Ai đọc được chữ đi cổng 'Vinh quang', ai chưa biết đi cổng 'Mù'

"Ngày ấy khi đi qua chợ, ai đọc được chữ thì đi cổng 'Vinh quang', ai chưa biết thì đi cổng 'Mù'. Đây là một hình thức thú vị và tự phát để khích lệ động viên mọi người học chữ, sau này tự nó mất đi", ông Vương Mạnh Thái kể lại.

Sáng 22/8, Bảo tàng Lịch sử quốc gia khai mạc trưng bày chuyên đề Bình dân học vụ - Thắp sáng tương lai nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.

Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia Nguyễn Văn Đoàn cho biết, trưng bày giới thiệu gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật quý, phần lớn lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng. Tiêu biểu có sổ ghi cảm tưởng của lãnh đạo, nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ; Huy hiệu Bình dân học vụ do chiến sĩ cách mạng ở Côn Đảo sáng tác năm 1951 để cổ vũ phong trào trong tù cùng nhiều hiện vật do các gia đình nhân chứng hiến tặng.

Theo ông Nguyễn Văn Đoàn, trưng bày giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa của phong trào Bình dân học vụ cách đây 80 năm cũng như Bình dân học vụ số ngày nay. Đó là hành trình kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về học tập: "Học để làm việc, làm người, học để phụng sự giai cấp, nhân dân, Tổ quốc và nhân loại". Từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến khát vọng học tập hôm nay, tinh thần ấy vẫn đang tiếp nối, khẳng định sức mạnh của tri thức.

Dịp này, bảo tàng cũng tiếp nhận nhiều tài liệu, hiện vật quý: sổ sách, hình ảnh, hiện vật liên quan phong trào Bình dân học vụ do các gia đình ông Nguyễn Phong Niên, ông Vương Mạnh Thái, bà Nguyễn Thị Đảm trao tặng; cùng Chip EDABK-Brain do PGS.TS Nguyễn Đức Minh - Phó Hiệu trưởng Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội hiến tặng.

Tại trưng bày, ông Vương Mạnh Thái - con trai Nhà giáo Nhân dân Vương Kiêm Toàn - nguyên Giám đốc Nha Bình dân học vụ kể lại với PV VietNamNet những năm tháng gian nan theo gia đình đi kháng chiến. Dù cuộc sống khó khăn, bố ông vẫn luôn bảo đảm con cái được học hành đầy đủ.

Ông Thái nhớ lại: "Ngày ấy khi đi qua chợ, ai đọc được chữ thì đi cổng 'Vinh quang', ai chưa biết thì đi cổng 'Mù'. Đây là một hình thức thú vị và tự phát để khích lệ động viên mọi người học chữ, sau này tự nó mất đi".

Trưng bày chuyên đề được thiết kế với 3 phần.

Diệt giặc dốt - Cuộc chiến không tiếng súng: Tái hiện bối cảnh sau ngày 2/9/1945 khi dân tộc đối mặt 3 giặc lớn - đói, dốt và ngoại xâm. Nội dung giới thiệu chủ trương của Đảng, Chính phủ lâm thời và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc phát động chiến dịch chống nạn mù chữ cùng những tài liệu, sắc lệnh, lời kêu gọi mở đầu phong trào.

Ánh sáng tri thức lan tỏa: Giới thiệu quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong công cuộc xóa mù chữ; các tài liệu, giáo cụ giảng dạy, huân chương, bằng khen, thư của Bác Hồ và các lãnh đạo gửi tới thầy trò Bình dân học vụ; sưu tập tranh cổ động, hiện vật phản ánh sự lan tỏa phong trào trên khắp mọi miền đất nước.

Từ Bình dân học vụ đến học tập suốt đời: Khẳng định phong trào không chỉ diệt giặc dốt mà còn để lại di sản tinh thần quý báu, trở thành nền tảng cho xã hội học tập ngày nay. Trong kỷ nguyên số, tinh thần ấy được tiếp nối qua phong trào Bình dân học vụ số, phổ cập kiến thức và kỹ năng công nghệ tới đông đảo nhân dân.

Trưng bày “Bình dân học vụ – Thắp sáng tương lai” mở cửa từ ngày 22/8 đến tháng 12/2025.