Hộ kinh doanh còn e dè xuất hóa đơn điện tử

Ghi nhận ngày đầu thực hiện quy định các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, nhiều hộ vẫn còn e dè, lúng túng.

Còn nhiều băn khoăn

Trưa 1.6, chúng tôi ghé cửa hàng bán trái cây T.P trên địa bàn Q.3, TP.HCM. Với diện tích khoảng 4 - 5 m2, cửa hàng đặt nhiều tủ lạnh trưng bày trái cây, phía bên trong còn chất đầy các thùng trái cây nhập khẩu các loại. Không chỉ bán sỉ, cửa hàng còn bày các rổ nhựa đựng chôm chôm, quýt, lê, táo… bán lẻ. Sau khi chọn vài loại, cô nhân viên tính hóa đơn hết 230.000 đồng nhưng không đưa bất cứ chứng từ, hóa đơn nào dù cửa hàng có trang bị máy tính để nhập dữ liệu, thiết bị in hóa đơn. Khi chúng tôi hỏi, nhân viên cho biết khách mua hàng dưới 1 triệu đồng chỉ in bill tính tiền, trên 1 triệu đồng mới xuất hóa đơn. Những công ty đặt hàng làm quà biếu, phải chuyển khoản thanh toán từ tài khoản công ty thì cửa hàng xuất hóa đơn.

Tương tự, một cửa hàng buôn bán sữa, bia, rượu trên đường Nguyễn Thông, Q.3, TP.HCM, khi chúng tôi mua bánh mì, kẹo, bột dinh dưỡng…, nhân viên niềm nở mời chào, báo giá 320.000 đồng. Thế nhưng khi yêu cầu hóa đơn thì người này tỏ vẻ dè chừng rồi cho hay chỉ có giấy ghi tiền và hàng. Sau đó nhân viên này ghi trên miếng giấy trắng thông tin hàng và tiền thay vì ghi hóa đơn bán lẻ để trên tủ. Dù vậy, cửa hàng này nhận chuyển khoản thanh toán qua tài khoản ngân hàng.

Khảo sát tại chợ Vườn Chuối (Q.3, TP.HCM), tiểu thương ở đây chủ yếu đăng ký thuế khoán. Đi qua một dãy sạp đóng cửa im ỉm (số lượng đóng cửa tăng hơn so với thời điểm tết 2025), đến sạp quần áo của một chị tên N. mở cửa nhưng không có khách. Chị N. chia sẻ, nhiều sạp đã nghỉ kinh doanh từ sau tết vì không có khách chứ không phải "né" việc thực hiện các quy định về thuế. "Chúng tôi có nghe thông tin ở các chợ lớn như An Đông, Bến Thành… đã kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, nhưng tiểu thương ở đây chưa thấy triển khai nên cũng chưa biết như thế nào. Nếu sắp tới yêu cầu thực hiện thì cửa hàng cũng phải mua thiết bị để kết nối. Thế nhưng mấy chị em ở đây cũng trao đổi với nhau, kết nối mà đóng nhiều hơn 10 triệu đồng/năm (như thuế khoán hiện nay đang đóng) thì chắc cũng phải tính như thế nào chứ bán hàng giờ ế lắm", chị N. nói.

Còn chị Hoa, chủ một nhà thuốc quy mô nhỏ tại Q.3, TP.HCM, kể rằng vừa rồi cơ quan thuế đã mời chị lên làm việc cùng với mấy hộ kinh doanh (HKD) khác để phổ biến việc kết nối máy tính tiền. Theo dữ liệu thuế, nhà thuốc của chị Hoa nằm trong danh sách HKD có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm. Thế nhưng khi xem dữ liệu, chị Hoa phát hiện doanh thu của nhà thuốc năm 2023 lên đến 2,3 tỉ đồng, trong đó có 1 công ty dược dùng thông tin của nhà thuốc khiến doanh thu tăng thêm 2,1 tỉ đồng. "Vụ việc hiện đang được xử lý. Thêm vào đó, tôi cũng đang tìm hiểu xem đơn vị cung cấp máy in hóa đơn để xuất cho khách có phần mềm phù hợp với nhà thuốc hay không. Do vậy nhà thuốc cũng chưa thực hiện kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế. Việc này trước sau gì cũng phải thực hiện nên chắc cũng sẽ làm sớm thôi", chị Hoa cho hay.

Tiến tới bỏ thuế khoán

Ông Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhận xét: Không những HKD, cá nhân kinh doanh mà cả doanh nghiệp (DN) cũng chạy nước rút trong mấy tuần qua để thực hiện kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế. Quy định này cần được thực hiện nghiêm túc để tạo môi trường kinh doanh minh bạch, cạnh tranh công bằng. Tuy nhiên sau mấy tuần thực hiện tư vấn thuế cho người nộp thuế trên cả nước về quy định này, ông Trần Xoa thừa nhận, có phát sinh một số vấn đề cần được quy định rõ hơn. Đơn cử, nhóm đối tượng kết nối máy tính tiền là "hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng" hay chỉ khoanh vùng là các trung tâm thương mại; siêu thị; bán lẻ (trừ ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác); ăn uống, nhà hàng, khách sạn; dịch vụ vận tải hành khách, dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho vận tải đường bộ...

"Trong thời gian qua, nhiều phòng khám, quầy thuốc… cũng được cơ quan thuế yêu cầu thực hiện việc kết nối máy tính với cơ quan thuế. Họ cũng đặt ra ý kiến này. Một số DN cũng thở phào khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư 32/2025 vào ngày 31.5 cho phép DN được lựa chọn hoặc chuyển đổi áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) khởi tạo từ máy tính tiền hoặc tiếp tục sử dụng HĐĐT đã đăng ký sử dụng với cơ quan thuế", ông Trần Xoa cho hay.

Chi cục Thuế khu vực 2 cho biết tính đến sáng 22.5 đã có 5.086 hộ kinh doanh đăng ký HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền trên địa bàn TP.HCM. Trên cả nước, Cục Thuế dự kiến có khoảng 37.000 hộ, cá nhân kinh doanh đang nộp thuế khoán sẽ phải thực hiện kết nối máy tính tiền. Con số này khá khiêm tốn trong tổng số 5 triệu HKD đang hoạt động hiện nay. Bởi doanh thu 1 tỉ đồng/năm thì mỗi ngày HKD chỉ cần có doanh thu khoảng 2,8 triệu đồng. Con số này không lớn nhưng để giảm doanh thu, một số HKD, nhất là quán ăn, nhà hàng… yêu cầu khách thực hiện thanh toán bằng tiền mặt. Một số hộ thậm chí tạm dừng kinh doanh để xem xét tình hình. Ông Trần Xoa lưu ý, né cũng chỉ một thời gian nhưng việc yêu cầu khách trả tiền mặt là đi ngược lại chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt, hạn chế khách. Nhất là những người kinh doanh buôn bán thương mại điện tử trên không gian mạng, có kê khai hay không cũng lưu lại chứng cứ.

"Hơn nữa, từ 1.1.2026, phương pháp tính thuế khoán sẽ chính thức bỏ nên các HKD sẽ thực hiện kê khai thuế. Trong 7 tháng còn lại của năm 2025, việc áp dụng kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế sẽ như khoảng thời gian tập dượt cho người nộp thuế. Chính vì vậy, người nộp thuế cũng không nên quá lo khi áp dụng các quy định mà tìm cách né tránh. Thuế suất tính trên doanh thu hiện nay cũng từ 1,5% đối với hàng hóa, 4,5% đối với ăn uống…, không nên vì để né thuế mà vi phạm, mức phạt khi bị phát hiện sẽ cao hơn. Chẳng hạn, xuất sai hóa đơn bị phạt từ 2 - 4 triệu đồng/tờ; truy thu và phạt thuế 1,5 lần số thuế vi phạm", ông Trần Xoa khuyến cáo.