Ác mộng thời Thế chiến I quay lại ám ảnh binh sĩ Ukraine

Theo các quân y Ukraine, sự xuất hiện dày đặc của thiết bị không người lái (drone) trên chiến trường khiến hoạt động sơ tán thương binh trong thời gian ngắn là gần như bất khả thi. Thực tế này khiến hoại thư sinh hơi, căn bệnh nhiễm trùng vốn chỉ còn tồn tại trong sách lịch sử ở châu Âu, đang quay trở lại ám ảnh thương binh Ukraine.

"Chúng tôi chưa từng thấy tình trạng chậm trễ sơ tán thương binh như vậy trong vòng 50 năm qua, có lẽ là từ Thế chiến II, thậm chí lâu hơn. Chúng tôi cũng đang phải đối phó những bệnh lý chưa từng gặp trước đây", Alex, tình nguyện viên y tế nước ngoài làm việc tại khu vực do Ukraine kiểm soát ở tỉnh Zaporizhzhia, cho hay.

Hoại thư sinh hơi là tình trạng mô hoại tử nghiêm trọng, do nhiễm vi khuẩn kỵ khí như Clostridium, giải phóng khí CO2 và H2 vào các mô. Tên gọi này bắt nguồn từ hiện tượng bóng khí hình thành dưới da.

Các triệu chứng ban đầu gồm đau dữ dội, sưng nề nhanh, xuất hiện mụn nước và khí dưới da, sau đó da có thể chuyển sang màu nâu hoặc xanh đen và hoại tử. Bệnh diễn tiến nhanh, có nguy cơ gây sốc nhiễm trùng và tử vong nếu không được điều trị kịp thời bằng cách cắt lọc mô hoại tử, kháng sinh và những biện pháp hỗ trợ khác.

Hoại thư sinh hơi thường xảy ra sau chấn thương nặng, như trúng đạn sâu trong cơ thể hay bị thương do vụ nổ, đặc biệt khi người bệnh không được điều trị kịp thời.

"Hoại thư sinh hơi là thứ chỉ được dạy trong trường học. Tuy nhiên, bạn có thể chứng kiến tận mắt căn bệnh này ở Ukraine, do có những người bị thương mà không được điều trị đúng cách. Đơn giản là không thể đưa họ đến bệnh viện đủ nhanh để chữa trị tử tế", Alex nói.

Căn bệnh này rất khó điều trị dứt điểm và không phải trường hợp nào cũng có thể hồi phục, kể cả ở những bệnh viện tốt nhất.

"Phải cắt bỏ phần thịt nhiễm trùng và tiêm kháng sinh liều cao vào tĩnh mạch để chữa hoại thư sinh hơi. Đây là tình trạng nhiễm trùng cực kỳ nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần 100% nếu không được điều trị", bác sĩ Lindsey Edwards tại Đại học Nhà vua London của Anh cho biết.

Ở chiến trường Ukraine, gần như không thể phẫu thuật cắt bỏ mô hay tiêm kháng sinh phù hợp cho người bệnh ngay sau khi bị thương, do khó tiếp cận các cơ sở có đầy đủ dụng cụ cần thiết.

"Chúng tôi thường lấy mẫu xét nghiệm, nuôi cấy vi khuẩn và sử dụng nhiều phương pháp để xác định mức độ kháng thuốc, cũng như thử xem loại kháng sinh nào hiệu quả nhất. Đây là điều không thể tiến hành ở những bệnh viện dã chiến giữa đồng không mông quạnh", Edwards cho hay.

Hoại thư sinh hơi gắn liền với Thế chiến I do nhiều yếu tố đặc trưng, như điều kiện chiến trường, binh sĩ dễ bị thương nặng và hạn chế về chăm sóc y tế. Quân nhân thường phải chiến đấu trong chiến hào lầy lội, ẩm ướt hay trên những cánh đồng bón phân chuồng, đều là môi trường có vi khuẩn Clostridium.

Vết thương sâu do trúng đạn hoặc mảnh pháo cũng là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn sinh sôi. Quá trình sơ tán thương binh và phẫu thuật thường bị chậm trễ, khiến tình trạng nhiễm trùng nhanh chóng lan rộng. Thời kỳ đó cũng chưa có kháng sinh và quy trình vệ sinh vết thương còn rất sơ sài.

Theo nghiên cứu được Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ lưu trữ, khoảng 100.000 quân nhân Đức đã thiệt mạng trong Thế chiến I do nguyên nhân trực tiếp là hoại thư sinh hơi.

Sự ra đời của thuốc kháng sinh đã làm đáng kể số người thiệt mạng vì nhiễm trùng trên chiến trường trong Thế chiến II.

"Đây được coi là hiện tượng của Thế chiến I. Tình trạng này về sau hiếm gặp hơn nhiều do bệnh nhân được cắt lọc vết thương sớm, phẫu thuật kịp thời, sử dụng kháng sinh và xử lý vết thương tốt hơn. Tuy nhiên, tất cả biện pháp đó đòi hỏi nguồn tài nguyên rất lớn, trong đó có hỗ trợ y tế, hậu cần và nhanh chóng di chuyển thương binh", Alastair Beaven, sĩ quan quân y tại Bệnh viện Dã chiến số 202 ở Anh, cho hay.

Ngoài thách thức về sơ tán thương binh và thiếu nguồn thuốc kháng sinh, tình trạng kháng thuốc cũng là vấn đề nhức nhối với quân đội Ukraine. "Quá trình điều trị sẽ trở nên phức tạp hơn rất nhiều nếu đó là chủng vi khuẩn kháng kháng sinh", bác sĩ Edwards cho hay.

Hiện tượng kháng kháng sinh đang gia tăng tại Ukraine do nhiều người bị thương trong giao tranh, dịch vụ y tế bị gián đoạn, bệnh nhân không được điều trị kháng sinh đủ liều và tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh phổ rộng.

Theo Alex, mối đe dọa từ drone khiến phần lớn hoạt động điều trị y tế của quân đội Ukraine hiện diễn ra trong hầm trú ẩn hoặc tầng hầm. Những cơ sở này không được trang bị đủ dụng cụ y tế để điều trị những biến chứng gây ra tình trạng hoại thư sinh hơi.

"Các bác sĩ chỉ thực hiện phẫu thuật kiểm soát tổn thương, nhằm xử lý những vết thương gây nguy hiểm đến tính mạng nhất trong 24-48 giờ đầu tiên", Alex cho hay.

Các phòng cấp cứu tiền phương thường không được khử trùng. Vận chuyển trang thiết bị đến tiền tuyến là điều hết sức khó khăn, do tuyến hậu cần và sơ tán lực lượng Ukraine nằm trong tầm hỏa lực của quân đội Nga.

Alex cho biết có những người đến bệnh viện với vết thương từ trước đó vài tuần. Họ không thể đến ngay do phải ẩn náu bên trong hầm trú ẩn, chỉ duy trì được mạng sống nhờ các biện pháp chăm sóc tạm thời.

"Càng trì hoãn lâu thì càng bị hạn chế về lựa chọn phẫu thuật, do số lượng mô chết và sắp chết không ngừng gia tăng. Mối lo ngại lớn nhất là vết thương bị nhiễm trùng", Beaven nói.

Vào thời điểm trả lời phỏng vấn, Alex cho biết kíp phẫu thuật tại Zaporizhzhia đã sẵn sàng vào phòng mổ, song bệnh nhân đến trễ gần 8 giờ do khó khăn trong di chuyển. "Ngày càng nhiều người thiệt mạng trên chiến trường, dù chỉ cần phẫu thuật cắt chi hoặc truyền máu. Rất nhiều người đã không được sơ tán kịp thời", anh nói.

Phạm Giang (Theo Telegraph)