14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ - Kỳ 7: Đảo quân sự Hạ Mai - điểm A17, A18

Đảo Hạ Mai (Ngọc Vừng, đặc khu Vân Đồn, Quảng Ninh) có 2 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ nằm ở đầu phía nam (A17) và đầu phía bắc (A18). Đây là đảo quân sự, không dân cư và xa đất liền, đi lại khó khăn… nên hầu như không có thông tin về đảo.

3 chặng tàu xuồng ra đảo Hạ Mai

Điểm cơ sở A17 nằm ở tọa độ 20°42′58,6″ vĩ độ Bắc - 107°27′14,9″ kinh độ Đông (theo hệ tọa độ WGS-84). Tìm kiếm trên Google Maps, điểm này nằm ở vùng biển phía nam đảo Hạ Mai, cách đèn biển Hạ Mai khoảng gần 1.000 m.

Ngược lên phía Bắc là điểm cơ sở A18 nằm ở tọa độ 20°43′213″ vĩ độ Bắc - 107°27′502″ kinh độ Đông, nằm ở vùng biển phía đông của đảo Hạ Mai.

Hạ Mai là đảo ngoài cùng thuộc hệ thống đảo Bái Tử Long, thuộc khu vực đảo Ngọc Vừng, đặc khu Vân Đồn, Quảng Ninh. Từ cảng Vũng Đục (Cẩm Phả, Quảng Ninh), chúng tôi đi tàu khách Vũng Đục - Ngọc Vừng (khoảng cách gần nhất so với 2 tuyến Hạ Long và Cái Rồng) và sau hơn 2 tiếng đồng hồ, ra tới Ngọc Vừng.

Từ đảo Ngọc Vừng ra đảo Hạ Mai khoảng 20 km đường chim bay và không có phương tiện công cộng. Do có sự chỉ đạo của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, nên chỉ huy Đồn biên phòng Ngọc Vừng điều ca nô đưa chúng tôi ra Hạ Mai.

Sau 30 phút vật vã vượt sóng ra cửa biển Nứt Đất - Hạ Mai và gần 1 tiếng đồng hồ vượt biển, chiếc xuồng cũng lao được vào bãi cát trước Trạm kiểm soát biên phòng Hạ Mai (thuộc Đồn biên phòng Ngọc Vừng, Quảng Ninh).

Heo hút và cô độc

Đảo Hạ Mai có diện tích khoảng 2,5 km², chủ yếu là rừng nguyên sinh đa dạng với các thảm thực vật dày đặc. Xung quanh đảo là các bãi đá trầm tích vụn thô vôi, tích tụ và gắn kết trong gian đới triều vùng nhiệt đới. Trên đảo không có nguồn nước ngọt và đất chủ yếu pha cát - đá sỏi, rất khó cho việc trồng trọt.

Từ nhiều năm, trên đảo chỉ có Bộ đội biên phòng Quảng Ninh và công nhân Trạm đèn biển Hạ Mai (Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải Đông Bắc Bộ, Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam, Bộ Xây dựng) sinh sống, làm việc.

Trạm kiểm soát biên phòng Hạ Mai được thành lập cuối năm 1990, đặt tại bãi ngang, phía đông bắc đảo Hạ Mai. Đây là khu vực duy nhất trên đảo có bãi cát thoải, đẹp và mới được xây dựng cầu cảng cho các tàu thuyền cập vào.

Cách trạm biên phòng khoảng 2 km về phía nam là Trạm đèn biển Hạ Mai. Trước đây, 2 điểm này được nối bằng đường mòn xuyên rừng. Tuy nhiên, cuối năm 2024 vừa qua, đường này đã bị sạt lở, cây đổ lấp kín, không sử dụng được.

Chúng tôi ra Hạ Mai buổi sáng, khi nước thủy triều rút, nên ca nô của Đồn biên phòng Ngọc Vừng không thể đưa vào bến của trạm đèn biển. Từ trạm biên phòng, chúng tôi đi bộ qua những bãi đá trơn nhẫy ở phía tây sang bến, sau đó ngược theo đường bê tông lên đèn biển. Thời gian gần 2 tiếng đồng hồ.

Đèn biển Hạ Mai đi vào hoạt động từ năm 2005, trên đỉnh cao 172 m, để báo vị trí đảo Hạ Mai, giúp tàu thuyền hoạt động trên vùng biển vịnh Bắc bộ định hướng nhập bờ để vào các tuyến hàng hải ven biển. Thời gian qua, đèn biển được xây dựng mới, cao gần 10 m so với đèn cũ, nâng tổng chiều cao toàn bộ là 189,6 m.

Năm 2025, đèn biển được xây dựng lại, nên cơ sở vật chất của trạm rất khang trang. Trên trạm có máy phát điện, phục vụ đời sống sinh hoạt. Tuy nhiên, mọi vật tư trang bị, lương thực, thực phẩm đều phải gùi cõng từ dưới bến lên.

Đứng ở đèn biển Hạ Mai nhìn ra phía đông, rất dễ nhìn thấy các tàu nước ngoài qua lại. Trong khi đó, tầm nhìn từ trạm biên phòng lại chỉ thấy phía trong bờ là phía tây. Cuối tháng 1.2025, tàu vận tải Hua Xin 168 của Trung Quốc đã mắc cạn ở bãi đá phía nam đảo Hạ Mai và được các công nhân đèn biển phát hiện.

Khi chúng tôi hỏi về các mốc định hướng điểm cơ sở A17 và A18, các công nhân đèn biển và bộ đội Trạm kiểm soát biên phòng Hạ Mai đều lắc đầu không biết. Chỉ đến khi chúng tôi thực hiện tìm kiếm theo tọa độ và phương pháp định vị nhiều giờ liền, mới thấy 2 mốc định hướng nằm ở bờ phía đông đảo Hạ Mai.

Kỳ tiếp theo: Đi tìm đảo Thanh Lam (điểm A19 - A20), lại thành Thanh Lân