Hai 'sát thủ' rút ngắn tuổi thọ người mắc đái tháo đường cả chục năm, biết mà tránh để sống khỏe

TPO - Bệnh Đái tháo đường (ĐTĐ) đang gia tăng chóng mặt trên toàn cầu, đi kèm theo đó, các biến chứng về tim mạch và thần kinh ngoại biên đang âm thầm đe dọa sức khỏe và tính mạng của người bệnh ĐTĐ type 2.

Bệnh nhân ĐTĐ thường có 2 có hai nhóm biến chứng chính: Nhóm mạch máu lớn và nhóm mạch máu nhỏ. Biến chứng mạch máu lớn bao gồm bệnh mạch vành, bệnh tai biến mạch não và bệnh mạch máu chi dưới. Đây là nguyên nhân chính gây ra tử vong ở các người bệnh ĐTĐ, làm tăng tỷ lệ tử vong, tăng tỷ lệ tử vong từ 2 đến 4 lần so với người bình thường, đồng thời rút ngắn tuổi thọ người bệnh ĐTĐ từ 9 đến 12 năm.

Biến chứng tim mạch - mối nguy hiểm cận kề

Theo ThS. BSCK2 Văn Đức Hạnh - Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai, từ thực tiễn lâm sàng và các khuyến cáo quốc tế, ở các người bệnh ĐTĐ, mục tiêu điều trị lâu dài không còn dừng ở việc kiểm soát glucose máu mà phải là phòng ngừa các biến cố tim mạch.

BS Hạnh chỉ rõ 4 trụ cột quan trọng trong điều trị người bệnh ĐTĐ là: Kiểm soát đường huyết, kiểm soát huyết áp, kiểm soát lipid máu và sử dụng thuốc có lợi cho tim mạch. Cần phân tầng nguy cơ tim mạch ở người bệnh ĐTĐ típ 2 để có mục tiêu điều trị cụ thể và dự báo sớm nguy cơ bệnh lý tim mạch, thận, chuyển hoá ngay cả ở những người trẻ tuổi. Đặc biệt, statin là nhóm thuốc chủ đạo, khuyến cáo đầu tay trong điều trị rối loạn lipid máu, kiểm soát LDL-C, và phòng ngừa tiên phát, thứ phát các biến cố tim mạch bất lợi lớn, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tử vong do nguyên nhân tim mạch và các biến cố tim mạch khác.

Bác sĩ Hạnh khuyến nghị: Việc này cần bắt đầu sớm, cá thể hoá và giám sát chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị.

Biến chứng thần kinh ngoại biên - phiền toái vô hình

Nhóm biến chứng ĐTĐ thứ hai là biến chứng mạch máu nhỏ, biểu hiện ở mắt, thận, thần kinh ngoại biên cũng rất đáng sợ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và khả năng lao động của người bệnh.

“Thống kê cho thấy, có đến 60% bệnh nhân ĐTĐ mắc bệnh lý thần kinh ngoại biên không được chẩn đoán. “Các triệu chứng như ngứa ran, đau rát, cảm giác như dao đâm… thường không được bệnh nhân nhận biết hoặc bị bỏ qua khi đi khám”, BSCKII Bùi Phương Thảo, Phó Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai chỉ ra.

BSCKII Thảo nhấn mạnh thêm: “Đau thần kinh ngoại biên là một trong những biến chứng mạn tính phổ biến nhất của ĐTĐ. Đây là biến chứng không chỉ làm suy giảm chất lượng sống nghiêm trọng mà còn dẫn đến tàn phế nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, gánh nặng cao hơn rất nhiều so với các bệnh lý đau mãn tính khác”. Theo các báo cáo, chi phí điều trị cho bệnh nhân có đau thần kinh ngoại biên cao gấp 5 lần so với người chỉ mắc ĐTĐ. Đây không chỉ là gánh nặng cá nhân mà còn là vấn đề của toàn hệ thống y tế.

“Chúng tôi chứng kiến những bệnh nhân bị biến chứng thần kinh ngoại biên do ĐTĐ đau đớn đến mức mất ngủ triền miên, thậm chí có người vì quá đau mà nghĩ đến việc tự tử”. TS. BS Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ thêm.

Loét, nhiễm trùng bàn chân do biến chứng thần kinh ngoại biên được coi là “nỗi ám ảnh” của các bác sĩ nội tiết. TS. BS Bảy cho biết: “95% bệnh nhân nằm viện trên một tháng tại khoa Nội tiết - Đái tháo đường là do loét bàn chân”. Điều trị các ca này thường phức tạp, tốn kém, và ít khi đem lại hiệu quả toàn diện.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ (ADA) và Bộ Y tế Việt Nam, tất cả bệnh nhân ĐTĐ nên được tầm soát biến chứng thần kinh ngoại biên hàng năm, không chỉ để cải thiện triệu chứng mà còn để ngăn ngừa những hậu quả lâu dài. Về điều trị, quản lý bệnh lý thần kinh ngoại biên cần thực hiện theo 3 nền tảng chính gồm: Kiểm soát tối ưu đường huyết, điều trị theo cơ chế bệnh sinh và giảm đau triệu chứng cho bệnh nhân.