Bao giờ tầm vóc người Việt Nam được cải thiện: Nhiều rào cản khiến Đề án 641 'đóng băng'

Kinh phí thiếu hụt, nhân sự thay đổi, nhận thức xã hội còn hạn chế... là những rào cản lớn khiến Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người VN giai đoạn 2011 - 2030 (gọi tắt là Đề án 641) chưa thể đi vào thực chất, gây lo ngại về nguy cơ tụt hậu thể chất của thế hệ trẻ.

VẤN ĐỀ ĐẦU TIÊN LÀ… TIỀN ĐÂU ?

Được kỳ vọng là bước đột phá chiến lược để cải thiện thể lực, tầm vóc người VN một cách bài bản, khoa học nhưng thực tế triển khai Đề án 641 lại cho thấy một bức tranh khá ảm đạm. Thậm chí, đề án này đang có dấu hiệu "đóng băng" kéo dài.

Tổng kinh phí dự kiến để thực hiện Đề án 641 vào khoảng 5.000 tỉ đồng. Tuy nhiên cả 4 chương trình lớn của đề án đều chưa triển khai đến nơi đến chốn vì thiếu kinh phí. Năm 2015, tức 5 năm sau khi đề án được phê duyệt, ông Hoàng Tuấn Anh (lúc đó là Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL) than thở: "Chúng tôi cảm thấy vô cùng lo lắng vì vướng vấn đề kinh phí. Một mình ngành thể thao không thể cáng được hết khối lượng công việc đồ sộ của đề án. Kinh phí không có, không thể sớm đưa đề án vào cuộc sống. Mà bắt buộc phải có kinh phí thì đề án mới có thể hoạt động vừa có bề rộng vừa có chiều sâu được".

Báo cáo tổng kết giai đoạn 1 (2011 - 2020) Đề án 641 của Bộ VH-TT-DL nêu rõ: "Nhiều nội dung, nhiệm vụ của các chương trình thành phần đã được phê duyệt nhưng chưa triển khai thực hiện vì không bố trí được kinh phí riêng cho việc tổ chức thực hiện, trong khi kinh phí thường xuyên của Bộ VH-TT-DL và các bộ, ngành liên quan khó đáp ứng được, do vậy gặp khó khăn trong quá trình triển khai các hoạt động. Ngoài kinh phí hạn hẹp để thực hiện một số công việc liên quan xây dựng cơ sở pháp lý, nội dung, kế hoạch các chương trình thành phần; một số tài liệu cơ bản phục vụ triển khai đề án và kinh phí duy trì hoạt động của văn phòng Ban Điều phối, các nguồn kinh phí khác hầu như chưa được triển khai".

Đề án 641 chưa có những quy định cụ thể và hợp lý về cách thức huy động và sử dụng kinh phí triển khai. Chính điều này đã ảnh hưởng lớn đến việc huy động kinh phí, điều kiện đảm bảo để thực hiện đề án. Việc thiếu kinh phí từ nguồn ngân sách nhà nước đã gây khó khăn cho việc thực hiện các chương trình trong khi chưa xây dựng được cơ chế huy động nguồn lực xã hội hóa, khiến nhiều đơn vị, tổ chức cho dù muốn nhưng vẫn chưa thể tham gia đồng hành cùng đề án.

CHƯA CÓ SỰ PHỐI HỢP ĂN Ý, THIẾU ĐỒNG BỘ

Trong chia sẻ mới nhất, lãnh đạo ngành thể thao cho biết trong 15 năm qua, nhân sự của Ban Điều phối và Ban Chủ nhiệm các chương trình của Đề án 641 nhiều lần thay đổi dẫn đến công tác phối hợp, triển khai ách tắc. Việc triển khai đề án giữa T.Ư với địa phương cũng chưa đồng bộ nên kết quả chưa như mong đợi. Sự phối hợp liên ngành cũng chưa ăn ý dẫn đến có những hoạt động chồng chéo, thiếu hiệu quả.

Bên cạnh đó, nhận thức của xã hội và gia đình về sự cần thiết phải phát triển thể lực và tầm vóc của thế hệ trẻ chưa đúng mức. Việc triển khai Đề án 641 chậm tiến độ so với kế hoạch đã xây dựng do chưa có được sự chia sẻ về mặt nhận thức của xã hội về nguy cơ tụt hậu thể lực, tầm vóc người VN. Điều kiện kinh tế của không ít gia đình, nhất là ở vùng sâu vùng xa còn nhiều khó khăn nên chưa nghĩ đến việc chăm lo phát triển thể lực, tầm vóc.

Theo đánh giá của Ban Điều phối Đề án 641, công tác giáo dục thể chất, thể thao tại các nhà trường còn nhiều vấn đề bất cập. Các trường học thiếu nhà tập luyện, trang thiết bị thể thao và thiếu cả đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất. Một số trường còn xem nhẹ việc thực hiện chương trình môn học giáo dục thể chất, triển khai chương trình giáo dục thể chất còn hình thức, kém hiệu quả. Hoạt động thể thao trường học hướng dẫn nội dung còn nghèo nàn, hình thức hoạt động đơn điệu, chưa thu hút được đông đảo lực lượng học sinh tham gia tập luyện TDTT. Giáo dục thể chất - "mảnh ghép thiếu" trong trường học, cũng là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến việc đề án chưa phát huy được hiệu quả.

Một thực tế đáng buồn là công tác giáo dục thể chất trong nhà trường hiện vẫn còn nhiều bất cập. Nhiều trường học thiếu nhà tập luyện, thiết bị thể thao, đội ngũ giáo viên còn mỏng và chưa được đào tạo bài bản. Một số nơi thậm chí còn xem nhẹ môn thể dục, dạy học hình thức, đối phó.

Chương trình thể thao học đường nghèo nàn về nội dung, đơn điệu về hình thức khiến học sinh không hứng thú tham gia. Việc rèn luyện thể chất - vốn là nền tảng giúp phát triển tầm vóc - không thể đạt được hiệu quả như kỳ vọng.

Đánh giá tổng kết 10 năm thực hiện Đề án 641, lãnh đạo Bộ VH-TT-DL nhấn mạnh cần phải nhìn thẳng những tồn tại của việc triển khai đề án chậm tiến độ so với kế hoạch đã xây dựng. Cần xem lại tổng thể những hiệu quả phần nào mà đề án đã đạt được, đánh giá thật kỹ để đưa ra những giải pháp cụ thể trong thời gian tới. (còn tiếp)