(Dân trí) - 9 tháng đầu năm, đã có hơn 18.500 hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang phương pháp kê khai, gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp.
Tại hội thảo "Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường" do Báo Lao động tổ chức chiều ngày 23/10, bà Lê Thị Chinh, Phó trưởng Ban Nghiệp vụ Thuế tại Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết trong 9 tháng qua, hơn 18.500 hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang phương pháp kê khai, gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp.
Đặc biệt, 98% số hộ kinh doanh kê khai đã thực hiện khai, nộp thuế điện tử; trên 133.000 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
Trước đó, Bộ Tài chính đã ban hành Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”. Bộ này đã xác định xóa bỏ hình thức thuế khoán kể từ ngày 1/1/2026, tạo bước chuyển quan trọng đối với công tác quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh.
Bà Chinh cho biết chỉ ra 3 lợi ích lớn của việc bỏ thuế khoán và chuyển sang kê khai thuế. Thứ nhất là đơn giản hơn nhờ công thức dễ hiểu. Theo đó, thuế được tính trên doanh thu thực tế nhân thuế suất theo ngành nghề.
Ngoài ra, việc thu thuế minh bạch hơn nhờ hóa đơn điện tử và phần mềm bán hàng. Hộ kinh doanh có thể theo dõi doanh thu, chi phí, lãi lỗ, tính trước nghĩa vụ thuế.
Bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (nay là Cục Thuế), cho rằng để người dân và doanh nghiệp tuân thủ thuế tốt hơn, cần chuyển từ tư duy “quản lý và áp đặt” sang “dịch vụ và đồng hành”. “Cơ quan thuế phải tiếp tục xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, giúp giảm chi phí tuân thủ cho cả người nộp thuế và cho xã hội”, bà Cúc nêu.
Để việc thu thuế được hiệu quả, bà Nguyễn Thị Cúc đề xuất Cục thuế và các đơn vị liên quan thiết kế thêm tính năng nhắc chậm nộp thuế tự động. Bà Cúc cho biết, theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, chỉ cần nộp chậm một số ngày nhất định đã bị phạt như nhau, dù số thuế phải nộp rất nhỏ.
Bà lấy ví dụ trường hợp người nộp thuế chỉ phải nộp vài trăm nghìn đồng, nhưng vì chậm hạn vẫn bị phạt ở mức vài triệu đồng - điều này gây tâm lý e ngại và chưa thực sự công bằng cho người nộp thuế.
Cũng theo bà Cúc, người kinh doanh vừa chịu thuế, vừa phải gánh nhiều chi phí ngoài thuế như phí quản lý chợ, chi phí đảm bảo an toàn thực phẩm, chi phí vận hành… “Điều này khiến họ gặp nhiều áp lực trong kinh doanh. Nếu có chính sách giúp giảm các chi phí ngoài thuế đó, họ sẽ sẵn sàng tuân thủ nghĩa vụ thuế tốt hơn”, bà nêu.
Ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó tổng giám đốc Dịch vụ Tư vấn Thuế và Pháp lý, Deloitte Việt Nam gợi ý 3 trụ cột chiến lược để hướng đến việc tự giác tuân thủ thuế cũng như quản lý thuế hiện đại.
Trụ cột 1 là xây dựng nền tảng khung quản trị thuế vững chắc. Với trụ cột 1, doanh nghiệp cần thiết lập và chuẩn hóa các quy trình và hệ thống kiểm soát nội bộ, đảm bảo dữ liệu thuế được ghi nhận, lưu trữ và rà soát nhất quán giữa các bộ phận như: kế toán, kinh doanh, pháp chế, tài chính, đầu tư.
“Khung quản trị này không chỉ giảm thiểu rủi ro trong quá trình thanh kiểm tra sau này mà còn nâng cao khả năng phối hợp với cơ quan thuế, thể hiện tính minh bạch và chuyên nghiệp”, vị này nêu.
Trụ cột 2 là phát triển về công nghệ, số hóa và khai thác dữ liệu thuế. Doanh nghiệp nên xem dữ liệu thuế là một loại tài sản quản trị chiến lược. Thông qua các công cụ về AI, doanh nghiệp có thể chủ động trong việc phát hiện sai lệch, phân tích xu hướng và tối ưu dòng tiền nộp thuế.
Trụ cột 3 là con người. Theo vị này, thay vì chỉ tập trung vào nghiệp vụ kê khai và báo cáo, đội ngũ thuế cần được đào tạo để hiểu sâu về hoạt động kinh doanh, có khả năng phân tích dữ liệu, dự báo rủi ro và tham mưu chiến lược cho cấp lãnh đạo.
Ông Tuấn cho rằng thời gian tới, cơ quan thuế có thể nghiên cứu thêm mục phản ánh tình trạng né tránh nộp thuế trên ứng dụng eTax Mobile để việc tuân thủ nghiêm ngặt hơn.
Vị này cũng kiến nghị cơ quan thuế nên quy định tài khoản đăng ký theo chủ hộ kinh doanh, đăng ký kinh doanh, trùng khớp với người có mã số thuế đăng ký kinh doanh để tránh việc trốn, né thuế.