Ào ạt chỉnh răng cho trẻ, khi nào cần thiết?

Thời gian gần đây nhu cầu chỉnh răng tăng đáng kể, trong đó có nhiều trẻ được phụ huynh cho chỉnh nha từ sớm. Điều này có thật sự cần thiết? Răng của trẻ như thế nào mới cần chỉnh nha, thời điểm nào thích hợp nhất?

Việc chỉnh nha cho trẻ không đơn giản là làm đẹp mà cần có chỉ định đúng lúc, đúng bệnh và do bác sĩ chuyên khoa sâu chỉnh nha thực hiện.

Tránh can thiệp chỉnh răng không cần thiết

Với mong muốn con có hàm răng đẹp và tự tin hơn, không ít phụ huynh cho con chỉnh nha từ sớm. Cùng với đó, các phòng khám chuyên khoa răng hàm mặt ngày càng phát triển. Để thu hút phụ huynh, nhiều phòng khám sử dụng hình ảnh hàm răng của trẻ trước - sau niềng, tạo cảm giác nếu trẻ không niềng răng sớm sẽ bỏ lỡ "giai đoạn vàng".

Thấy răng của con gái 7 tuổi mọc lệch nhẹ, hơi chìa ra ngoài, chị M.A. (30 tuổi, ngụ TP.HCM) quyết định đưa con đi chỉnh nha. Qua thăm khám, bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình răng mặt cho hay con chị A. chưa cần can thiệp và đang trong giai đoạn thay răng tự nhiên.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, BS Trương Quang Toàn - trưởng khoa chỉnh hình răng mặt Bệnh viện Răng hàm mặt TP.HCM - cho biết nhu cầu làm đẹp ngày càng tăng, số lượng người dân đến bệnh viện chỉnh nha cũng tăng đáng kể theo thời gian. Mỗi năm khoa tiếp nhận khoảng 1.000 - 1.500 trường hợp chỉnh nha.

Trước bối cảnh xã hội hóa y tế, phòng khám chuyên khoa răng hàm mặt ngày càng nhiều, theo bác sĩ Toàn điều này mang lại sự tiện lợi, đa dạng sự lựa chọn cho người dân nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro.

Bác sĩ chỉnh nha cần phải khám chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, thiết lập phác đồ điều trị đúng cũng như có kinh nghiệm kỹ năng lâm sàng để mang lại kết quả điều trị tốt nhất cho bệnh nhân cả về thẩm mỹ lẫn chức năng. Đặc biệt đối với trẻ em khi đang độ tuổi tăng trưởng, định hình các cấu trúc răng hàm mặt nên dễ ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ.

"Phụ huynh có ý thức đưa con đi chỉnh nha sớm là tốt vì có một số loại răng sai lệch nếu can thiệp trễ sẽ mất cơ hội điều trị cho trẻ. Tuy nhiên vấn đề chính là bác sĩ phải có kiến thức, kinh nghiệm để chẩn đoán và điều trị đúng, tránh can thiệp răng cho trẻ quá sớm hoặc quá trễ hoặc không cần thiết", bác sĩ Toàn chia sẻ thêm.

Khám răng định kỳ để can thiệp kịp thời, đúng chỉ định

Bác sĩ Toàn nhấn mạnh việc chỉnh nha cho trẻ cần được chỉ định đúng lúc, đúng bệnh và do bác sĩ chuyên khoa sâu chỉnh nha thực hiện.

Thời điểm để trẻ bắt đầu khám chỉnh nha thông thường khoảng 6-7 tuổi (khi các răng cửa vĩnh viễn bắt đầu mọc). Tuy nhiên tùy trẻ có những thói quen xấu về răng miệng hay răng hàm bị lệch lạc như thế nào mà có thể đi khám chỉnh hình răng mặt sớm hơn.

Bác sĩ Phạm Quỳnh Hương - khoa răng Bệnh viện Trung ương quân đội 108 - cho hay việc chỉnh nha đúng thời điểm sẽ dựa vào nhiều yếu tố. Nếu trẻ có vấn đề về xương hàm, thường do di truyền (có thể thấy ở bố mẹ hay người thân) như hô, móm thì thời điểm can thiệp tốt nhất là trước khi trẻ dậy thì.

Còn nếu trẻ không có bất thường về xương mà chỉ bị sai lệch nhẹ về răng (như chen chúc, răng lệch...), có thể theo dõi đến sau dậy thì - khi trẻ đã mọc đủ răng vĩnh viễn (khoảng 12-13 tuổi) để tiến hành niềng răng hiệu quả và ít tái phát hơn.

Theo bác sĩ Hương, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám chỉnh nha ngay khi có dấu hiệu thay răng sữa đầu tiên (khoảng 6 tuổi) và duy trì thăm khám định kỳ 1-2 lần mỗi năm. Khác với khám răng thông thường, khám chỉnh nha tập trung đánh giá khớp cắn, hướng mọc răng, phát triển xương hàm và đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp theo từng giai đoạn.

Trong đó có những sai lệch cần can thiệp chỉnh nha sớm dù điều trị thường nhẹ nhàng và ngắn hạn như cắn chéo (răng dưới cắn phủ ra ngoài răng trên), răng mọc nghiêng, xoay bất thường, thiếu chỗ mọc răng do hàm hẹp.

Đặc biệt, trong các trường hợp trẻ có dị tật bẩm sinh như hở hàm ếch, bất thường về xương hàm hoặc mất răng sớm cần điều trị chỉnh nha từ sớm để phối hợp với điều trị phẫu thuật về sau.

Ngoài ra không chỉ dựa vào hình ảnh phim, việc quyết định thời điểm chỉnh nha còn cần cân nhắc đến mức độ hợp tác của trẻ. Bởi với các khí cụ chỉnh xương, trẻ cần đeo ít nhất 16 tiếng mỗi ngày, ảnh hưởng đến sinh hoạt, ăn uống, tâm lý…

Để trẻ có được hàm răng đẹp, chức năng ăn, nhai tốt và gương mặt hài hòa, bác sĩ Toàn khuyến cáo phụ huynh cần đưa trẻ đi khám định kỳ chuyên khoa sâu chỉnh hình răng mặt để có thể can thiệp điều trị đúng thời điểm, đúng chỉ định, mang lại hiệu quả tốt nhất trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể.

Tránh kéo dài thời gian điều trị quá mức không cần thiết, gây tốn kém, mệt mỏi cho bệnh nhân cũng như có thể gây những tác dụng phụ không mong muốn lên sự tăng trưởng và phát triển cấu trúc răng hàm mặt của trẻ.