'Hậu kiểm không đủ mạnh, các công ty ma dễ lợi dụng'

Đại biểu Quốc hội lo lắng việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm mà cơ chế hậu kiểm không đủ mạnh dễ tạo kẽ hở để các 'công ty ma' lợi dụng như thời gian qua.

Sáng 16.5, tiếp tục kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế tư nhân.

"Công ty ma" mua bán hóa đơn, trốn thuế, rửa tiền

Đồng tình với dự thảo nghị quyết quy định giảm thanh tra, kiểm tra, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đặc biệt trong quản lý điều kiện kinh doanh, song đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho rằng, nếu cơ chế hậu kiểm không đủ mạnh, minh bạch, hiệu quả thì chính sách rất dễ trở thành kẽ hở để các "công ty ma" lợi dụng.

Bà Nga dẫn thực tế nhiều đối tượng đã lợi dụng chính sách thông thoáng để lập ra hàng trăm công ty không hoạt động thực tế, mua bán hóa đơn, trốn thuế, rửa tiền, gây thất thu ngân sách và làm méo mó môi trường cạnh tranh.

"Có vụ việc cơ quan chức năng đã phát hiện tới hơn 600 doanh nghiệp "ma" xuất trên 1 triệu hóa đơn khống, với giá trị giao dịch lên tới gần 64.000 tỉ đồng", bà Nga nêu rõ.

Đại biểu đoàn Hải Dương đề xuất Chính phủ cần quy định rõ yêu cầu cụ thể đối với hệ thống hậu kiểm như việc liên thông dữ liệu giữa các cơ quan thuế, hải quan, ngân hàng; kiểm tra thực địa; ứng dụng công nghệ số trong giám sát và nhất là chế tài đủ sức răn đe.

Đồng thời, theo bà Nga, cần quy định rõ các ngành, lĩnh vực buộc phải tiền kiểm, trên cơ sở rủi ro và kinh nghiệm quốc tế, để tránh áp dụng tràn lan hoặc lỏng lẻo.

Với nhóm chính sách hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bà Nga cho rằng, dự thảo nghị quyết còn "chung chung, chưa đủ mạnh". 

Bà dẫn ví dụ, quy định việc cung cấp miễn phí một số dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo về quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự, pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là cần thiết nhưng còn quá chung chung.

"Đề nghị giao Chính phủ quy định cụ thể hơn đối với danh mục các loại dịch vụ được cung cấp miễn phí, các công việc được hỗ trợ để khâu tổ chức thực hiện được thống nhất và rõ ràng", bà Nga kiến nghị.

Đề xuất tăng thời hạn miễn thuế cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo lên 5 năm

Đại biểu Trần Thị Vân (đoàn Bắc Ninh) thì cho rằng, việc miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trong 2 năm và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo dự thảo nghị quyết là quá ngắn.

Nữ đại biểu đề nghị cần nâng thời hạn miễn thuế thu nhập doanh nghiệp lên 5 năm, sau đó tiếp tục giảm 50% số thuế phải nộp trong 5 năm kế tiếp để tạo "không gian tài chính" đủ dài cho nhóm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Bà Vân phân tích, đặc thù của nhóm doanh nghiệp này là phải đầu tư rất lớn và kéo dài; đồng thời phải liên tục điều chỉnh để thích nghi với biến động của thị trường. Trong quá trình đó, doanh nghiệp phải chấp nhận nguy cơ thua lỗ cao và kéo dài, thậm chí có thể không có lãi trong 5 - 7 năm đầu. 

Vì vậy, chính sách thuế cần được thiết kế theo hướng thực sự đồng hành với doanh nghiệp trong suốt giai đoạn hình thành và tích lũy nội lực ban đầu, thay vì chỉ hỗ trợ ngắn hạn.

Giải trình cuối phiên, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc quy định số lần thanh tra, kiểm tra với doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh không được quá 1 lần/năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng là thể chế hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết 68, nhằm chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, lạm dụng thanh kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, quy định hướng tới giảm thanh tra kiểm tra trực tiếp, hướng tới tiền kiểm sang hậu kiểm, thanh kiểm tra từ xa dựa trên dữ liệu điện tử và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan… nên không làm giảm hiệu lực quản lý của Nhà nước, không cản trở hoạt động thanh tra, kiểm tra. Dự thảo cũng không hạn chế thanh tra, kiểm tra đột xuất khi doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm.

Về các chính sách ưu đãi thuế phí trên cơ sở nuôi dưỡng nguồn thu, theo lãnh đạo Bộ Tài chính, có thể làm giảm nguồn thu nhưng doanh nghiệp có cơ hội sản xuất kinh doanh, đóng góp nhiều hơn vào ngân sách nhà nước và phát triển.