Bắt buộc dùng xăng E10 từ ngày 1-1-2026 - Kỳ 1: Doanh nghiệp lo trở tay không kịp

Bộ Công Thương đang xây dựng lộ trình mới về việc phối trộn và sử dụng nhiên liệu sinh học, dự kiến áp dụng từ ngày 1-1-2026.

Đặc biệt, việc sử dụng xăng E10 sẽ được triển khai đồng loạt, bắt buộc cho các phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Theo Cục Đổi mới sáng tạo - chuyển đổi xanh và khuyến công (Bộ Công Thương), việc sử dụng xăng sinh học là chủ trương được Chính phủ đưa ra để giảm thiểu các loại khí thải gây hiệu ứng nhà kính, bảo vệ môi trường cũng như tăng cường sử dụng các nguồn nhiên liệu sinh học thay thế nhiên liệu hóa thạch đang dần cạn kiệt.

Dù ủng hộ việc chuyển đổi do bộ đề xuất, nhưng nhiều doanh nghiệp cho biết chi phí đầu tư chuyển đổi rất lớn, trong khi chính sách chưa rõ ràng về việc phân phối, tiêu dùng và lộ trình chuyển đổi cụ thể, gây lúng túng cho các doanh nghiệp.

Xây dựng lộ trình phối trộn, kinh doanh xăng sinh học

Thông tin từ Bộ Công Thương cho biết đã cơ bản thực hiện xong công tác rà soát, đánh giá, phân tích tình hình thực hiện quyết định 53/2012 về lộ trình áp dụng tỉ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Trong đó, bộ đã có tờ trình báo cáo Thủ tướng xin chủ trương xây dựng quyết định thay thế quyết định 53, đề xuất kế hoạch mới thay thế lộ trình sử dụng nhiên liệu sinh học.

Nhằm sớm ban hành và triển khai lộ trình phối trộn và sử dụng nhiên liệu sinh học mới, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã giao Cục Đổi mới sáng tạo - chuyển đổi xanh và khuyến công phối hợp với các đơn vị liên quan xin chủ trương Thủ tướng Chính phủ về xây dựng lộ trình phối trộn, sử dụng nhiên liệu sinh học thay thế nội dung quyết định 53, cũng như nhanh chóng xây dựng kế hoạch mới.

Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước được giao đảm bảo nguồn cung xăng nền cũng như ethanol (E100), phối hợp cùng với các đơn vị liên quan, các hiệp hội để rà soát, xem xét kiến nghị các cập nhật các quy định về kỹ thuật đối với các chủng loại xăng dầu.

Đặc biệt, các doanh nghiệp sản xuất và đầu mối kinh doanh phải chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện để sẵn sàng cho sản xuất, phối trộn, vận chuyển và phân phối xăng sinh học E10 trên toàn quốc, dự kiến từ 1-1-2026.

Trước đó, theo quyết định 53 của Thủ tướng được ban hành từ năm 2012, từ ngày 1-12-2014, xăng sinh học E5 được sản xuất, phối chế, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới đường bộ tại một số địa phương lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng... trước khi mở rộng trên toàn quốc từ ngày 1-12-2015.

Với xăng E10, sau khi thí điểm tại một số địa phương từ ngày 1-12-2016, sẽ áp dụng trên toàn quốc từ ngày 1-12-2017.

Tuy nhiên, sau khi được đưa ra thị trường từ đầu năm 2018, đến nay xăng E5RON92 gần như vắng bóng trên thị trường, dù từng có thời kỳ mà tỉ lệ tiêu thụ xăng E5RON92 lên tới 42%.

Đối với mặt hàng xăng sinh học E10 đến nay vẫn chưa được tiêu thụ, chậm đến gần 9 năm so với lộ trình được đưa ra tại quyết định 53! Vì vậy, với kế hoạch được Bộ Công Thương đề xuất, dự kiến tiêu thụ xăng E10 từ ngày 1-1-2026, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đang cấp tập chuẩn bị.

Doanh nghiệp lo chạy theo chuyển đổi

Trao đổi với chúng tôi, một lãnh đạo Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết dự kiến ngày 1-8, Petrolimex sẽ thử nghiệm kinh doanh xăng E10RON95-III tại thị trường TP.HCM (theo địa giới cũ, trước ngày 1-7), thay thế hoàn toàn cho các mặt hàng E5RON92 và RON95-III, RON95-IV.

Như vậy, dự kiến từ 1-8 Petrolimex sẽ chỉ kinh doanh xăng E10RON95-III và RON95-V.

Đến nay, Petrolimex đã chỉ đạo Công ty Xăng dầu khu vực 2 tổ chức pha chế, thử nghiệm và thực hiện các công việc liên quan để đảm bảo việc đưa mặt hàng E10RON95-III đến các cửa hàng xăng dầu trực thuộc trên địa bàn TP.HCM (cũ).

Việc triển khai thí điểm này, theo đại diện tập đoàn, là để đánh giá tác động về kỹ thuật, đáp ứng nhu cầu của khách hàng, từ đó mở rộng ra toàn hệ thống.

Dù vậy, nhiều doanh nghiệp bày tỏ khá băn khoăn khi thực hiện lộ trình chuyển đổi từ 1-1-2026.

Một thương nhân đầu mối xăng dầu lớn tại TP.HCM cho hay nếu chuyển đổi hoàn toàn sang nhiên liệu sinh học, doanh nghiệp sẽ phải đầu tư hệ thống hạ tầng, bồn bể, tuyến ống kết nối... do hệ thống hạ tầng cũ không đáp ứng yêu cầu cho các sản phẩm mới.

Với chi phí đầu tư rất lớn, nguồn lực có hạn trong khi chính sách chưa rõ ràng về việc phân phối, tiêu dùng và lộ trình chuyển đổi cụ thể nên rất khó để doanh nghiệp quyết định việc đầu tư, triển khai thực hiện.

Một thương nhân đầu mối khác tại miền Tây cũng cho hay do thời gian dự kiến thực hiện vào đầu năm 2026, chỉ còn chưa đầy 5 tháng, nên doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc, đặc biệt là chi phí đầu tư.

Bởi để đáp ứng quy định về việc phân phối nhiên liệu sinh học, doanh nghiệp không chỉ đầu tư cơ sở pha chế với chi phí từ 7 - 10 tỉ đồng cho mỗi trạm, mà còn phải đầu tư phòng hóa nghiệm (thử nghiệm sản phẩm) với chi phí khoảng 30 tỉ đồng do doanh nghiệp chưa được phép liên kết sử dụng các phòng thử nghiệm của đơn vị khác.

"Chúng tôi cũng chưa rõ cơ chế phân phối sản phẩm, các chính sách giá, nguồn hàng nguyên liệu pha chế... nên việc triển khai đang rất mông lung", vị này nói.

Nhiều thương nhân phân phối xăng dầu cũng bày tỏ lo lắng khi cho biết vẫn chưa có thông tin rõ ràng về lộ trình chuyển đổi sử dụng nhiên liệu sinh học, ngoài mốc thời gian dự kiến là 1-1-2026.

"Chúng tôi chẳng biết khi lộ trình được áp dụng, các mặt hàng xăng khoáng RON95, E5RON92 có tiếp tục được kinh doanh hay chỉ phân phối riêng mặt hàng xăng sinh học, rồi chính sách hỗ trợ ra sao, các chi phí đầu tư được tính vào giá xăng dầu?...", một thương nhân đặt câu hỏi.