chia sẻ cùng thầy cô" năm 2025. Chương trình do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tổ chức từ năm 2015.

Theo ông Quân, qua khảo sát, Bộ nhận thấy điều kiện học tập, các cơ hội gắn với việc làm, đào tạo bậc cao còn gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Không nêu rõ con số nhưng ông Quân cho biết có tỷ lệ lớn đáng báo động học sinh lớp 9 ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới bỏ học, không hoàn thành chương trình THPT hay các chương trình đại học, học nghề. Rất nhiều em đi làm lao động ở các thành phố, tại nhà hàng, công trình xây dựng, trong khi việc làm tại chỗ ở địa phương lại rất nhiều.

Nhiều giáo viên dự buổi gặp mặt cũng nhìn ra thực trạng trên, nguyên nhân là do hoàn cảnh khó khăn.

Cô Giàng Thị Tuyến, giáo viên trường Tiểu học Phú Lũng, tỉnh Tuyên Quang, cho biết học sinh toàn trường là người dân tộc thiểu số. Từ năm 2020 trở lại đây, trường không còn chế độ bán trú. Vì vậy, học sinh của trường phải tự lo sách vở và đồ dùng học tập, không được ăn cơm ở trường hay khám chữa bệnh miễn phí.

"Nhìn cảnh các em mang cơm đến lớp ăn tôi vô cùng xúc động vì nó quá đơn giản", cô Tuyến nói, cho biết có em chỉ mang chút cơm trắng, có em mang theo mèn mén và một chút canh rau cải, hoàn toàn không có thịt hay đồ ăn tươi.

Trong khi đó, thu nhập của bố mẹ các em hạn chế, kể từ dịch Covid-19 đến nay. Vì thế, việc học tập của học sinh bị ảnh hưởng.

Ở trường Phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Dào San, tỉnh Lai Châu, cô Trần Thị Thao kể khu nhà ở của học sinh đơn sơ, chỗ ngủ bị dột vào mùa mưa, bữa cơm khiêm tốn đến mức giáo viên phải vận động dân bản cho các em thêm rau, thức ăn.

Tại phiên chất vấn Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo hồi tháng 6, Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Phúc, cũng nêu thực trạng dẫn mỗi năm có khoảng 15% học sinh tốt nghiệp THCS bỏ học, không có việc làm ổn định.

Thứ trưởng Lê Quân cho rằng cần có nhiều chính sách đồng bộ để giải quyết bài toán trên, giúp học sinh được phân luồng, hướng nghiệp phù hợp để phát huy năng lực, và để có việc làm tại chỗ, sinh kế gắn với công việc bám giữ địa bàn.

Theo chủ trương của Bộ Chính trị, 248 trường phổ thông nội trú liên cấp sẽ được xây dựng tại các xã biên giới. Đây được coi là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, tạo nguồn cán bộ dân tộc và củng cố quốc phòng, an ninh.

Trong đó, 100 trường được khởi công trong năm nay hoàn thành chậm nhất trước năm học 2026-2027, làm mô hình mẫu để nhân rộng trong 2-3 năm tiếp theo. Nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách trung ương, cùng phần tiết kiệm chi tiêu của các bộ ngành (hơn 3.000 tỷ đồng) và đóng góp từ địa phương, doanh nghiệp, người dân.

Tuy nhiên, ngoài cơ sở vật chất, ông Quân nhấn mạnh vai trò quan trọng của người thầy. Thứ trưởng Giáo dục cho biết Bộ sẽ tiếp tục có những chính sách cải thiện điều kiện giảng dạy, ăn ở để thầy cô vùng cao yên tâm giảng dạy, tiếp tục cống hiến.

Dương Tâm