“Hãy kiểm tra ngay và ở nhà hôm nay”, tiêu đề email viết.
Tuần này, tập đoàn Amazon tuyên bố sẽ cắt giảm 14.000 vị trí khối văn phòng, với kế hoạch loại bỏ tới 10% tổng lực lượng lao động “white-collar” trong tương lai. Vào thứ 3, United Parcel Service (UPS) cho biết họ đã giảm khoảng 14.000 vị trí quản lý trong vòng 22 tháng qua. Đáng nói, thông tin này chỉ đến vài ngày sau khi nhà bán lẻ Target công bố cắt 1.800 vị trí văn phòng.
Đầu tháng 10, hàng loạt nhân viên văn phòng tại các công ty như Rivian Automotive, Molson Coors, Booz Allen Hamilton và General Motors cũng nhận được thông báo sa thải hoặc biết rằng điều đó sắp xảy ra. Tính chung, hàng chục nghìn nhân viên văn phòng mới bị sa thải ở Mỹ đang bước vào một thị trường việc làm trì trệ, nơi dường như không còn chỗ cho họ.
Lúc 5 giờ 30 sáng thứ ba, Kelly Williamson nhận được tin nhắn báo động từ nơi làm việc của mình là Whole Foods Market, công ty con của Amazon yêu cầu bà kiểm tra email ngay lập tức.
“Hãy kiểm tra ngay và ở nhà hôm nay”, tiêu đề email viết.
Bức thư báo rằng vị trí của bà trong nhóm bảo vệ tài sản đã bị cắt bỏ. Thẻ ra vào và máy tính của người phụ nữ 55 tuổi đến từ Austin, Texas, lập tức bị vô hiệu hóa. Bà được cho 90 ngày để tìm việc khác trong công ty, còn đồ cá nhân sẽ được gửi qua đường bưu điện.
Một tin nhắn tương tự được gửi tới nhiều nhân viên khác của Whole Foods: “Kiểm tra email liên quan đến vị trí của bạn và ở nhà hôm nay”.
BÌNH THƯỜNG MỚI
Một mô hình việc làm mới đang hình thành ở Mỹ. Các tập đoàn lớn đang thu hẹp quy mô, cắt giảm sâu các vị trí văn phòng, khiến số lượng việc làm tốt, ổn định – vốn từng nuôi sống các gia đình trung lưu ngày càng ít đi.
Gần 2 triệu người Mỹ hiện đang thất nghiệp dài hạn (trên 27 tuần), theo số liệu liên bang mới nhất.
Đằng sau làn sóng sa thải này, một phần là do các công ty đang đón nhận làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI) – công nghệ mà các lãnh đạo hy vọng có thể thay thế phần lớn công việc của nhân viên văn phòng được trả lương cao.
Nhà đầu tư gây sức ép buộc các ban điều hành phải tăng năng suất với ít nhân sự hơn, trong khi sự bất ổn chính trị và chi phí cao khiến tốc độ tuyển dụng chậm lại.
Tất cả những yếu tố này đang định hình lại khái niệm “văn phòng” tại Mỹ, khiến các quản lý còn lại phải giám sát nhiều người hơn, ít thời gian hơn, và nhân viên phải gánh khối lượng công việc nặng nề hơn bao giờ hết.
Chuỗi tái cơ cấu liên tiếp này đang khiến cả quản lý lẫn nhân viên đều cảm thấy bất an. Cơ hội tìm việc mới cũng ngày càng thu hẹp.
Theo khảo sát của WSJ–NORC, chỉ khoảng 20% người Mỹ cho biết họ rất tự tin hoặc cực kỳ tự tin rằng mình có thể tìm được một công việc tốt nếu muốn, thấp hơn rõ rệt so với các năm trước.
Trong khi đó, các cơ hội cho lao động phổ thông, kỹ thuật hoặc dịch vụ lại tăng lên. Các công ty cho biết họ đang thiếu nhân lực trong các ngành nghề như cơ khí, y tế, khách sạn và xây dựng, nhưng lại tạm dừng tuyển dụng ở các vị trí tư vấn, quản lý, bán lẻ và tài chính, đồng thời triển khai AI để thay thế nhân viên trong kế toán và giám sát gian lận.
“Cả hệ thống dường như đang bị đảo lộn”, Chris Reed, 33 tuổi, người bị sa thải khỏi công việc trong lĩnh vực bán hàng công nghệ - nơi anh đã gắn bó hơn 10 năm nói.
Reed, sống ở New Braunfels, Texas, vừa nhận một công việc bán xe Toyota sau 10 tháng thất nghiệp. Anh phải nuôi ba con nhỏ (10, 8 và 6 tuổi) cùng người vợ nội trợ đang theo học đại học.
“Tôi có đủ kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ”, anh nói. “Nhưng tôi không nhận được bất kỳ lời mời nào”.
Sau khi mất việc, Reed nói rằng anh đã gửi hơn 1.000 đơn xin việc. Để duy trì chi tiêu – từ thực phẩm, xăng, điện nước đến hai khoản vay xe hơi – anh rút toàn bộ tiền phòng hưu, bán cổ phiếu, tiền số và cả bộ sưu tập thẻ Pokémon mà anh sưu tầm cùng con trai. Cuối cùng, ngôi nhà bị tịch thu vì không trả nổi thế chấp.
Mùa hè này, bạn anh giới thiệu công việc tại đại lý xe hơi. Anh mất hơn hai giờ di chuyển mỗi ngày và thường phải làm việc từ 8h30 sáng đến 9h tối.
“Tôi hiếm khi gặp các con”, Reed nói. “Con gái tôi không cho tôi đi ngủ vì nghĩ ngày mai sẽ không thấy tôi. Lịch sinh hoạt mới đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống gia đình tôi”.
CANH BẠC
Những vị trí bị cắt giảm phần lớn là những công việc mà người Mỹ từng mơ ước - yêu cầu bằng đại học, lương cao, môi trường văn phòng thoải mái như quản lý nhân sự hay kỹ sư trung cấp.
Giờ đây, những công việc tưởng chừng ổn định lại trở thành quả bom hẹn giờ, khi nhân viên cấp trung chỉ biết chờ đến lượt mình nhận cuộc gọi “chia tay”.
Theo Cục Dự trữ Liên bang Philadelphia, các công việc được trả lương cao và yêu cầu bằng cử nhân hiện có nguy cơ bị AI thay thế cao hơn nhiều so với các ngành nghề khác.
Dù nền kinh tế vẫn tăng trưởng, tốc độ tuyển dụng đang yếu dần, và các chuyên gia dự báo việc tạo thêm việc làm sẽ chậm lại trong mùa thu này. Trong môi trường như vậy, doanh nghiệp trở nên kén chọn, khiến nhân viên kỳ cựu và sinh viên mới ra trường đều bị kẹt lại.
“Các công ty giờ có thể thuê người khớp hoàn toàn với mô tả công việc”, bà Melissa Marcus, giám đốc điều hành tại một công ty tư vấn việc làm ở Austin, Texas cho biết. “Những công ty có ngân sách tuyển dụng đang đòi hỏi mọi thứ – cả ‘mặt trăng và các vì sao’”.
THẾ HỆ TRẺ BỊ BỎ LẠI PHÍA SAU
Theo Hiệp hội các trường đại học và nhà tuyển dụng Mỹ, sinh viên tốt nghiệp năm 2025 nộp nhiều hồ sơ hơn nhưng nhận được ít lời mời hơn so với khóa 2024.
“Tôi cảm giác mình đã cố gắng rất nhiều để bước vào thị trường lao động, nhưng chiếc thang đã bị rút mất”, Kobe Baker, 23 tuổi, tốt nghiệp Đại học Baylor vào đầu năm 2025 nói. “Không ai chỉ cho tôi cách cải thiện hay làm tốt hơn – chỉ là một sự im lặng hoàn toàn”.
Hiện sống tại Bloomfield, bang New Jersey, Baker từng hy vọng sẽ vào được thị trường việc làm New York, nhưng cuối cùng chỉ tìm được một công việc dịch vụ khách hàng vào cuối tháng 9.
Mike Hoffman, Giám đốc điều hành công ty tư vấn SBI cho biết trong sáu tháng qua, ông đã cắt giảm 80% đội ngũ phát triển phần mềm, trong khi năng suất lại tăng vọt.
“Chúng tôi có người quản lý các cụm tác vụ – và AI tự viết mã Python”, ông nói.
Nhà đầu tư hiện đang gây áp lực buộc doanh nghiệp cắt giảm tới 30% nhân sự, Hoffman cho biết, và các lãnh đạo cần phải tự hỏi: “Liệu họ có thể – và có nên – làm như vậy không?”
Thứ hai vừa rồi, công ty học trực tuyến Chegg tuyên bố cắt giảm 388 việc làm trên toàn cầu, tương đương 45% tổng nhân sự, khi chuyển sang mô hình AI tự động trả lời câu hỏi cho sinh viên.
Khi các tập đoàn công nghệ và nhà đầu tư theo đuổi hiệu quả tối đa, AI và tự động hóa đang định hình lại bộ mặt việc làm tại Mỹ.
Lao động tay nghề thấp vẫn được săn đón. Nhân viên văn phòng, kỹ sư và nhà quản lý thì bị thay thế dần.
Những người vẫn còn việc làm thì sống trong lo sợ bị cắt giảm, còn những người đã mất việc thì vật lộn tìm lại chỗ đứng trong một nền kinh tế đang ngày càng nói với họ rằng: “Chúng tôi không cần bạn nữa”.
Theo: WSJ, Fortune
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn