Bất cập tuyển giảng viên CĐ: Giỏi nghề nhưng khó tuyển

Theo dự thảo Thông tư quy định chuẩn nghề nghiệp giảng viên giảng dạy trình độ CĐ trong cơ sở GDNN của Bộ GD-ĐT vừa lấy ý kiến xong, giảng viên dạy lý thuyết phải có bằng cử nhân hoặc văn bằng trình độ tương đương trở lên; giảng viên vừa dạy lý thuyết vừa dạy thực hành phải có bằng cử nhân hoặc văn bằng trình độ tương đương trở lên và có văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận đáp ứng tiêu chuẩn về năng lực thực hành nghề để dạy thực hành trình độ CĐ theo quy định.

Quy định này, theo các trường CĐ là cần thiết để chuẩn hóa đội ngũ giảng viên, đảm bảo tính pháp lý và chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, trong thực tế, việc áp dụng lại phát sinh không ít vướng mắc – đặc biệt là với các giảng viên thực hành.

Giỏi nghề nhưng không đủ "chuẩn" đứng lớp

Thạc sĩ Võ Công Trí, Phó hiệu trưởng Trường CĐ Kỹ thuật – Du lịch Sài Gòn, chia sẻ hiện nay, nhiều trường CĐ gặp khó khi tuyển dụng giảng viên thực hành. Có những người giỏi nghề, giàu kinh nghiệm, năng lực vượt trội, nhưng lại chưa đủ bằng cấp hoặc chứng chỉ theo quy định. Trong khi đó, những người đủ văn bằng lại chưa có nhiều trải nghiệm thực tế để hướng dẫn sinh viên thao tác nghề.

Theo thạc sĩ Trí, nhà trường luôn cân nhắc giữa hai yếu tố: “bằng cấp” và “tay nghề”. Bằng cấp là điều kiện cần để đảm bảo tính pháp lý, nhưng kỹ năng nghề mới là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo. “Chúng tôi mong muốn tạo điều kiện cho những người giỏi nghề, có tâm huyết với nghề giáo được giảng dạy, song vẫn phải tuân thủ các quy định của Bộ GD-ĐT”, đại diện Trường CĐ Kỹ thuật – Du lịch Sài Gòn cho biết.

Chính quy định về bằng cấp, chứng chỉ khiến việc giữ chân giảng viên thực hành giỏi trở nên khó khăn hơn, nhất là với những chuyên gia, kỹ thuật viên, đầu bếp có tay nghề cao từ doanh nghiệp. Phần lớn họ không có bằng ĐH chính quy, hoặc chưa học nghiệp vụ sư phạm, nên khó đáp ứng đủ điều kiện đứng lớp. Việc vừa giảng dạy, vừa học bổ sung văn bằng là thử thách khiến nhiều người “e ngại” gắn bó lâu dài.

Tương tự, tại Trường CĐ Du lịch Sài Gòn, theo thạc sĩ Ngô Thị Quỳnh Xuân, Hiệu trưởng nhà trường, khó khăn lớn nhất là ở ngành bếp. “Nhiều đầu bếp, bếp trưởng dày dạn kinh nghiệm, thậm chí có khả năng sư phạm tốt, lại không có bằng ĐH đúng ngành. Trong khi đó, người có bằng ĐH lại ít gắn với thực tiễn nghề bếp”, thạc sĩ Xuân nói thêm.

Vì sao giảng viên giỏi lại không mặn mà?

Để khắc phục những khó khăn trong việc tuyển giảng viên, Trường CĐ Kỹ thuật – Du lịch Sài Gòn đã linh hoạt triển khai các giải pháp như mời chuyên gia doanh nghiệp tham gia giảng dạy với vai trò cố vấn, tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên thực hành, và chú trọng chính sách đãi ngộ, cơ hội phát triển nghề nghiệp để giữ chân người giỏi nghề.

Thạc sĩ Ngô Thị Quỳnh Xuân cho biết những năm qua, Trường CĐ Du lịch Sài Gòn chọn người giỏi nghề, có tinh thần truyền nghề, rồi tự đào tạo họ để đạt chuẩn sư phạm. Mỗi năm trường tổ chức tuyển chọn giảng viên từ doanh nghiệp và đào tạo giảng viên nguồn theo chuẩn châu Âu. "Sau khi được huấn luyện và hoàn thành chứng chỉ theo quy định, những người có tố chất sư phạm và tay nghề tốt mới được chính thức mời giảng dạy", thạc sĩ Xuân thông tin.

Theo thạc sĩ Lâm Văn Quản, Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.HCM, chính sách hiện nay chưa đủ sức hút để thu hút người giỏi nghề tham gia giảng dạy. "Mức lương, phụ cấp và cơ hội phát triển nghề nghiệp trong trường chưa cạnh tranh với doanh nghiệp. Trong khi đó, thủ tục mời chuyên gia, nghệ nhân tham gia giảng dạy lại phức tạp, khiến nhiều người không mặn mà", thạc sĩ Quản nói.

Thạc sĩ Quản cho rằng cơ chế tuyển chọn hiện còn cứng nhắc khi yêu cầu ứng viên vừa giỏi nghề, vừa có bằng cấp sư phạm. Do đó, nguồn ứng viên bị thu hẹp đáng kể. Để tháo gỡ, cần áp dụng mô hình "tuyển trước – đào tạo sau": nhận người giỏi nghề, sau đó bồi dưỡng dần nghiệp vụ sư phạm và hoàn thiện bằng cấp.

Chia sẻ về tiêu chí đánh giá giảng viên giỏi trong lĩnh vực GDNN, theo tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ GDNN (Bộ GD-ĐT), giảng viên giỏi trong GDNN không được đo bằng số lượng công bố khoa học như ở đại học, mà chủ yếu ở tay nghề, năng lực sư phạm và hiệu quả đào tạo gắn với thị trường lao động.

Theo tiến sĩ Vinh, tiêu chí quan trọng gồm: đạt chuẩn kỹ năng nghề quốc gia hoặc quốc tế, có khả năng hướng dẫn thực hành hiệu quả, thường xuyên cập nhật công nghệ mới, và đặc biệt là bảo đảm "sản phẩm đầu ra" – tức học viên ra trường có việc làm, đáp ứng đúng nhu cầu của doanh nghiệp.