Hợp tác Việt Nam - Anh: Chương mới trong lịch sử ngoại giao, hình mẫu hợp tác mới

Chuyến thăm và làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Vương quốc Anh được kỳ vọng mở ra chương mới trong lịch sử ngoại giao với hình mẫu hợp tác mới thiết thực, hướng tới người dân hai nước.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Vương Thừa Phong - nguyên Phó trưởng Ban Đối ngoại Trung ương, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Anh - chia sẻ trong quan hệ ngoại giao hai nước đã có những điểm "hết sức đặc biệt" kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973.

Anh là một trong những nước lớn đầu tiên ở châu Âu thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, ngay sau khi Hiệp định Paris được ký kết, cũng là nước lớn đầu tiên ở phương Tây thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược với Việt Nam 15 năm trước. Anh đã đón Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là người đứng đầu Đảng ta lần đầu tiên thăm chính thức năm 2013.

Nhiều nhà nghiên cứu thường nhắc đến một đặc điểm nổi bật là đến nay Anh là nước duy nhất trong các nước lớn trên thế giới không có vấn đề lịch sử với Việt Nam. Sau Hiệp định Paris, Anh đã sớm nối lại viện trợ ODA, ủng hộ Việt Nam trong quan hệ với Liên minh châu Âu (EU) như đàm phán phê chuẩn Hiệp định PCA và EVFTA...

Đặc biệt, ngay sau khi ra khỏi EU với sự kiện Brexit, Anh đã sớm xúc tiến đàm phán và ký Hiệp định thương mại tự do với Việt Nam (UKFTA). Việt Nam với tư cách là thành viên sáng lập CPTPP đã ủng hộ mạnh mẽ Anh tham gia hiệp định này, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư của hai nước.

Bởi vậy mà bất chấp các biến động lớn, quan hệ hai nước đã luôn được phát triển toàn diện và năng động. Như đánh giá của Tổng Bí thư Tô Lâm, quan hệ hai nước đã vượt qua khoảng cách địa lý, khác biệt về trình độ và hệ thống chính trị để phát triển toàn diện và năng động.

* Với một quan hệ hết sức đặc biệt như vậy, theo ông, chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm và việc hai nước dự kiến nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện có ý nghĩa thế nào?

- Đặt trong bối cảnh có nhiều thay đổi, tình hình thế giới và khu vực có nhiều thuận lợi nhưng khó khăn, phức tạp và thách thức cũng không ít. Vì vậy, việc hai nước tiếp tục củng cố và nâng cấp quan hệ chiến lược để phát triển toàn diện là yêu cầu có ý nghĩa rất sâu sắc.

Tôi cho rằng chuyến thăm của Tổng Bí thư tạo ra một mốc lịch sử hết sức quan trọng, đưa quan hệ hai nước lên mức độ phát triển cao nhất. 

Sự kiện này cũng đánh dấu việc chúng ta đã hoàn tất nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với tất cả các nước là Ủy viên Thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc gồm: Mỹ, Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc. Rõ ràng đây là điều mà không phải nhiều nước làm được.

Cùng với việc thiết lập và nâng cấp quan hệ với nhiều đối tác, sự kiện này mở ra một cục diện mới trong quan hệ đối ngoại của Việt Nam khi nước ta xây dựng và thiết lập được một hệ thống bạn bè và đối tác phong phú, đa dạng và đồng bộ với mức độ cao chưa từng có, tạo thuận lợi để thực hiện các mục tiêu của đất nước trong kỷ nguyên sắp tới.

* Theo ông, các hoạt động trong chuyến thăm của Tổng Bí thư có những điểm nhấn và ý nghĩa gì?

- Chuyến thăm diễn ra với nhiều hoạt động phong phú và có ý nghĩa lớn. Trước hết đó là cuộc hội đàm của Tổng Bí thư với Thủ tướng Anh - cuộc đối thoại chính trị cao cấp của hai nhà lãnh đạo và kết quả tích cực nhất là dự kiến hai bên nhất trí ra Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện, cùng các văn kiện hợp tác được ký kết sẽ là những nền tảng rất quan trọng để đưa quan hệ hai nước lên tầm cao mới.

Tổng Bí thư cũng có bài phát biểu chính sách quan trọng tại Đại học Oxford - trung tâm giáo dục đại học hàng đầu của thế giới, là biểu tượng tri thức của nước Anh, nêu bật đường lối đối nội và đối ngoại của Việt Nam, phương hướng để thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện.

Đặc biệt, những chia sẻ của Tổng Bí thư đánh giá tình hình thế giới cùng tầm nhìn về tương lai phát triển Việt Nam, triển vọng quan hệ hai nước là rất độc đáo và bao trùm. Điểm đặc biệt, Tổng Bí thư không chỉ nhấn mạnh mục tiêu phát triển của Việt Nam, mà quan trọng là cách thức để Việt Nam đạt được mục tiêu, các mục tiêu hợp tác vì hòa bình và phát triển trong quan hệ của Việt Nam với các nước. 

Tôi cho rằng với những nội dung mới, cập nhật nhất về những chủ trương, chính sách của Việt Nam mà Tổng Bí thư đưa ra sẽ tạo tiếng vang lớn.

Một sự kiện cũng rất đáng chú ý là việc Tổng Bí thư ngay sau khi sang Anh đã có buổi làm việc với các chuyên gia, nhà chiến lược và học giả hàng đầu về trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn của châu Âu và thế giới khi Anh là quốc gia hàng đầu về đổi mới sáng tạo, công nghệ, trí tuệ nhân tạo...

Điều này là rất phù hợp với nhu cầu, tiềm năng và định hướng chiến lược của Việt Nam về phát triển khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo. Nhiều học giả, chuyên gia đánh giá cao việc Bộ Chính trị Đảng ta đã ban hành nghị quyết 57 có tính đột phá về phát triển khoa học công nghệ, tạo hành lang pháp lý, hạ tầng khoa học công nghệ, thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực này với Anh trong thời gian tới.

Cùng đó là cuộc gặp của Tổng Bí thư với cộng đồng người Việt Nam ở Anh - một cộng đồng có quá trình phát triển và hội nhập rất tốt và đang ngày càng củng cố. Đội ngũ trí thức kiều bào ta ở Anh đang ngày càng phát triển và sẽ là cầu nối quan trọng thúc đẩy quan hệ giữa hai nước trong thời gian tới.

Bởi vậy, tôi cho rằng đây là chuyến thăm lịch sử mở ra mốc mới rất quan trọng trong quan hệ hai nước. Như Tổng Bí thư đã nói trong bài diễn văn tại Đại học Oxford, quan hệ hợp tác hai nước sẽ tiến thêm nấc mới trong bản đồ ngoại giao của thời đại mới, mà còn là lực đẩy, hình mẫu, câu chuyện thành công chung, phục vụ lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, phát triển bền vững, thịnh vượng.

Theo ông, những việc cần làm tới đây để hiện thực hóa những cam kết chiến lược hai nước đã thỏa thuận?

Những kết quả chuyến thăm có ý nghĩa quan trọng, song làm thế nào biến thỏa thuận, văn kiện hợp tác thành kết quả cụ thể là yêu cầu cấp bách. Do đó, tôi cho rằng hai bên cần sớm phối hợp cụ thể hóa các nội hàm của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, trao đổi thống nhất các bước đi và lộ trình cụ thể để triển khai thực hiện.

Trọng tâm của hợp tác là kinh tế, thương mại, đầu tư, du lịch, giáo dục - đào tạo, tài chính quốc tế, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh, ứng phó biến đổi khí hậu mà mỗi bên đều có thế mạnh cũng như nhu cầu. 

Cùng với đó là thúc đẩy hợp tác chính trị đối ngoại, trao đổi và phối hợp trong các vấn đề khu vực và toàn cầu mà cả hai đều có tiếng nói trọng lượng.