Hôm nay là ngày Thu phân ở Việt Nam: Vì sao có hiện tượng này?

Vào ngày Thu phân hôm nay 23.9, mọi nơi trên trái đất có gần đúng 12 giờ ban ngày và 12 giờ ban đêm. Điều gì đã xảy ra?

Theo Hội Thiên văn Hà Nội (HAS), Thu phân năm 2025 xảy ra vào lúc 1 giờ 20 phút rạng sáng nay 23.9 theo giờ Việt Nam. Đây là thời điểm đánh dấu sự bắt đầu của mùa thu ở Bắc bán cầu và mùa xuân ở Nam bán cầu. Vào ngày này, mọi nơi trên trái đất đều có ngày và đêm gần như chính xác bằng 12 giờ.

Dù bạn ở bất kỳ đâu, mặt trời đều mọc lên ở hướng chính đông và lặn đi ở hướng chính tây. Điểm phân xảy ra do trục tự quay của trái đất nghiêng một góc 23,5° so với mặt phẳng hoàng đạo.

Thuật ngữ "điểm phân" (equinox) bắt nguồn từ các từ trong tiếng Latinh là aequus (bằng nhau) và nox (đêm). 

Ngay cả khi ngày và đêm không chính xác bằng nhau tại điểm phân, vẫn sẽ có những ngày mà độ dài ban ngày và ban đêm rất gần 12 giờ. Chúng được gọi là "điểm cân bằng". Ngày này có thể xảy ra vài ngày hoặc vài tuần trước hoặc sau một điểm phân.

Vì sao có Thu phân?

Theo chuyên gia, điểm phân xảy ra do trục tự quay của trái đất nghiêng một góc 23,5° so với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh mặt trời. Hướng của trục quay vẫn cố định trong không gian khi trái đất di chuyển trên quỹ đạo, trong khi hướng quan sát của chúng ta về phía mặt trời thay đổi và lần lượt đi qua các chòm sao hoàng đạo.

Do đó, đôi khi cực bắc của trái đất sẽ nghiêng về phía mặt trời nhiều hơn vào tháng 6 và đôi khi lại nghiêng ra xa mặt trời hơn vào tháng 12. Điều này tạo ra các mùa trong năm.

Tại các điểm trung gian giữa những điểm chí, mặt trời nằm chính xác trên xích đạo vào khoảng ngày 21.3 và 23.9. Vào tháng 3, mặt trời di chuyển về phía bắc qua đường xích đạo, trong khi vào tháng 9, mặt trời di chuyển về phía nam.

Vào ngày Thu phân ở Nam Cực, mặt trời sẽ mọc trong 24 giờ. Đây chính là cơ hội hoàn hảo để quan sát hiện tượng "mặt trời lúc nửa đêm". Các vị trí trên xích đạo, độ dài ban ngày luôn dài hơn 12 giờ một chút trong suốt năm.