Ẩn họa từ mỹ phẩm 'handmade'

Tại đây, bác sĩ chẩn đoán cô bị viêm da tiếp xúc do phản ứng với các thành phần trong kem bôi. Tình trạng sưng tấy, phát ban kèm bong vảy cho thấy làn da đã bị tổn thương. Nếu không được điều trị kịp thời, những tổn thương này có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài như viêm da mạn tính, mất sắc tố, sẹo thâm hoặc sẹo lồi.

Loại cao trị mụn này Hoa, ở quận 9, mua trên TikTok, sau khi bị thu hút bởi những lời quảng cáo "dành cho da nhạy cảm, không corticoid, an toàn tuyệt đối". Các phản hồi của khách được dựng khéo léo bởi các tài khoản ẩn danh càng làm tăng sự tin tưởng. Tuy nhiên, đến nay, sản phẩm vẫn chưa được xác định tên thương hiệu, thành phần và nguồn gốc sản xuất, cô gái cho hay.

Bác sĩ chỉ định Hoa điều trị bằng thuốc chống viêm, giảm dị ứng, kết hợp kem phục hồi da chuyên biệt. Sau một thời gian, triệu chứng có phần thuyên giảm nhưng bệnh nhân cần tái khám theo dõi sát trong nhiều tuần tới.

Ngân, 25 tuổi, cũng phải trả giá đắt sau ba tháng tự ý bôi kem trắng da "handmade" đặt mua qua mạng. Làn da vốn khỏe mạnh trở nên mỏng, khô, mọc mụn mủ dày đặc lưng, ngực sau một thời gian sử dụng. Dừng kem vẫn không giúp cải thiện, các mảng mụn lan rộng hơn, ngứa rát và gây suy giảm chất lượng cuộc sống.

Kết quả chẩn đoán tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cho biết cô bị phát ban trứng cá do tiếp xúc với corticoid trong kem bôi, buộc phải dùng kháng sinh, kháng dị ứng, kẽm và chiếu đèn LED kéo dài 5 tháng mới có tiến triển rõ rệt, song vẫn để lại thâm sẹo.

Hiện nay, mỹ phẩm "handmade" tràn lan trên mạng xã hội, đặc biệt trên các nền tảng như Instagram, TikTok hay Shopee, thu hút người tiêu dùng bởi giá rẻ và lời quảng cáo "tự nhiên, an toàn". Chúng là các sản phẩm chăm sóc da, trang điểm hoặc làm đẹp được tự làm thủ công, thường sử dụng các nguyên liệu tự nhiên, dễ tìm như dầu thực vật, sáp ong, tinh dầu, bột thảo dược, mật ong, bơ shea...

Song, theo bác sĩ Thái Thanh Yến, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, loại mỹ phẩm này đa phần chứa hóa chất hoặc thành phần bảo quản không rõ xuất xứ. Nhãn mác có thể ghi "100% tự nhiên" nhưng thực tế tiềm ẩn nhiều nguy cơ, từ tác nhân gây kích ứng, dị ứng đến cả hóa chất độc hại.

"Các sản phẩm không được kiểm soát vệ sinh, lại thiếu chất bảo quản đúng chuẩn, dễ trở thành môi trường lý tưởng cho vi khuẩn, nấm mốc phát triển, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nghiêm trọng", bác sĩ Yến cho hay.

Bên cạnh đó, không ít loại kem trộn còn bị trộn corticoid hoặc các hóa chất mạnh để tạo hiệu ứng nhanh, nhưng hậu quả là làn da bị phá vỡ cấu trúc, mất đề kháng tự nhiên, rất khó phục hồi. Nhiều nghiên cứu chỉ ra, tiếp xúc lặp lại với các chất như parabens, hương liệu tổng hợp còn có thể ảnh hưởng đến nội tiết, hệ thần kinh và làm nặng thêm bệnh lý nền ở những người có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử hen suyễn.

Một khảo sát năm 2022 của Trung tâm Dị ứng Mỹ phẩm châu Á xác nhận, hơn 30% bệnh nhân từng bị viêm da, phát ban do sử dụng sản phẩm chứa thảo mộc hoặc "tinh dầu tự nhiên" không rõ kiểm định. Khi các tinh dầu này tiếp xúc với không khí, các hợp chất thơm phân hủy thành dẫn xuất phenylpropane (coumarin), vốn là tác nhân mạnh gây dị ứng và kích ứng.

Người dùng lại dễ sa đà vào lời cam kết ngọt ngào mà bỏ qua kiểm chứng khoa học, để rồi chịu hậu quả từ chính những sản phẩm làm đẹp thiếu kiểm soát này.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành, Hội Da liễu Việt Nam cảnh báo người tiêu dùng tuyệt đối không nên lựa chọn chỉ dựa vào quảng cáo trên mạng xã hội, mà cần chủ động kiểm tra nhãn mác, xuất xứ, tem chống giả, và chỉ dùng sản phẩm có hướng dẫn chi tiết bằng tiếng Việt.

Trước khi bôi thử bất cứ sản phẩm nào lên mặt, người dùng nên test trên vùng da nhỏ phía trong cổ tay hoặc sau tai; chỉ tiếp tục nếu sau 24 giờ không có phản ứng bất thường. "Bất cứ biểu hiện đỏ rát, ngứa, châm chích xuất hiện, cần ngưng sử dụng, rửa sạch da bằng nước muối sinh lý và không bôi thêm sản phẩm khác cho tới khi có chỉ định của chuyên gia", bác sĩ Thành khuyên.

Hôm 30/5, Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh, quảng cáo mỹ phẩm tự chế, mỹ phẩm nhà làm được buôn bán qua mạng. Trường hợp vi phạm như không được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, chưa được cấp số tiếp nhận phiếu công bố sản phẩm, không bảo đảm chất lượng hoặc quảng cáo không đúng quy định, thổi phồng tính năng, công dụng... sẽ bị xử lý.

Facebook, Zalo, TikTok, YouTube, các sàn thương mại điện tử được yêu cầu chủ động rà soát và gỡ bỏ nội dung quảng cáo mỹ phẩm có dấu hiệu vi phạm pháp luật, không có số tiếp nhận phiếu công bố sản phẩm, không tuân thủ quy định. Đồng thời, kiểm duyệt và kiểm soát nội dung quảng cáo mỹ phẩm trên trang cá nhân, hội nhóm, fanpage, kênh video... Sản phẩm phải có thông tin rõ ràng về nguồn gốc, cơ sở sản xuất được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện.

Thời gian qua, cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, mỹ phẩm giả, kém chất lượng... gây nguy hại cho người tiêu dùng, buộc phải thu hồi và tiêu hủy.

Mỹ Ý