Hàng giả nhan nhản trên TMĐT, vì sao khó xử lý?

Chi cục QLTT TP.HCM cho rằng việc xử lý hàng giả trên nền tảng số gặp nhiều khó khăn do đối tượng thường giấu danh tính, không để lại thông tin giao dịch rõ ràng, khó xác minh, truy vết.

Nhiều vụ việc hàng giả, hàng kém chất lượng được chào bán trên nền tảng trực tuyến đã được phát hiện thời gian qua. Ảnh: CER Group.

Tại họp báo cung cấp thông tin định kỳ quý II/2025 sáng 18/6, đại diện Sở Công Thương TP.HCM đánh giá hoạt động TMĐT còn tồn tại nhiều bất cập, như tình trạng gian lận thương mại, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Một số người nổi tiếng lợi dụng uy tín để nói khống, tiếp tay cho hàng gian, hàng giả.

Hậu quả là quyền lợi của người tiêu dùng bị xâm phạm nghiêm trọng, doanh nghiệp chân chính phải cạnh tranh với doanh nghiệp gian dối, sản phẩm chất lượng phải cạnh tranh về giá với sản phẩm kém chất lượng.

"Việc một sản phẩm được kiểm tra, kiểm soát, đóng thuế đầy đủ phải cạnh tranh với hàng gian, hàng giả là không công bằng", đại diện Sở nhấn mạnh.

QLTT "bóc" loạt thủ đoạn tinh vi trên TMĐT

Dù vậy, theo ông Nguyễn Quang Huy, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) TP.HCM, việc xử lý hàng giả trên nền tảng số gặp nhiều khó khăn do đối tượng thường giấu danh tính, không để lại thông tin giao dịch rõ ràng, khó xác minh, truy vết.

Thậm chí, khi lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát thì các đối tượng càng có thủ đoạn tinh vi hơn, như dùng tiếng lóng, sử dụng ứng dụng nhắn tin bên ngoài để liên hệ với khách hàng...

Chưa kể, nhiều người livestream một nơi, bán hàng một nơi, chứa trữ nơi khác, thậm chí trữ hàng ở các cơ sở trong ngõ hẻm hoặc căn hộ riêng tư.

Ông Nguyễn Quang Huy, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM chia sẻ tại họp báo sáng 18/6. Ảnh: Lan Anh.

Trong khi đó, một bộ phận người tiêu dùng cũng đã quen với việc lựa chọn sản phẩm giá rẻ, chưa đánh giá đầy đủ nguy cơ về an toàn và chất lượng khi sử dụng hàng giả. Chưa kể, sản phẩm giả ngày càng tinh vi, gây nhầm lẫn với hàng thật, ông Huy cho rằng cần sự hỗ trợ từ thiết bị kỹ thuật và đồng hành của doanh nghiệp chủ sở hữu quyền.

"Chúng tôi khuyến cáo người tiêu dùng mạnh mẽ hơn trong công tác tố giác, phản ánh khi mua phải hàng giả. Hiện vẫn còn một bộ phận người tiêu dùng mua phải hàng giả giá rẻ thì tặc lưỡi bỏ qua vì giá trị thấp, nhưng như vậy là vô tình tiếp tay", ông Huy nhấn mạnh.

Ngoài ra, lãnh đạo Chi cục QLTT TP.HCM cũng thừa nhận công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử còn hạn chế do một số công chức có chuyên môn nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu.

Do đó, cơ quan này kiến nghị cần tăng cường các lớp tập huấn, đào tạo chuyên sâu cho công chức về kỹ năng giám sát, truy vết và thu thập thông tin trên môi trường mạng, đặc biệt là các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội, bao gồm cả việc nắm bắt được các thủ đoạn mới, cách thức ẩn danh và giao dịch xuyên biên giới của đối tượng.

Bên cạnh đó, khẩn trương đưa vào khai thác các hệ thống cơ sở dữ liệu về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa, đối tượng vi phạm để cho phép các cơ quan chức năng dễ dàng tra cứu thông tin về sản phẩm, nhãn hiệu, dấu hiệu nhận biết hàng giả và các vụ việc vi phạm đã được xử lý.

Chi cục QLTT TP.HCM cũng đề xuất triển khai các công cụ AI để tự động phát hiện các hành vi rao bán hàng giả, hàng cấm trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử và sử dụng Big Data để phân tích quy luật, thủ đoạn của các đối tượng, từ đó đưa ra dự báo và xây dựng kế hoạch kiểm tra, kiểm soát đúng trọng tâm, trọng điểm và đạt được hiệu lực, hiệu quả.

"Trước tính chất phức tạp và ngày càng tinh vi của các hành vi vi phạm, đòi hỏi cần có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ hơn nữa giữa các lực lượng, cùng với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp có thẩm quyền để nâng cao hiệu quả công tác trong thời gian tới", ông Huy nói.

Đại diện Sở Công Thương TP.HCM cũng cho rằng bên cạnh các giải pháp kiểm tra, kiểm soát, cũng cần lấy sức mạnh thị trường làm sức ép để thúc đẩy các chủ thể hoạt động chỉn chu lại.

Hiện, cơ quan này đang phát động chương trình "Tick xanh trách nhiệm Thương mại điện tử", với 3 nhóm chủ thể chính là sàn TMĐT, nhà bán hàng, và các doanh nghiệp tiếp thị liên kết cùng cộng đồng KOL, KOC. Mỗi chủ thể khi tham gia chương trình đều có bộ quy tắc riêng kèm 6 điều khoản cần cam kết.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó giám đốc Sở Công Thương TP.HCM tại họp báo sáng 18/6. Ảnh: Lan Anh.

Kế thừa mô hình "Tick xanh trách nhiệm" tại hệ thống bán lẻ đã được triển khai thời gian qua, chương trình mới sẽ tiếp tục đào thải những doanh nghiệp, sản phẩm kém chất lượng, đồng thời tôn vinh các đơn vị kinh doanh chân chính.

Bán hàng không có hóa đơn đầu vào là vi phạm

Cũng tại họp báo, phóng viên đặt vấn đề tiểu thương tại hàng loạt chợ lớn ở TP.HCM đang đóng cửa để né kiểm tra, phần lớn do không có hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa đầu vào.

Ông Huy cho biết lực lượng chức năng hiểu rõ thực tế hoạt động tại các chợ truyền thống còn nhiều khó khăn, nhất là với tiểu thương thường xuyên mua bán hàng hóa không kèm hóa đơn, chứng từ đầy đủ hoặc lấy hàng từ nguồn chưa cung cấp giấy tờ hợp lệ.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh theo quy định tại Nghị định 98/2020, được sửa đổi bổ sung tại Nghị định 24/2025, hành vi kinh doanh hàng hóa không có chứng từ hợp pháp vẫn bị xem là vi phạm và có thể bị xử lý hành chính, tùy theo tính chất, mức độ.

"Một số tiểu thương có phản ứng, chúng tôi rất chia sẻ. Nhưng cũng mong bà con hiểu rằng việc đảm bảo nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn giúp nâng cao uy tín kinh doanh, bảo vệ người tiêu dùng và xây dựng môi trường thương mại công bằng, lành mạnh", ông nói.

Thời gian tới, cơ quan này sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn hộ kinh doanh thực hiện đúng quy định, đồng thời kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình vi phạm hoặc tái phạm nhiều lần.

Trong 6 tháng từ ngày 15/12/2024 đến 14/6/2025, Chi cục QLTT TP.HCM đã kiểm tra 533 vụ, từ đó phát hiện, xử lý 526 vụ vi phạm với tổng số tiền 19,93 tỷ đồng, trong đó xử phạt vi phạm hành chính 11,64 tỷ đồng, trị giá hàng hóa vi phạm 8,29 tỷ đồng. Thu nộp ngân sách 15,23 tỷ đồng. Chi cục đồng thời chuyển cơ quan điều tra 4 vụ có dấu hiệu hình sự. Riêng tháng cao điểm kiểm tra, kiểm soát thị trường (15/5-15/6), lực lượng QLTT TP.HCM đã kiểm tra 137 vụ, phát hiện, xử lý 137 vụ vi phạm, giảm 69% so với cùng kỳ năm ngoái. Tổng số tiền xử lý vi phạm hành chính là 4,68 tỷ đồng, giảm 84%, trong đó xử phạt vi phạm hành chính 1,88 tỷ đồng, giảm 81% và không có vụ việc nào có dấu hiệu hình sự chuyển cơ quan điều tra. Theo ông Huy, mặc dù các mặt chỉ tiêu giảm hơn so với năm ngoái nhưng nhiều vụ việc lớn, nghiêm trọng đã kịp thời bị kiểm tra, xử lý với những mặt hàng trọng điểm như thực phẩm, thực phẩm chức năng, sữa, yến, mỹ phẩm - đây đều là những mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng. Tri Thức - Znews giới thiệu độc giả Tủ sách kiến thức kinh tế với đa dạng cuốn sách, câu chuyện trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế. Là nguồn tư liệu cho những người quan tâm và muốn nâng cao kiến thức trong lĩnh vực kinh tế. Những cuốn sách, câu chuyện trong Tủ sách không chỉ đơn thuần là những tác phẩm của tri thức mà còn chứa đựng bí quyết, kinh nghiệm quý báu từ các tác giả, nhà quản lý có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong ngành.

Đọc sách không chỉ giúp người đọc tiếp cận những kiến thức mới mà còn giúp mở rộng tầm nhìn và phát triển bản thân. Tủ sách kiến thức kinh tế mong muốn lan tỏa tri thức trong lĩnh vực kinh doanh, đồng thời phát triển văn hóa đọc cho người Việt.