AI lên ngôi, sinh viên học cách trả lời 'Tôi là ai' như thế nào?

Những bước đầu trên giảng đường đại học, nhiều sinh viên, đặc biệt là tân sinh viên không khỏi rơi vào cảm giác mất định hướng và băn khoăn trước câu hỏi “Tôi là ai?”.

Thời đại phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cơ hội nghề nghiệp của người trẻ, nhiều chuyên gia nhận định việc xác định mục tiêu và xây dựng thương hiệu cá nhân ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc gây ấn tượng với nhà tuyển dụng và định hình bản thân. 

Hiểu mình để phát triển

Talkshow "WHO AM I!?" mang đến cho hơn 450 sinh viên xác định giá trị cá nhân và Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc xây dựng thương hiệu cá nhân ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường do Câu lạc bộ Người Dẫn Chương Trình, Trường đại học Mở TP.HCM tổ chức.

ThS Phan Thị Mai Quyên - giảng viên ngành tâm lý học, Trường đại học Mở TP.HCM - cho biết trong quá trình phát triển và học tập ở đại học, nhiều bạn trẻ không thực sự hiểu mình là ai, muốn gì, nhiều bạn hết năm 2 vẫn không biết ngành mình lựa chọn có đúng hay không. 

Vì vậy câu hỏi "Tại sao phải khám phá và phát triển bản thân?" càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Trong quá trình làm việc của mình, bà nhận ra rằng nhiều bạn trẻ chưa đánh giá đúng và chưa thực sự hiểu rõ về bản thân. Nhưng mỗi người lại có một nguyên nhân khác nhau. Có bạn gặp khó khăn vì môi trường sống không phù hợp. Có bạn mang theo những hành trình, những trải nghiệm chưa được giải quyết.

"Có khi ta biết một số hành vi không đúng, nhưng vẫn lặp lại; đưa ra quyết định để thỏa mãn nhất thời rồi lại hối hận. Cảm xúc và hành vi con người phức tạp, đôi khi chính ta cũng khó lý giải", ThS Phan Thị Mai Quyên chia sẻ.

Theo bà, có một thực tế đáng lo ngại hơn: nhiều bạn thức dậy mỗi ngày với cảm giác nặng nề, sống theo phản ứng hơn là chủ động. Nguy hiểm nhất không phải là thất bại, mà là không biết mình đang là phiên bản nào. Nhưng khi hiểu bản thân, chúng ta có cơ hội thay đổi. Nhưng không phải ai cũng làm được ngay, vì cảm xúc và hành vi đôi khi bắt nguồn từ trải nghiệm cũ.

Vì vậy, trước khi thay đổi, ta cần hiểu nguyên nhân. Khi hiểu vì sao mình như vậy, ta mới có thể xây dựng kế hoạch phù hợp. Nhưng đây lại là thử thách: nhiều bạn không có mục tiêu rõ ràng. Ai cũng nói muốn thay đổi, nhưng không phải ai cũng cam kết với tương lai của chính mình. Thay đổi là quá trình đòi hỏi kiên trì.

Muốn tiến xa, ta cần dám nhìn thẳng vào chính mình: mình là ai, mình muốn gì, điều đó có ý nghĩa thế nào. Đôi khi ta cần người thầy, người bạn đồng hành. Và để duy trì cam kết, hãy xây dựng môi trường tốt: thầy cô hướng dẫn, bạn bè hỗ trợ, hoạt động giúp cân bằng. Khi có hệ sinh thái phù hợp, ta sẽ dần thấy mục tiêu rõ ràng hơn. 

AI là trợ lý đắc lực, con người mới là cốt lõi 

Anh Nguyễn Tuấn Dũng - chuyên gia xây dựng nhân hiệu, đạo diễn, nhà sản xuất, biên tập viên - cho rằng AI mở ra nhiều cơ hội, song đặt ra thách thức lớn về tư duy và bản sắc cá nhân.

Theo một khảo sát anh từng thực hiện với sinh viên, khoảng 50% sử dụng AI như một người bạn để khám phá bản thân, một nửa còn lại coi AI là trợ lý đắc lực giúp hỗ trợ học tập và công việc.

"AI cho chúng ta nhiều góc nhìn mới, nghĩ đến những điều chưa từng nghĩ và rút ngắn quá trình chuẩn bị. Tuy nhiên, AI không thể biết hết mọi thứ, đặc biệt với những lĩnh vực liên quan đến yếu tố con người", anh Dũng cho hay.

Anh cũng cảnh báo xu hướng phụ thuộc hoàn toàn vào AI ở một số bạn trẻ, nếu chỉ "bán mình" bằng AI, chúng ta sẽ đánh mất năng lực cốt lõi. AI có thể giúp nhưng không thay thế người có chuyên môn. 

Khi phỏng vấn nhiều bạn trẻ làm trong lĩnh vực truyền thông - marketing, anh Dũng nhận thấy kiến thức nền còn hạn chế. Các bạn chạy theo công cụ mà quên mất năng lực gốc mới là thứ quyết định cách sử dụng công cụ.

Anh Dũng lấy ví dụ: "Ngày xưa tôi sợ môn triết học, nhưng càng học càng thấy nó giúp rèn tư duy và mở rộng nhận thức. Khi có nền tảng tư duy, cách ta sử dụng AI sẽ hoàn toàn khác, không phải học vẹt hay đối phó".

Theo anh Dũng, AI có thể giúp "mở khóa" tiềm năng tư duy, gợi ý, mở lối và giúp ta nhìn vấn đề từ nhiều hướng. Tuy nhiên, nếu không có bản sắc riêng, ta rất dễ hòa lẫn.

"AI chỉ là công cụ, trải nghiệm cuộc sống mới là giá trị thật giúp ta tích lũy tư duy và phân biệt điều gì phù hợp với mình. Hãy tiếp cận AI bằng tâm thế chủ động, học hỏi, khám phá nhưng luôn dựa trên nền tảng tư duy và chuyên môn. Chỉ như vậy, ta mới thật sự phát triển bản sắc và năng lực của chính mình", anh Dũng nhắn nhủ.