Hà Nội làm đại lộ ven sông Hồng: 'Không có sông nào đi qua thủ đô 'nhem nhuốc' như vậy'

Không có con sông nào đi qua thủ đô các nước mà 'nhem nhuốc' như sông Hồng, do đó việc cải tạo, chỉnh trang là cần thiết nhưng cần tính đến an toàn đê điều, dòng chảy thoát lũ.

Đánh thức tiềm năng vùng đất “ngủ quên” bên sông Hồng? 

UBND TP Hà Nội vừa có văn bản chấp thuận cho liên danh Đèo Cả - Văn Phú nghiên cứu đề xuất dự án “Xây dựng Đại lộ và cảnh quan ven sông Hồng” theo phương thức đối tác đầu tư công – tư (PPP), hợp đồng xây dựng – chuyển giao (BT).

Theo đề xuất, “trục xương sống” chiến lược quy mô khoảng 7.800 ha này sẽ có tổng chiều dài khoảng 40km trải dài 13 quận, huyện và 55 phường, xã của Thủ đô.

Đây là khu vực có giá trị đặc biệt về địa lý, văn hóa và tiềm năng phát triển cảnh quan đô thị, nhưng từ lâu vẫn như “vùng đất ngủ quên” do thiếu hạ tầng đồng bộ, cảnh quan bị phân mảnh và không gian công cộng ven sông chưa phát huy hiệu quả. 

Để đánh thức những tiềm năng đang “ngủ quên” ấy, dự án “Xây dựng Đại lộ và cảnh quen ven sông Hồng” chính là lời giải. Tuyến đại lộ không chỉ là con đường giao thông kết nối Hà Nội với Hưng Yên, Phú Thọ, mà còn là hành lang sinh thái văn hóa sống động, được tổ chức với hệ thống công viên bậc thang, lối đi bộ, quảng trường ven sông, tổ hợp dịch vụ – du lịch và các không gian cộng đồng.

Cải tạo, chỉnh trang sông Hồng là cần thiết 

Trao đổi với VietNamNet, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp & Môi trường) Đào Xuân Học cho rằng, về nguyên tắc phải biến sông Hồng thành nguồn lực lớn cho Hà Nội. 

Ông Học cho biết từng phát biểu nhiều lần rằng: “Không có con sông nào đi qua thủ đô các nước mà nhem nhuốc như sông Hồng”. 

“Do đó, việc cải tạo, chỉnh trang là cần thiết. Nếu các đơn vị và Hà Nội làm tốt thì tạo nguồn lực rất lớn cho Thủ đô. Nhưng khi triển khai cần tính đến an toàn về đê điều, vì điều này liên quan đến tính mạng của người dân. 

Việc nghiên cứu để cải tạo dứt khoát phải làm, không thể để như hiện nay. Hơn nữa, trong quy hoạch Thủ đô mới đây cũng xác định phát triển dọc bờ sông Hồng là 1 trong 5 trục phát triển”, ông Học nhấn mạnh.

Có cái nhìn khác, KTS. Trần Huy Ánh, Ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội lại khẳng định “cảnh quan đẹp nhất ven sông Hồng chính là sông Hồng”. 

Luật Thủ đô được Quốc Hội ban hành năm 2024 quy định: “Cho phép xây dựng các tuyến đê mới phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê, quy hoạch đê điều và quy hoạch khác có liên quan để khai thác hiệu quả quỹ đất...

Các khu vực bãi sông, bãi nổi còn lại được phép xây dựng các công trình dành cho không gian công cộng, công trình phục vụ mục đích công cộng nhưng không tôn cao bãi sông, bãi nổi để đảm bảo yêu cầu không làm cản trở dòng chảy”.

Tại Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021–2030 tầm nhìn 2050 được Thủ tướng phê duyệt năm 2024 có nội dung: “Nghiên cứu, xây dựng đập dâng trên sông Hồng, sông Đuống theo Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thủy lợi để dâng cao mực nước vào mùa cạn, tạo không gian cảnh quan, làm sống lại các dòng sông, tạo nguồn cấp nước ổn định phục vụ các hoạt động kinh tế - xã hội Thủ đô và sản xuất trong vùng”.

Nội dung này đã được thảo luận tại Quốc hội ngày 20/6/2024. Phát biểu tại hội trường, đại biểu Hoàng Văn Cường cho hay, ông là người tham gia xây dựng quy hoạch. Vai trò của sông Hồng trong Quy hoạch Thủ đô sẽ lồng ghép 3 nhiệm vụ, trong đó có việc tiết kiệm 5 tỷ m3 nước sạch nhằm phục vụ sinh hoạt và sản xuất.

KTS Huy Ánh cho rằng, để giữ lại 5 tỷ m3 nước xả từ hồ thủy điện trong thời gian rất ngắn đòi hỏi không gian trữ nước rất lớn. 

“Nếu trữ trong 1.000km2 thì cột nước cao 5m, trong khi tổng diện tích trong lòng đê 2 bên sông của 29km sông Đà và 129km sông Hồng chảy qua Hà Nội có diện tích 400km2. 

Khi đập Xuân Quang, Long Tửu hình thành đập dâng thì 400km2 dòng sông và vùng đất bãi lọt trong hai con đê có thể trữ được 2 tỷ m3 nước sạch, tham gia rửa trôi nước ô nhiễm nhưng sẽ nhấn chìm con đường và các công trình xây dựng trong khu vực”, KTS Huy Ánh nhận định.

Từ những phân tích trên ông cho rằng: “Có xây dựng bao nhiêu cầu đường, vườn cây, công viên giải trí ven bờ mà sông Hồng cạn nước thì bao nhiêu công trình nguy nga cũng suy tàn theo dòng nước cạn. 

Hoặc giả sông Hồng đầy nước nhờ đập dâng hay nước mưa lũ, còn công trình xây trong hành lang thoát lũ không được tôn cao thì tiền bạc của cải cũng nằm dưới đáy sông”.

Theo ông Ánh, đến nay đã có nhiều bản vẽ khai thác bờ bãi sông Hồng chảy qua Hà Nội, tuy vậy rất thiếu những nghiên cứu tổng hợp về những tổn thương của sông Hồng trong 25 năm đã qua và 25 năm tới.

Bao gồm các vấn đề lớn như: lòng sông biến dạng thế nào khi bị hút cát, những nguy cơ về ngập lụt hay khô hạn sẽ ra sao? Ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm thế nào?...Trước những nguy cơ ấy chúng ta sẽ khắc phục các thách thức đó ra sao?. 

“Nếu có nhà đầu tư có tầm nhìn, trách nhiệm gánh vác việc đó, hẳn Hà Nội sẽ đi tới tương lai một cách bền vững, an tâm hơn”, KTS Huy Ánh bày tỏ.