Hành trình tìm lại 'tỉnh táo' của phụ nữ Nhật Bản

Trước áp lực xã hội, ngày càng nhiều phụ nữ Nhật Bản đang chìm trong men rượu, âm thầm chiến đấu với cơn nghiện và tìm kiếm sự cảm thông trong những nhóm hỗ trợ riêng.

Tại các quán ăn dọc đường phố Nhật Bản, hình ảnh các nhân viên văn phòng nâng ly sau giờ tan làm, cùng nhau rũ bỏ mệt mỏi và giải tỏa áp lực đã trở thành hình ảnh quen thuộc về văn hóa nhậu nhẹt ở Nhật.

Nhưng ẩn dưới vẻ ngoài sôi động ấy là một thực tế đáng lo ngại: số lượng phụ nữ uống rượu quá mức và rơi vào tình trạng nghiện đang tăng nhanh, thậm chí ở mức nguy hiểm.

Trong xã hội trọng nam khắt khe, số phụ nữ uống rượu quá mức tại Nhật đang tăng lên nhanh chóng và không ít người đã trở thành con nghiện. Ảnh: EPA-EFE.

“Tôi từng uống rượu mỗi ngày”

Dược sĩ Shino Usui, đồng thời là người tổ chức một nhóm hỗ trợ cai nghiện tại một bệnh viện ở miền Tây Nhật Bản, khẳng định tỷ lệ phụ nữ nghiện rượu ở nước này đang tăng đáng báo động.

Từng là người uống rượu hàng ngày, Usui hiểu rõ nỗi xấu hổ và khó khăn khi là phụ nữ nghiện rượu trong một xã hội vốn chỉ nhìn nhận đàn ông là đối tượng chính của căn bệnh này.

Theo các chuyên gia y tế, do tác động nội tiết, phụ nữ dễ trở thành con nghiện hơn trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, các chương trình phục hồi cai nghiện hiện nay ở Nhật vẫn chủ yếu thiết kế cho nam giới, khiến nữ giới thường không tìm được không gian phù hợp để chia sẻ và chữa lành.

Bộ Y tế Nhật Bản thống kê rằng trong năm tài chính 2021, có khoảng 108.000 bệnh nhân ngoại trú mắc chứng lệ thuộc rượu. Đến năm 2023, tỷ lệ uống rượu ở mức gây nguy cơ bệnh lý do lối sống là 14,1% ở nam và 9,5% ở nữ - con số ở nữ giới đã tăng liên tục trong suốt thập kỷ qua.

Những viên ngọc tím và nơi an toàn để chia sẻ

Tại bệnh viện Sanko ở thành phố cảng Takamatsu (Shikoku), một nhóm phụ nữ tham gia chương trình phục hồi đã cùng nhau nâng ly trà xanh thay vì rượu, gọi nhau là “amethyst” - tên của loại đá quý tím được tin là giúp ngăn ngừa say xỉn trong văn hóa phương Tây. Họ là thành viên của chi nhánh thuộc Hiệp hội Cai rượu Toàn Nhật (All Nippon Abstinence Association)

Chương trình “Ametalk!” - lấy cảm hứng từ một chương trình hài nổi tiếng của Nhật, được tổ chức hàng tuần tại đây từ tháng 10 năm ngoái.

Với Usui, 48 tuổi, đây là không gian cần thiết để phụ nữ chia sẻ vấn đề của riêng mình và cùng nhau vượt qua cơn nghiện trong tiếng cười và sự đồng cảm.

Các thành viên kể lại nhiều trải nghiệm đau đáu: giấu chồng việc uống rượu bằng cách mở lon chuhai khi có tàu chạy ngang, né tránh các nhóm cai nghiện nam giới vì cảm giác bị đánh giá, hoặc chịu đựng sự xấu hổ khi gặp biến chứng như són tiểu do uống quá chén.

Nghiện rượu vẫn bị kỳ thị như một “căn bệnh của đàn ông” ở Nhật và rất ít chương trình hồi phục được thiết kế để giải quyết những trải nghiệm đặc thù của phụ nữ. Ảnh: Shutterstock.

Usui chia sẻ, năm 31 tuổi, cô rơi vào tình trạng uống khoảng 4 ly mỗi ngày, tương đương một chai rượu sake 720 ml, do căng thẳng từ công việc, việc nhà, chăm con và nỗi đau mất cha. Nhờ nhóm “Ametalk!”, cô đã cai rượu được 4 năm.

“Cai nghiện không thể làm một mình. Chương trình này dành cho những phụ nữ không còn lựa chọn nào ngoài rượu. Tại đây, họ có thể nói ra sự thật mà không thấy xấu hổ và bắt đầu lại cuộc sống tỉnh táo”, Usui nói.

Một phụ nữ ở độ tuổi 40 kể rằng mình bắt đầu uống bia từ khi 20 tuổi và không thể dừng lại suốt 17 năm, dù mẹ nhiều lần thuyết phục đi điều trị.

“Tôi sợ phải thừa nhận vì cứ nghĩ nghiện rượu chỉ xảy ra với đàn ông”, cô nói. “Tôi chọn nhóm này vì phụ nữ dễ trò chuyện hơn và chúng tôi có thể cố gắng cùng nhau”.

Shun Umino - Giám đốc bệnh viện Sanko - cho biết, từ đầu những năm 2000, số phụ nữ nghiện rượu đã tăng đều. Nguyên nhân một phần đến từ quảng cáo rượu hướng đến nữ giới, phần khác do áp lực từ công việc, nuôi con và vai trò xã hội ngày càng nặng nề mà phụ nữ Nhật phải gánh vác.

Phụ nữ nghiện rượu thường đi kèm với các sang chấn tâm lý như rối loạn ăn uống, trầm cảm, bị tấn công hoặc lạm dụng tình dục.

“Để giúp phụ nữ hồi phục, cần cá nhân hóa điều trị dựa trên giới tính, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội để xóa bỏ kỳ thị với người nghiện”, ông Umino nhấn mạnh.