Bảo tồn văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên số

Sáng 13/8, tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) diễn ra Hội thảo khoa học quốc tế Việt Nam học lần thứ 7, chuyên đề 5, với chủ đề "Văn hóa, dân tộc, tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh phát triển mới".

Phát biểu khai mạc, GS.TS Hoàng Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn nhấn mạnh hội thảo lần này tập trung vào định hướng: nghiên cứu và đào tạo Việt Nam học, ngoại giao và hợp tác quốc tế, kinh tế - xã hội trong bối cảnh biến đổi toàn cầu, quản trị quốc gia trong kỷ nguyên mới, văn hóa - dân tộc - tôn giáo, tài nguyên - môi trường - phát triển bền vững, giáo dục và phát triển con người, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển giao tri thức.

Với vai trò đơn vị đăng cai chuyên đề Văn hóa, dân tộc, tôn giáo trong bối cảnh phát triển mới, Trường ĐH KHXH&NV tập trung bàn sâu về đặc trưng văn hóa, giao lưu và biến đổi văn hóa trong tiến trình hội nhập; các vấn đề sinh hoạt, ứng xử, quan hệ gia đình, hôn nhân trong đời sống đương đại.

Chuyên đề được chia thành 4 tiểu ban: Văn hóa, Dân tộc, Tôn giáo và Các vấn đề đương đại. Các đại biểu thống nhất rằng chiến lược phát triển bền vững cần giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại, đổi mới và bảo tồn.

Theo GS.TS Hoàng Anh Tuấn, sức hấp dẫn của văn hóa Việt Nam đến từ những giá trị cốt lõi như yêu nước, dũng cảm, khoan dung, tinh thần cộng đồng, cùng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Tài nguyên văn hóa đa dạng không chỉ góp phần phát triển du lịch, kinh tế vùng mà còn nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Công nghiệp văn hóa và sáng tạo, trong xu thế công nghệ số, có tiềm năng bứt phá mạnh mẽ.

Về dân tộc, Việt Nam có 54 dân tộc anh em, mỗi tộc người mang bản sắc riêng, tạo nên nền văn hóa thống nhất trong đa dạng. Chính sách dân tộc luôn hướng tới bảo đảm ổn định, phát triển vùng đồng bào thiểu số và bảo tồn giá trị văn hóa.

Về tôn giáo, nhiều biến đổi đang diễn ra với xu hướng nhập thế, gắn kết đạo với đời, đời với đạo, phát huy vai trò trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tác động của văn hóa số đến nghệ thuật đương đại

Tại hội thảo, thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Trang (Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam) phân tích tác động của văn hóa số đến nghệ thuật đương đại. Bà cho rằng văn hóa số không chỉ là công nghệ, mà còn là một hình thái văn hóa mới, nơi mọi khâu từ sáng tạo, phân phối đến tiếp nhận nghệ thuật đều thay đổi. Nghệ thuật truyền thống buộc phải thích ứng với công cụ và thẩm mỹ mới, trong khi các hình thức như livestream nghệ thuật, NFT art, video art trên mạng xã hội đang tái định hình toàn bộ hệ sinh thái sáng tạo.

TS.Đinh Thị Thanh Huyền (Khoa Nhân học & Tôn giáo học, Trường ĐH KHXH&NV) nêu thực trạng di sản quan họ đang đứng trước "ngã tư đường" giữa gìn giữ nguyên gốc và bảo tồn sống động. Theo bà, di sản luôn biến đổi theo thời gian. Với quan họ, các yếu tố cốt lõi như tín ngưỡng dân ca nghi lễ, tục kết chạ, triết lý âm dương, cách hát không nhạc đệm đang dần phai nhạt, nhường chỗ cho xu hướng cải biên. Giải pháp khả thi là kết hợp mô hình "bảo tàng sinh thái" và "du lịch cộng đồng" nhằm vừa giữ gìn vốn cổ, vừa tạo sinh kế cho cộng đồng.

Hội thảo đã mở ra diễn đàn học thuật để các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước cùng trao đổi, từ đó đề xuất giải pháp phát huy sức mạnh văn hóa, tăng cường đoàn kết dân tộc và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.

Ảnh: Thái Minh