Giám định hàng nghìn hồ sơ như vụ án Vạn Thịnh Phát chỉ trong 3 tháng là bất khả thi

Một số vụ án với tính chất khá phức tạp, quy mô rộng, liên quan đến nhiều tổ chức cá nhân, như vụ án Vạn Thịnh Phát có khối lượng công việc giám định lớn, phân tích hàng nghìn bộ hồ sơ vay vốn khống.

Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sáng nay cho ý kiến về 7 dự thảo luật, trong đó có dự Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Quan tâm đến quyền, nghĩa vụ của người giám định tư pháp, đại biểu Quốc hội Lê Thị Song An (Tây Ninh) đề nghị bỏ quy định người giám định tư pháp được “miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung chuyên môn trong kết luận giám định, trừ trường hợp cố ý làm sai lệch kết luận giám định”.

Thay vào đó, đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế trách nhiệm nghề nghiệp của người giám định tư pháp. Người giám định tư pháp chỉ được miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung kết luận chuyên môn nếu chứng minh được đã thực hiện công việc một cách khách quan, vô tư, tuân thủ đúng quy trình, quy chuẩn chuyên môn và dựa trên các thông tin, tài liệu được cung cấp hợp lệ tại thời điểm giám định.

“Người giám định tư pháp phải chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật dân sự nếu có lỗi do sơ suất, cẩu thả hoặc thiếu năng lực chuyên môn một cách nghiêm trọng trong quá trình thực hiện giám định, gây ra thiệt hại cho cá nhân, tổ chức. Họ cũng phải chịu trách nhiệm pháp lý khi cố ý làm sai lệch kết luận giám định”, bà An phân tích.

Nêu lý do cho đề xuất này, đại biểu cho rằng quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý theo dự thảo là đi ngược với xu hướng pháp lý tiến bộ của thế giới về việc thu hẹp, tiến tới xóa bỏ quyền miễn trừ của các chuyên gia, để tăng cường trách nhiệm giải trình.

Việc miễn trừ còn mang tính rủi ro pháp lý rất lớn, nhất là trong những vụ việc, vụ án nghiêm trọng, dư luận xã hội quan tâm. Ngoài ra, sẽ tạo vùng an toàn cho những cá nhân yếu kém về chuyên môn, thiếu nghiêm túc trong bổ nhiệm, đào tạo, đánh giá năng lực đội ngũ giám định viên.

“Việc yếu kém chuyên môn sẽ rất dễ bị lợi dụng, tác động để sai phạm do cá nhân giám định viên chứng kiến từ nền tảng chuyên môn”, bà An lưu ý.

Đại biểu Lê Thị Song An cũng đề nghị cân nhắc bổ sung đối tượng giám định với các vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo, với thời hạn giám định sẽ do Ban Chỉ đạo Trung ương quyết định.

Đại biểu cho biết, có một số vụ án xảy ra trong thời gian gần đây với tính chất khá phức tạp, quy mô rộng, liên quan đến nhiều tổ chức cá nhân, như vụ án Vạn Thịnh Phát.

“Khối lượng công việc giám định trong vụ án Vạn Thịnh Phát cực kỳ lớn, phân tích hàng nghìn bộ hồ sơ vay vốn khống, xác định dòng tiền qua một hệ sinh thái hàng nghìn doanh nghiệp, định giá khối lượng lớn tài sản đảm bảo để xác định thiệt hại lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng. Với khối lượng này, thời hạn giám định tối đa 3 tháng theo dự thảo luật là bất khả thi”, bà dẫn chứng.

Dự thảo luật cho phép báo cáo lại vụ việc không thể đảm bảo thời hạn giám định, để kéo dài thời hạn ngoài luật định. Nhưng đại biểu nhận định, vẫn có thể tạo áp lực, làm ảnh hưởng hoạt động các giám định viên.

Đại biểu đề nghị tách đối tượng vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo để giao cho Ban Chỉ đạo Trung ương quyết định thời hạn giám định là cần thiết.

Thời hạn giám định tư pháp sẽ theo hướng linh hoạt hơn

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp thu các góp ý xác đáng của đại biểu Quốc hội. Chẳng hạn, quy định về thời hạn giám định tư pháp sẽ theo hướng linh hoạt hơn, để rút ngắn với những trường hợp cần phải giám định trong những vụ việc quan trọng, mang tính cấp bách, khẩn cấp; đồng thời có thể kéo dài hơn trong các trường hợp vụ việc giám định rất phức tạp.

Cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát nhiều nội dung vướng mắc ở luật hiện hành, đã rà soát toàn bộ các ý kiến của Ban Nội Chính Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương gửi Bộ Tư pháp.

“Để khẳng định luật này ban hành có giải quyết triệt để những vướng mắc trong thực tiễn không thì chúng tôi thấy rằng việc có những vướng mắc trong thực tiễn không chỉ do quy định pháp luật mà còn do việc tổ chức thi hành pháp luật", ông Hải Ninh khẳng định...