Thế giới có thể sắp đối mặt đại dịch mới

H9N2 là chủng cúm gia cầm phổ biến thứ hai gây nhiễm trùng ở người nhưng ít được chú ý hơn. Ảnh: Shutterstock.

Theo tạp chí Nature, nghiên cứu được ông Kelvin To, nhà vi sinh vật học lâm sàng tại Đại học Hong Kong (Trung Quốc), và nhóm của mình trình bày tại Hội nghị chuyên đề quốc tế của Liên minh Nghiên cứu Đại dịch ở Melbourne, Australia, vào ngày 27/10. Chủ đề của nhóm nghiên cứu là theo dõi cách virus cúm gia cầm H9N2 thích nghi tốt hơn với việc lây nhiễm sang người.

Nhóm nghiên cứu cho biết virus cúm gia cầm, thường bị bỏ qua vì chủ yếu gây bệnh nhẹ ở chim, có khả năng gây ra đại dịch ở người. Các nhà nghiên cứu cảnh báo cần phải tăng cường giám sát virus này.

Trong vài năm qua, hoạt động giám sát tập trung chủ yếu vào virus cúm gia cầm H5N1, loại virus đã lây lan khắp hầu hết châu lục, có thể gây ra bệnh nặng và không qua khỏi ở người. Kể từ năm 2020, H5N1 đã khiến khoảng 21 người không qua khỏi. Tại Bắc Mỹ, virus này cũng đang lây lan ở bò sữa.

Trong khi đó, ông To cho biết H9N2 là chủng cúm gia cầm phổ biến thứ hai gây nhiễm trùng ở người nhưng ít được chú ý hơn. H9N2 đã gây ra 173 ca nhiễm bệnh ở người kể từ năm 1998, chủ yếu ở Trung Quốc.

Michelle Wille, chuyên gia nghiên cứu cúm gia cầm tại Viện Nhiễm trùng và Miễn dịch Peter Doherty ở Melbourne, cũng cảnh báo H9N2 có thể phổ biến hơn chúng ta tưởng. Thực tế, các ca nhiễm H9N2 có thể bị bỏ sót vì chúng không gây bệnh nặng hoặc nhập viện ở người, hoặc vì người dân thường chỉ xét nghiệm H5N1.

Các nhà khoa học vẫn chưa tìm thấy bằng chứng về khả năng lây truyền từ người sang người của H9N2 - điều cần thiết để gây ra đại dịch. Tuy nhiên, ông To và nhóm nghiên cứu phát hiện H9N2 đã trải qua những thay đổi di truyền bắt đầu từ khoảng năm 2015, khiến virus này dễ lây nhiễm hơn.

Trong các thí nghiệm trên tế bào, mẫu virus H9N2 được thu thập vào năm 2024 đã lây nhiễm cho nhiều tế bào người hơn so với mẫu được thu thập vào năm 1999. Loại mẫu hiện đại cũng cho thấy khả năng liên kết tốt hơn với các thụ thể khác nhau trên tế bào người. Điều này có nghĩa là virus đã thích nghi để lây lan giữa người với người. Kết quả đã được báo cáo trên tạp chí Emerging Microbes & Infections vào đầu tháng này.

Theo bà Wille, virus phải trải qua thêm nhiều thay đổi nữa trước khi có thể lây truyền bền vững giữa người với người. Virus phải thay đổi để ưu tiên bám vào thụ thể người thay vì thụ thể tìm thấy trong tế bào chim, và phải thích nghi với khả năng sinh trưởng ở nhiệt độ và độ pH của người, vốn khác với chim.

Bà Wille cũng cảnh báo cần tăng cường giám sát và truyền thông về nguy cơ cúm gia cầm. Một phần của vấn đề là các quốc gia không bắt buộc phải báo cáo các trường hợp nhiễm trùng do các chủng được coi là có độc lực thấp, chẳng hạn H9N2.

Việc tăng cường giám sát virus ở các loài động vật có vú tiếp xúc gần với chim hoang dã hoặc gia cầm sẽ giúp các nhà khoa học hiểu được liệu virus có thích nghi với các loài động vật có vú khác ngoài con người hay không.

Bà Wille lo ngại khi động vật bị nhiễm nhiều loại virus, vật liệu di truyền sẽ bị trộn lẫn và kết hợp khi virus nhân lên bên trong tế bào và có thể tạo ra những virus mới có khả năng lây nhiễm cho người.

Các nhà khoa học lo ngại rằng sự tái tổ hợp này cũng có thể xảy ra ở người. Ông To nhận định các nghiên cứu khác đã tìm thấy vật liệu di truyền của H9N2 trong số các loại virus đã gây ra các đợt bùng phát cúm gia cầm trước đây ở người.