(Dân trí) - Bà Sanae Takaichi, nữ lãnh đạo đảng LDP cầm quyền ở Nhật Bản, sẽ đối mặt nhiều thách thức về kinh tế và ngoại giao nếu trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của nước này sau cuộc bỏ phiếu vào tuần tới.
Việc bà Takaichi được bầu làm nữ lãnh đạo đầu tiên của đảng LDP cầm quyền hôm 4/10 đánh dấu một cột mốc lịch sử, đưa bà trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản nếu giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu tại quốc hội vào ngày 15/10 tới.
Các nhà phân tích cảnh báo "bà đầm thép của Nhật Bản" sẽ phải đối mặt với một chặng đường khó khăn phía trước, từ việc hàn gắn quan hệ đối ngoại đến việc xây dựng lại niềm tin của cử tri trong nước giữa lúc đảng cầm quyền liên tục phải bầu lãnh đạo mới do không đạt kết quả mong muốn.
Nữ chính trị gia 64 tuổi, một nhân vật được đánh giá là bảo thủ cứng rắn, đã kế nhiệm Thủ tướng sắp mãn nhiệm Shigeru Ishiba làm lãnh đạo LDP. Hồi tháng 9, ông Ishiba đã tuyên bố từ chức sau khi LDP gặp phải một loạt thất bại trong bầu cử.
Vì vậy, các nhà quan sát cho rằng, nếu trở thành Thủ tướng, ưu tiên trước mắt của bà Takaichi là khôi phục niềm tin kinh tế, quản lý các mối quan hệ ngoại giao của Nhật Bản - đặc biệt là với Mỹ và Trung Quốc - và ổn định chính phủ. LDP hiện đang duy trì quyền lực thông qua liên minh với đảng Komeito nhỏ hơn. Mặc dù liên minh đã mất thế đa số ở cả hai viện trong quốc hội trong năm qua, nhưng vẫn nắm giữ số ghế lớn nhất.
Bà Takaichi giờ đây sẽ cần giành được đa số phiếu trong phiên họp đặc biệt của quốc hội vào tuần tới để chính thức được phê chuẩn làm Thủ tướng.
Chuyên gia về Nhật Bản, ông William Pesek nhấn mạnh, mặc dù bà Takaichi là một chính trị gia giàu kinh nghiệm, bà đang ở thời điểm mà về cơ bản là phải hàn gắn rạn nứt và giành được sự ủng hộ của các đảng đối lập.
Theo chuyên gia này, nhiều đảng đối lập muốn giảm thuế để đổi lấy sự ủng hộ, và bà ấy có thể không sẵn lòng đáp ứng các yêu cầu của họ. "Nhưng tôi nghĩ rằng khả năng bà Takaichi có thể thành lập một liên minh cầm quyền nào đó và khả năng cao là bà sẽ trở thành Thủ tướng".
Ổn định chính trị
Nhật Bản từ lâu đã nổi tiếng với nền lãnh đạo “quay vòng”, với hàng loạt thủ tướng nắm quyền ngắn qua nhiều năm, nhiều người chỉ tại vị chưa đầy 1 năm trước khi rời ghế.
Vì vậy, một trong những thách thức đầu tiên của bà Takaichi sẽ chỉ là ổn định chức vụ, chuyên gia Pesek phát biểu.
“Bà ấy sẽ phải làm việc rất, rất chăm chỉ để đảm bảo mình có thể nắm quyền hơn 12 tháng, và đến lúc đó, bà ấy có thể sẽ có đủ khả năng để thực hiện một số cải cách trong nền kinh tế”, ông Pesek nhận định.
Giáo sư Seijiro Takeshita tại Đại học Shizuoka cảnh báo nếu Nhật Bản tiếp tục mô hình thủ tướng "xoay vòng", việc thúc đẩy các cải cách cơ cấu có ý nghĩa sẽ rất khó khăn. Theo chuyên gia, vị nữ chính trị gia kỳ cựu này, người từng giữ nhiều chức vụ bộ trưởng, hiện đang cân nhắc bổ nhiệm ai vào nội các tiềm tàng.
Do LDP không còn nắm giữ đa số ở cả hai viện, bà Takaichi sẽ cần phải giành được sự ủng hộ từ các đảng khác cho hầu hết mọi sáng kiến chính sách mà bà theo đuổi, giáo sư Takeshita cho biết.
Tuy nhiên, theo giáo sư Takeshita, các nghị sĩ đối lập đang cho thấy họ đang sẵn sàng ủng hộ các chính sách dựa trên thực chất hơn là đường lối của đảng. “Vì vậy, xét theo quan điểm đó, có lẽ mọi thứ không khó khăn như nhiều người nghĩ”, ông nói thêm. “Tuy nhiên, về cơ bản, bà Takaichi sẽ phải xác nhận và thành lập liên minh cho mọi chính sách mà họ đang cố gắng thực hiện”.
Đảng LDP đã mất vị thế trong các cuộc bầu cử gần đây, bị xói mòn lòng tin bởi lạm phát tăng cao và việc tăng thuế không được lòng dân. “Bà ấy cần giành lại nhiều ghế hơn trong các cuộc bầu cử sắp tới”, giáo sư Kotaro Tamura tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết. “Để làm được điều đó, bà ấy cần lắng nghe những người dân đang phải chịu đựng tình trạng tăng thuế và giá cả tăng cao”, ông Tamura nói thêm.
Phục hồi kinh tế
Chuyên gia Pesek cho biết nhiều người trẻ Nhật Bản ngày càng vỡ mộng trước nền kinh tế trì trệ và lo lắng về triển vọng tương lai của họ.
Bà Takaichi, vốn được xem là học trò cưng của cố Thủ tướng Shinzo Abe và là "công chúa" của giới bảo thủ Nhật Bản, đã cam kết khôi phục các chính sách “Abenomics” đặc trưng để thúc đẩy nền kinh tế bằng chi tiêu mạnh tay và chính sách tiền tệ nới lỏng.
Bà cho rằng điều mà nền kinh tế Nhật Bản cần nhất là một “cú huých mạnh mẽ” để thúc đẩy tăng trưởng, một thách thức mà bà Takaichi dường như rất muốn giải quyết.
Chuyên gia Pesek lưu ý rằng mặc dù nợ công của Nhật Bản lớn, bà vẫn đang theo đuổi các chính sách tài khóa mở rộng để kích thích nền kinh tế. Một số nhà kinh tế cho rằng kích thích tăng trưởng hiệu quả hơn việc cắt giảm chi tiêu ngay lập tức để quản lý nợ công lớn. “Theo quan điểm đó, tôi nghĩ bà ấy đang xây dựng một phương pháp luận rất hợp lý để phục hồi Nhật Bản", giáo sư Takeshita nhận định.
Chính sách ngoại giao cứng rắn
Nổi tiếng với quan điểm cứng rắn về các vấn đề ngoại giao với một số nước láng giềng và theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn, vì vậy việc bà Takaichi lên nắm quyền đặt ra những câu hỏi về đường hướng chính sách ngoại giao của Nhật Bản.
Một số nhà quan sát cho rằng bà có thể sẽ hành động thận trọng trong ngắn hạn. Mặc dù bà Takaichi có thể có thể ôn hòa vào lúc này, nhưng sẽ áp dụng lập trường cứng rắn hơn khi gần đến kỳ bầu cử để thu hút cử tri bảo thủ.
Bà Takaichi sẽ phải đối mặt với một thử thách ngoại giao sớm, với chuyến thăm dự kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Nhật Bản vào cuối tháng này.
“Tôi nghĩ thách thức trước mắt nhất của bà ấy là Tổng thống Trump”, ông Pesek nói, đồng thời lưu ý rằng bà Takaichi phải cân bằng một cách tinh tế giữa liên minh giữa Tokyo-Washington mà không làm mếch lòng Bắc Kinh.
Câu hỏi then chốt là liệu bà sẽ theo đuổi cách tiếp cận quyết đoán hơn bằng cách tìm cách đàm phán lại các điều khoản thương mại với Washington - bao gồm cả việc áp thuế 15% đối với hàng xuất khẩu của Nhật Bản sang Mỹ - hay sẽ noi theo phong cách tôn trọng hơn của người thầy Abe khi đối xử với đồng minh.
“Tôi nghĩ đó sẽ là một vấn đề rất khó giải quyết. Đó là một quân bài bí ẩn mà không ai có thể giải thích được vào lúc này", chuyên gia Pesek nói.