14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16

Điểm A16 đường cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ, nằm ở đảo Long Châu Đông, thuộc quần đảo Long Châu (đặc khu Cát Hải, TP.Hải Phòng), cách bãi tắm Cát Cò 2 gần 20 km theo đường chim bay.

Vừa chạy xuồng vừa sửa máy

Đảo Long Châu Đông thuộc quần đảo Long Châu. Nhìn trên bản đồ, khu vực này có 6 khối đá đứng cạnh nhau, cách đảo Long Châu (lớn) hơn 5 km về phía đông.

Do đảo Long Châu không có người dân sinh sống, không có tuyến vận chuyển thông thường, cấm các hoạt động du lịch - dịch vụ… nên ngay việc ra đảo Long Châu (lớn) cũng rất khó khăn, chưa nói đến chuyện ra các đảo thuộc quần đảo.

Đầu tháng 9.2025, sau nhiều lần hoãn đi hoãn lại, chúng tôi cũng được thông báo "thời tiết tốt, dễ tiếp cận Long Châu Đông" và bay từ TP.HCM ra Nội Bài, chuyển sang xe khách tiếp tục di chuyển xuống Cát Bà, Cát Hải.

Mặc dù có sự chỉ đạo của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, nhưng do quân số - phương tiện đang phải trực tăng cường, nên trung tá Phan Đức Long (Đồn trưởng Đồn biên phòng Cát Bà) tìm mọi cách, kiếm xuồng đưa tôi ra điểm A16, nhưng không được. 

Rất may là thời điểm này, thiếu tá quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn Ngọc Tân (Biên phòng cửa khẩu cảng Hải Phòng) đang nghỉ tranh thủ ở Cát Bà, đã mượn được chiếc xuồng nhỏ của người dân, tình nguyện chở tôi.

Thiếu tá Tân nguyên là nhân viên tổ công tác Long Châu (thuộc Đồn biên phòng Cát Bà), đã có rất nhiều năm công tác gắn bó với quần đảo, nên rất thông thuộc địa hình, luồng lạch và chỉ muốn ở lại công tác Long Châu, nhưng lại bị chuyển về Đồn biên phòng cửa khẩu cảng Hải Phòng, theo quy định về thời gian công tác.

Buổi sáng, thiếu tá Tân chạy xuồng từ cảng Trân Châu vòng qua vịnh Cát Bà đón tôi ở bến tàu cao tốc gần bãi tắm Cát Cò 3 và thẳng hướng đông nam ra quần đảo Long Châu. Do chiếc xuồng gặp sự cố, nên quãng đường gần 20 km phải chạy gần 3 tiếng đồng hồ, và buổi trưa phải vào đảo Long Châu lớn để sửa máy.

Trò chuyện với các ngư dân chuyên đánh bắt trên vùng biển Long Châu và các cán bộ biên phòng, tôi được biết đảo Long Châu Đông được người dân gọi là đảo dê, do có một số con dê được nuôi trên đảo. 

Mọi người cũng khẳng định trên đảo không có mốc định hướng điểm cơ sở và việc Chính phủ công bố đường cơ sở tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ, trong đó đảo Long Châu Đông (đảo dê) là điểm cơ sở A16, cũng chưa được thông tin đến địa phương.

Mốc định hướng không ai biết

Đầu giờ chiều, chúng tôi sửa xong chiếc xuồng máy và chạy từ đảo Long Châu (lớn) sang Long Châu Đông. Gọi là đảo, nhưng khu này có đến 6 khối đá giống như 6 đảo nhỏ đứng cạnh nhau. Sau khi chạy quanh khu vực quan sát, tôi quyết định trèo lên khối đá lớn nhất, cao nhất ở giữa, để có thể nhìn xuống tìm cột mốc định hướng. 

Thiếu tá Tân tìm được vị trí ghé mũi tốt nhất, lựa con sóng lao vào cho tôi nhảy lên bờ đá, sau đó nhanh chóng lùi xuồng ra xa, không để sóng ập vào đánh vỡ xuồng. Anh Tân cũng là người quan sát, chỉ đường từ xa cho tôi.

Đảo Long Châu Đông có chiều dài ước tính hơn 540 m, chỗ rộng nhất khoảng 215 m, độ cao khoảng 70 - 100 m so với mực nước biển. Đảo được hình thành từ các khối đá xếp chồng lên nhau. Giữa các khe đá có nhiều phân chim lưu cữu bao năm, là nơi sinh sống của các bụi cây gai và cây phong ba tán thấp.

Việc di chuyển lên điểm cao nhất của đảo cực kỳ khó khăn, do cây gai tua tủa đâm vào người sắc lẹm. Đường đi không có, phải men theo các bờ đá, bíu tay tìm đường nhích lên. Dọc đường đi, có rất nhiều tảng đá liên kết yếu, lở gãy và rơi xuống mặt biển sâu hun hút. 

Thiếu tá Tân lái xuồng chạy vòng quanh dưới mặt biển theo dõi, chỉ hướng đi cho tôi, chốc chốc lại quát to: "Cẩn thận rắn lục".

Sau hơn 1 tiếng đồng hồ đánh vật với đá sắc nhọn, cây gai đâm tua tủa, tôi cũng lên được đỉnh núi và quan sát, phát hiện 2 mốc định hướng làm bằng xi măng ở phía bắc và nam của đảo. 

Lại tìm cách bò xuống phía nam, tiếp cận mốc tọa độ và nhận thấy mốc này có thể mới thiết lập. Màu xi măng trắng còn rất mới và khuôn gỗ vẫn bám nguyên vẹn xung quanh. Trên bề mặt xi măng hình vuông chỉ có vật đánh dấu làm bằng chất liệu sứ, ghi dòng chữ "BTN&MT. Điểm tọa độ".

Ở điểm mốc phía bắc đảo, tôi lại phải nhảy xuống xuồng, chạy qua khu vực ước tính và tìm bờ đá, ghé mũi xuồng nhảy lên, bò trên đá tìm kiếm. Sau khoảng 30 phút dõ dẫm, cũng phát hiện mốc định hướng điểm cơ sở A16 nằm ở tảng đá lớn gần mép nước. 

Mốc này cũng hình chữ nhật, có vật đánh dấu tọa độ làm bằng sứ ở giữa. Phía trên ghi dòng chữ "Mốc định hướng". Phía dưới ghi "ĐH-A181". Mốc này được làm từ lâu, vết xi măng đã cũ và phía dưới bên phải bị vỡ góc.

Hải trình từ đảo Long Châu Đông về lại cảng Trân Châu (đảo Cát Bà, đặc khu Cát Hải), thiếu tá Tân dừng xuồng lên thăm tàu BP 02-12-01 của Hải đội 2 Bộ đội biên phòng TP.Hải Phòng đang trực bảo vệ chủ quyền, chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) trên vùng biển Long Châu. 

Các cán bộ biên phòng khi biết chuyện tôi đi tìm mốc định hướng A16, đã rất ngạc nhiên. Họ không ngờ trên đảo lại có điểm mốc như vậy và tất nhiên, càng không biết ai cắm, cắm khi nào…

Đặc biệt, khi tôi về lại bờ, một số cán bộ công tác trong ngành quản lý bảo vệ biển đảo, biên giới - địa giới… liên tục hỏi xin các hình ảnh điểm mốc tọa độ, mốc định hướng, mốc xác định điểm cơ sở mà tôi đã ghi được, để… đưa vào tài liệu lưu trữ. Khi tôi hỏi: "Các anh ra đấy chưa?" nhưng chỉ nhận được sự im lặng…

Kỳ 7: Đảo Hạ Mai có 2 điểm cơ sở A17 - A18