Thế hệ chi tiền để đọc sách cùng người lạ

Giới trẻ Âu - Mỹ kéo nhau đi du lịch để ngồi đọc sách cùng người lạ, ở đúng nơi câu chuyện trong tác phẩm văn học được sáng tác hoặc diễn ra và xem đó là kỳ nghỉ đáng giá.

Nhiều bạn trẻ không còn hài lòng với việc đọc sách một mình trong những chuyến du lịch. Ảnh: Chloë Aillud.

Tại một nhà hàng cổ điển ở Florence (Italy), nhóm du khách nước ngoài ngồi vây quanh một bàn gỗ dài, cụng ly sau từng đoạn tiểu thuyết được đọc lên thành tiếng. Bên cạnh họ là bức tường dán đầy ảnh tư liệu trận lũ năm 1966. Cuốn sách họ đang đọc, Still Life, được viết tại nơi này. Với họ, đây là dịp được sống trong câu chuyện.

Du lịch đọc sách (reading retreat) đang trở thành lựa chọn nghỉ dưỡng mới của giới trẻ Âu - Mỹ. Thay vì ngồi một mình đọc sách bên bãi biển, họ đăng ký tour đọc cùng người lạ, cùng nhau thảo luận và cảm nhận lại cuốn sách ở chính nơi nó diễn ra. Càng ít điểm tham quan trong chuyến du lịch, càng nhiều thời gian để đọc sách và trải nghiệm văn hóa.

Khi thế hệ du khách mới mệt mỏi với check-in sống ảo, với các tour dày đặc giờ giấc, du lịch đọc sách xuất hiện như chiếc chìa khóa cho mọi vấn đề. Nó kết hợp du lịch, kết nối cộng đồng và chăm sóc sức khỏe tinh thần một cách nhẹ nhàng. Du khách không bắt buộc phải đọc hết quyển sách hay tỏ ra hướng ngoại. Họ chỉ cần có mặt, lắng nghe và là chính mình, theo BBC.

Không thích đọc sách một mình

Ban đầu, Paul Wright chỉ muốn một kỳ nghỉ đơn giản cùng nhóm bạn trong câu lạc bộ đọc sách ở Anh. Họ chọn một quyển tiểu thuyết yêu thích, tìm đến nơi mà câu chuyện diễn ra, cùng nhau đọc lại từng trang, tản bộ qua những địa điểm được mô tả trong sách rồi thảo luận sau bữa tối.

Trải nghiệm đó đã trở thành mầm mống cho một xu hướng du lịch hoàn toàn mới. Năm 2023, Wright thành lập Books in Places, tổ chức các chuyến du lịch đọc sách dành cho công chúng.

Từ hai chuyến đi thử nghiệm ban đầu, mô hình phát triển nhanh chóng. Chỉ sau hai năm, Wright nhận được lịch với hơn 25 chuyến/năm, trải dài từ Florence (Italy), Budapest (Hungary), đảo Crete (Hy Lạp) đến Ai Cập hay Bồ Đào Nha. Theo ông, nhiều chuyến đi kín chỗ chỉ trong vòng 24 giờ mở đăng ký.

Điểm đặc biệt của mô hình này nằm ở việc đọc sách tại chính nơi câu chuyện diễn ra để trải nghiệm câu chuyện bằng tất cả giác quan. Du khách đọc Giết con chim tại quê nhà Monroeville (bang Pennsylvania, Mỹ) của Harper Lee, đi bộ qua Spinalonga (Hy Lạp) - hòn đảo phong hủi từng truyền cảm hứng cho Hòn đảo, hay đơn giản là ngồi trong quán ăn nơi Sarah Winman từng ghé qua Florence (Italy) và bắt đầu viết Still Life.

Du khách người Annh Lyn Margerison chia sẻ cô từng thích mang sách đi cùng trong những chuyến du lịch nhưng những chuyến đi như thế này mang lại trải nghiệm khác hẳn.

“Tôi không chỉ đọc một mình nữa. Tôi được nói về cuốn sách, nghe người khác nhìn nhận nó ra sao và cảm nhận mọi thứ như thể đang sống cùng nhân vật. Mỗi chuyến đi tôi mang về không chỉ là ảnh, mà là danh sách sách cần đọc dài thêm gấp đôi", cô nói.

Không phải tất cả người tham gia đều là "mọt sách". Nhiều người là dân văn phòng, người hướng nội hay đơn giản là người đã quá mệt mỏi với kiểu du lịch vội vàng. Họ đến để sống chậm lại và tìm thấy chính mình trong những trang sách.

Du lịch đọc sách cho phép du khách đọc cùng nhau ở chính nơi câu chuyện diễn ra, có khi là thưởng thức các món ăn xuất hiện trong sách. Ảnh: Max Pittman/BBC.

Ngành công nghiệp tỷ đô mới

Sau Books in Places, hàng loạt mô hình du lịch đọc sách đang nở rộ khắp châu Âu và Mỹ. Các công ty tập trung xây dựng trải nghiệm để du khách họp lại, cùng đọc to một tiểu thuyết, chia sẻ cảm xúc, thảo luận tình tiết và đôi khi là ăn tối theo thực đơn xuất hiện trong truyện.

Tại Mỹ, mô hình du lịch Page Break của Mikey Friedman yêu cầu mỗi người tham gia cam kết đọc chung một cuốn sách trong hai ngày. Mỗi tối, họ quây quần trong không gian nhỏ, lần lượt đọc to từng đoạn, rồi thảo luận nội dung như một nhóm bạn học.

Trong một chuyến đi gần đây, khi cuốn tiểu thuyết mô tả cảnh nhân vật thích được xem đầu bếp khò cá ngừ ngay tại bàn, Friedman đã mời đầu bếp thực hiện đúng món đó cho bữa tối. “Những đoạn từng lướt qua khi đọc một mình, giờ lại khiến cả nhóm ngừng lại và bật cười hoặc rơi nước mắt”, ông nói.

Tại Anh, Megan Christopher điều hành Ladies Who Lit, kiểu du lịch đọc sáchh chỉ dành cho phụ nữ và người phi nhị nguyên giới. Mô hình của cô không yêu cầu khách phải đọc xong sách.

“Chúng tôi lo hết từ đầu bếp riêng đến xe đưa đón để khách không phải đưa ra quyết định nào. Với nhiều người, đặc biệt là phụ nữ bận rộn, việc được ngồi một mình với một cuốn sách mà không bị ai làm phiền là một dạng xa xỉ,” cô nói.

Từ góc nhìn chuyên môn, các mô hình này không còn là "tour du lịch theo sách", mà đang định hình lại vai trò của văn hóa đọc. Chúng đã thay đổi hành vi cá nhân sang một dạng trải nghiệm cộng đồng, mang tính kết nối và trị liệu nhẹ nhàng. Không ít người đến đi du lịch sách không thích đọc sách, họ cần một kỳ nghỉ không đòi hỏi phải luôn “ổn” hay “vui vẻ”.